Πέντε μαθήματα από το «κόκκινο κύμα» που κατέληξε… παφλασμός

Με όλες τις ιδιαιτερότητες αλλά και τις παραδοξότητες που το χαρακτηρίζουν, όπως ο σχεδόν αδιάσπαστος δικομματισμός ή η περιορισμένη συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία κυρίως των φτωχότερων στρωμάτων, το αμερικανικό πολιτικό σύστημα διαθέτει πλεονεκτήματα που μπορεί να πει κάποιος ότι είναι ζηλευτά από πολλές άλλες κοινοβουλευτικές δημοκρατίες.

Η σταθερότητα, για παράδειγμα, στον χρόνο έκφρασης της λαϊκής ετυμηγορίας είναι ένα από αυτά τα πλεονεκτήματα. Οι κανόνες του εκλογικού παιχνιδιού είναι από ετών γνωστοί σε όλους και αλλάζουν πάρα πολύ σπάνια, όπως συνέβη πρόσφατα με τα όρια των εκλογικών περιφερειών στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης. 

Το σημαντικότερο, όμως, πλεονέκτημα είναι ότι, ακόμη και σε περιόδους ακραίας πολιτικής πόλωσης, όπως αυτή που ζουν τα τελευταία χρόνια οι Ηνωμένες Πολιτείες, το αμερικανικό εκλογικό σώμα επιλέγει την «εξισορροπητική» ψήφο.

Όταν στον Λευκό Οίκο ο ένοικος είναι από τη μια πολιτική παράταξη, τότε οι ψηφοφόροι φροντίζουν την πλειοψηφία στο Κογκρέσο να την έχουν οι αντίπαλοί του. Ο άτυπος αυτός κανόνας επιβεβαιώθηκε και στις ενδιάμεσες εκλογές της περασμένη Τρίτης. 

Έτσι, όπως η πλειοψηφία των Δημοκρατικών έκανε δύσκολη τη ζωή του προηγούμενου Ρεπουμπλικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, επιχειρώντας μάλιστα ακόμη την καθαίρεσή του, τώρα οι ψηφοφόροι έδωσαν την πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων στους Ρεπουμπλικανούς, υποχρεώνοντας τον Δημοκρατικό Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν να συνδιαλλαγεί με τους αντιπάλους του αν θέλει στη διετία που του απομένει στο αξίωμα να κυβερνήσει αποτελεσματικά τη μεγάλη αυτή χώρα.

Σε πείσμα, όμως, των πρόωρων πανηγυρισμών στους οποίους -με τη συνδρομή και κάποιων δημοσκοπήσεων- επιδόθηκαν τα στελέχη και οι οπαδοί των Ρεπουμπλικανών, οι οποίοι πριν ανοίξουν οι κάλπες έβλεπαν ένα «κόκκινο κύμα» (σ.σ.: από το χρώμα του κόμματός του) να σαρώνει από άκρη σε άκρη τις Ηνωμένες Πολιτείες, η λαϊκή ψήφος διέψευσε τις προσδοκίες τους. 

Ο έλεγχος του δεύτερου νομοθετικού Σώματος, της Γερουσίας, θα παραμείνει -ευτυχώς για την Ελλάδα!- στην παράταξη των Δημοκρατικών. Και, εξ αυτού, η ανάγκη για αναζήτηση συμβιβαστικών λύσεων στα προβλήματα της αμερικανικής κοινωνίας θα είναι ακόμη πιο επιτακτική.

Πέραν, πάντως, από τα συγκεκριμένα γενικά χαρακτηριστικά που διέπουν το αποτέλεσμα αρκετών εκλογικών αναμετρήσεων στις ΗΠΑ, ουδείς μπορεί να υποστηρίξει ότι οι πρόσφατες ενδιάμεσες εκλογές, από τις οποίες αναδείχθηκε ένα μεγάλο μέρος της αμερικανικής πολιτικής τάξης, ήταν όμοια -και πως θα μπορούσε, άλλωστε;- με κάποια προηγούμενη. 

