Ο λαϊκισμός έχει πολλά πρόσωπα

 

Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που έσπευσαν να εκφράσουν ικανοποίηση για το άδοξο τέλος στο οποίο φαίνεται να καταλήγει η πολιτική καριέρα του πάλαι ποτέ φερέλπιδος αρχηγού των Ισπανών «Ποδέμος» Πάμπλο Ιγκλέσιας.

Ο πολιτικός με το φετίχ της αλογοουράς, την οποία διατήρησε ακόμη και όταν μετακόμισε στα προάστεια της Μαδρίτης και ανέλαβε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της χώρας του, οδηγήθηκε, πριν καν κλείσει το 43ο έτος της ηλικίας του, σε πρόωρη αποστρατεία. Πρόλαβε να διαγράψει στο ισπανικό πολιτικό στερέωμα μια μάλλον μετεωρική τροχιά η οποία ξεκίνησε όταν ηγήθηκε των συμπατριωτών του που συμμετείχαν στο διαβόητο «Κίνημα των Αγανακτισμένων».

Όσο ήταν στην αντιπολίτευση, οι προοπτικές ήταν ευοίωνες για τον άνθρωπο που στο βιογραφικό του αναφέρεται ότι «από την ηλικία των 13 άρχισε να ασχολείται με την αριστερά, διαβάζοντας Καρλ Μαρξ και Βλαντίμιρ Λένιν, ενώ εντάχθηκε και στην κομμουνιστική νεολαία, σε ηλικία 15 ετών». Ο ίδιος και το κόμμα του συνάρπαζαν τα πλήθη και έκαναν… εξαγωγή του μοντέλου διαμαρτυρίας που ακολουθούσαν και σε χώρες όπως η Ελλάδα.

Από τις πλατείες στην αρχή κι αργότερα από την Ευρωβουλή και το Ισπανικό Κοινοβούλιο, ο Ιγκλέσιας μπορούσε να λέει ό,τι του κατέβαζε η… γκλάβα του. Το αναμφισβήτητο επικοινωνιακό χάρισμα, το οποίο διέθετε και αναδείχθηκε μέσα από τις εμφανίσεις του στην τηλεόραση, ήταν, μαζί με την άκρατη υποσχεσιολογία, το όχημα που εκτόξευε στα ύψη τη δημοφιλία του εντός και εκτός των ισπανικών συνόρων.

Τα πράγματα, ωστόσο, άλλαξαν άρδην για τον αρχηγό των «Ποδέμος» και το κόμμα του, που ο τίτλος του στα ελληνικά σημαίνει «Μπορούμε», όταν έφθασε η ώρα να αναλάβουν ευθύνες. Ο λαϊκισμός στον οποίο είχαν επιδοθεί δοκίμασε τα όρια του όταν έκαναν συγκυβέρνηση με τους Σοσιαλιστές του Πέδρο Σάντσες. Διότι, όπως πολύ καλά μάθαμε κι εμείς εδώ στη χώρα μας, όσο εύκολο είναι να τάζεις «σεισάχθεια» σε ανήμπορους -και μη- να ανταποκριθούν στα χρέη τους, τόσο δύσκολο είναι το εφαρμόσεις.

Φαίνεται, όμως, ότι η αλαζονεία, η οποία συνήθως εμφιλοχωρεί στις απότομες εκτοξεύσεις προς την κορυφή, δεν επέτρεψε στον Πάμπλο Ιγκλέσιας να αντιληφθεί ότι ο δικός του λαϊκισμός είχε πλέον εκμετρήσει το ζην. Έτσι ερμηνεύεται ότι επέλεξε να εγκαταλείψει την αντιπροεδρία της συγκυβέρνησης με τους Σοσιαλιστές για να αναμετρηθεί μετωπικά με μια ευειδή λαϊκίστρια της Δεξιάς στη διεκδίκηση του αξιώματος του περιφερειάρχη της ισπανικής πρωτεύουσας.

Με μια δυναμική καμπάνια κατά των περιοριστικών μέτρων για την εξάπλωση του κορωνοϊού, που κινητοποίησε τους επαγγελματίες της ισπανικής πρωτεύσας, η 42χρονη Ιζαμπέλ Ντίας Αγιούσο, η οποία λάνσαρε το εύληπτο σύνθημα «Ελευθερία», θριάμβευσε στις κάλπες της περασμένης Κυριακής. Ο Πάμπλο Ιγκλέσιας, ο οποίος κατέβηκε στις εκλογές για να… ανασχέσει την επέλαση της Δεξιάς, κατατροπώθηκε.

Οι