Γι΄ αυτό και τα αποτελέσματά τους, τα οποία (άλλο αυτό αμερικανικό… παράδοξο, δεν έχουν οριστικοποιηθεί ακόμη) αξίζουν μια πιο ενδελεχή ματιά για να εξαχθούν συμπεράσματα τα οποία μπορεί να αποτελέσουν μαθήματα που τυγχάνουν γενικότερης εφαρμογής:

Μάθημα πρώτο: Η υπεροπτική προεξόφληση του εκλογικού αποτελέσματος επιφυλάσσει συχνά οδυνηρές εκπλήξεις. Όποιος έχει αντίθετη άποψη ας ανατρέξει τις τελευταίες ομιλίες του Τραμπ και στις χιλιάδες αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για το «κόκκινο κύμα» το οποίο κατέληξε ένας απλός… παφλασμός.

Μάθημα δεύτερο: Η βεβαιότητα που ορισμένοι εκφράζουν ότι η κατάσταση της… τσέπης είναι το αποκλειστικό κριτήριο της ψήφου των πολιτών διαψεύστηκε οικτρά. Η ανάγκη προστασίας της Δημοκρατίας από τον «τραμπισμό», όπως και το θέμα των αμβλώσεων, καθόρισε τη συμπεριφορά μιας αξιοσημείωτης μερίδας των προοδευτικών εκλογέων που κινητοποιήθηκαν και πήγαν στην κάλπη.

Μάθημα τρίτο: Οι δημοσκοπήσεις δεν πέφτουν πάντα μέσα. Προφανώς δεν είναι «στημένες», όπως τις θέλουν οι απανταχού της γης συνομωσιολόγοι, αλλά τις περισσότερες φορές βρίσκουν τις τάσεις, αλλά δεν πετυχαίνουν τα εκλογικά αποτελέσματα με χειρουργική ακρίβεια. Βλέπετε οι άνθρωποι δεν έχουν τη συμπεριφορά των μηχανών και οι ανθρωπιστικές επιστήμες δεν προσομοιάζουν με τις φυσικές.

Μάθημα τέταρτο: Η συζήτηση για τον «τοξικό» Τραμπ που άνοιξε από την πρώτη στιγμή που έγινε γνωστή η ετυμηγορία των Αμερικανών κατέδειξε ότι οι μεγάλες παρατάξεις (και -αν θέλετε- τα συμφέροντα που ταυτίζονται μαζί τους) αποφεύγουν να επενδύσουν σε… «κουτσά άλογα». 

Το σενάριο που ήθελε τον τέως Πρόεδρο να ανακοινώνει μια νέα υποψηφιότητα για το 2024 αποδυναμώθηκε, καθώς μέσα από τις κάλπες ανέτειλαν νέα πολιτικά αστέρια, όπως ο 44χρονος κυβερνήτης στην Πολιτεία της Φλόριντα Ρον Ντε Σάντις. 

Αν όντως επικρατήσει στην κούρσα για το ρεπουμπλικανικό χρίσμα, που σύντομα θα ξεκινήσει, τότε και η τύχη του ήδη 80χρονου νυν Προέδρου Μπάιντεν είναι μάλλον προδιαγεγραμμένη. Δύσκολα θα ανανεώσει τη θητεία του ακόμη και αν λάβει εκ νέου το χρίσμα από τους Δημοκρατικούς.

Μάθημα πέμπτο: Το ελληνικό λόμπι είναι από τους μεγάλους νικητές αυτών των ενδιάμεσων εκλογών, καθώς πέτυχε τους περισσότερους από τους στόχους που είχε θέσει. Με αποκορύφωμα την αποτυχία να εκλεγεί Γερουσιαστής στην Πολιτεία της Πενσυλβάνιας ο διαβόητος τουρκικής καταγωγής τηλεγιατρός και φίλος του Ερντογάν Δρ Μεχμέτ Οζ. 

Η κινητοποίηση όλων των δυνάμεων της Ομογένειας και οι έξυπνες συμμαχίες που συνήψε με άλλα λόμπι και προσωπικότητες από τις δύο παρατάξεις, είχε ως αποτέλεσμα να ενισχύσει την επιρροή της στα κρίσιμα πόστα εξουσίας της Ουάσιγκτον.

Άλλωστε, ποιος διαφωνεί ότι η εφαρμοσμένη πολιτική δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια διαρκή αναμέτρηση συσχετισμών δύναμης στην άσκηση της εξουσίας;

Οι ρεπουμπλικανές είναι πιο γενναίες από τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ

«Πώς είναι να ζεις στην Αμερική του Τραμπ;», ήταν το ερώτημα που κλήθηκε να απαντήσει ο Μάθιου, ένας βρετανικής καταγωγής δημοσιογράφος ο οποίος εργάζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες  και επισκέφθηκε πρόσφατα την Ελλάδα για διακοπές. «Από μια πρώτη ματιά δεν έχει αλλάξει τίποτε, αλλά στη χώρα υπάρχει μια ζοφερή ατμόσφαιρα που σε κάνει να αισθάνεσαι ότι τίποτε δεν είναι ίδιο», απάντησε. 

Επιχειρώντας, εν συνεχεία, να εξηγήσει στους συνομιλητές του τον ζόφο στον οποίο αναφερόταν, οι περιγραφές του για τη «θεσμική αναίδεια» της νέας εξουσίας στην Ουάσιγκτον θύμιζαν εν πολλοίς τα όσα βιώνουμε στην Ελλάδα την τελευταία διετία. «Υπάρχει διάχυτη μια αίσθηση ότι όλα μπορεί να ειπωθούν από τον Πρόεδρο και τους συνεργάτες του στο Λευκό Οίκο και τα πάντα μπορεί να συμβούν», επεσήμανε ο δημοσιογράφος, κάνοντας όσους από την ομήγυρη είχαν γνώση της ελληνικής πραγματικότητας να συμφωνήσουν ότι «κι εδώ το ίδιο ζούμε!».

Για τους παροικούντες στην εγχώρια «Ιερουσαλήμ», άλλωστε, ήταν πολύ οικεία η εμφατική αναφορά στις συνεχείς –και απρόκλητες τις πιο πολλές φορές- επιθέσεις που εξαπολύει ο Τραμπ στα μέσα ενημέρωσης, τα οποία δεν είναι της αρεσκείας του, όπως και σε οποιονδήποτε θεσμό της αμερικανικής δημοκρατίας θεωρεί ότι είναι εμπόδιο στις επιδιώξεις του. Διότι κι εδώ τα μέσα ενημέρωσης που ασκούν κριτική και η Δικαιοσύνη που δεν βγάζει τις αποφάσεις που θέλουμε είναι οι «υπέρτατοι εχθροί» που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Με την επιστράτευση πότε της «μεταλήθειας», που συνιστούν τα fake news, και άλλοτε της λαϊκίστικης διαβολής ότι δήθεν αντιστρατεύονται τα συμφέροντα των μαζών.     

Μην ξεχνάμε, εξάλλου, πως η ομολογία του υιού Τραμπ ότι ασχολούνταν προεκλογικά με τη συλλογή στοιχείων για την υπονόμευση της υποψηφιότητας της αντιπάλου του πατρός του, δεν έχει πολλά να ζηλέψει από το σχέδιο υπονόμευσης της εκλογής του Σταύρου Δήμα που εκπονήθηκε το φθινόπωρο του 2014 από κορυφαία στελέχη της σημερινής διακυβέρνησης τα οποία πρωταγωνίστησαν στις διαδόσεις περί δήθεν απόπειρας εξαγοράς βουλευτών των ΑΝΕΛ από τους τότε κυβερνώντες.

Σε αντίθεση, πάντως, με την απαισιοδοξία που διακατείχε την ομήγυρη για την εξέλιξη των ελληνικών πραγμάτων, καθώς ήταν οι μέρες που είχε ξεκινήσει η απροσχημάτιστη προσπάθεια της κυβέρνησης να παρεμποδιστεί η έρευνα για την καταγγελλόμενη εμπλοκή του υπουργού Εθνικής Άμυνας στην υπόθεση με το Noor 1, o υπερατλαντικός επισκέπτης ήταν αισιόδοξος: «Η αμερικανική Δημοκρατία είναι ανθεκτική, διαθέτει ανακλαστικά για να αντισταθεί και ισχυρά αντίβαρα που μπορεί να ενεργοποιήσει για να μπουν φραγμοί στα προεδρικά καπρίτσια και στις αντιδημοκρατικές παρεκκλίσεις», απεφάνθη. Και τα γεγονότα μάλλον τον δικαιώνουν.

Διότι, όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε στη συζήτηση, «μπορεί ο Τραμπ να αποτόλμησε να παραχωρήσει την καρέκλα του στη θυγατέρα του Ιβάνκα κατά την πρόσφατη Σύνοδο των G 20 στο Αμβούργο, στο εσωτερικό πεδίο δεν περνάει τα πάντα αβρόχοις ποσί. Η αντίσταση που βρήκε από την Δικαιοσύνη η ρατσιστική και αντισυνταγματική επιμονή του Προέδρου να προωθήσει το διάταγμα κατά της μετανάστευσης υπήρξε άκρως χαρακτηριστική για τη λειτουργία των θεσμών στις ΗΠΑ. Ακόμη πιο χαρακτηριστική είναι και η αδυναμία της κυβέρνησης του να επιβάλλει την κατάργηση του περίφημου Obamacare, χωρίς να το αντικαταστήσει από εναλλακτικό σχέδιο για τη μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και περίθαλψης.

Τρεις γυναίκες γερουσιαστές, εκλεγμένες με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, ανακοίνωσαν ότι δεν θα ψηφίσουν υπέρ της ανάκλησης του προγράμματος πρόσβασης των ανασφάλιστων Αμερικανών στις υπηρεσίες υγείας, που είχε προωθήσει ο προηγούμενος πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα. Και έτσι στο αμερικανικό Κογκρέσο δεν συγκεντρώνεται η απαιτούμενη πλειοψηφία για να υλοποιηθεί η επίσης εμβληματική εμμονή του Τραμπ κατά του Obamacare, το οποίο είχε επίσης πολεμηθεί λυσσωδώς από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα.

Μακριά από κάθε έννοια κομματικής πειθαρχίας και αψηφώντας τις εκκλήσεις που -μέσω του προσφικούς του Twitter, φυσικά…- απηύθυνε ο Τραμπ, οι τρεις ρεπουμπλικανές έδειξαν τον δρόμο της προσωπικής αξιοπρέπειας που ακολουθούν –στις ΗΠΑ, αλλά και σε άλλες Δημοκρατίες- οι πολιτικοί οι οποίοι προτάσσουν το δημόσιο συμφέρον, το συμφέρον των πολιτών έναντι του κομματικού συμφέροντος. Είναι ο δρόμος που δεκάδες φορές αρνήθηκαν να βαδίσουν οι βουλευτές των ΣΥΡΙΖΑ –ΑΝΕΛ οι οποίοι χωρίς ίχνος αξιοπρέπειας ψήφισαν επανειλημμένα όχι μόνον ενάντια στο δημόσιο συμφέρον, όπως οι ίδιοι το είχαν ορίσει νωρίτερα, αλλά και κόντρα τόσο στις διακηρύξεις τους όσο και στην προηγούμενη ψήφο τους.

Δεν είναι ούτε μία, ούτε δύο οι διατάξεις και τα νομοσχέδια –από την αύξηση του κατώτατου μισθού ως το αποκαλούμενο «παράλληλο πρόγραμμα»- που ψηφίστηκαν και… ξεψηφίστηκαν από όλους όσοι συγκροτούν την τωρινή κοινοβουλευτική πλειοψηφία, χωρίς ούτε ένας τους να έχει την πολιτική γενναιότητα να πει «όχι, δεν αναιρώ τον εαυτό μου και δεν παίρνω πίσω την ψήφο μου». Είναι παροιμιώδης και χωρίς προηγούμενο ο τρόπος με τον οποίο αποδέχονται και επικροτούν κάθε τι που τους επιβάλλεται. Χωρίς, μάλιστα, να έχουν την παραμικρή δυσκολία αμέσως μετά να αποδεχθούν και να επικρατήσουν και το ακριβώς αντίθετό του.

Γι΄ αυτό και δύσκολα -ενδεχομένως ακόμη και σε παγκόσμια κλίμακα- θα βρει κανείς ανάλογο προηγούμενο τόσο μαζικής αυτοαναίρεσης είτε αφορά την άνεση με την οποία υιοθετούν τα μνημονιακά μέτρα, με τα οποία εξακολουθούν να ισχυρίζονται ότι δεν συμφωνούν, είτε σχετίζεται με την «επιχειρηματολογία» που επιστρατεύουν για να δικαιολογήσουν την επιχειρούμενη κατάλυση των θεσμών και την ισοπεδωτική καθυπόταξη και κατασυκοφάντηση οποιουδήποτε δεν δίνει «γη και ύδωρ» στην εξουσία των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.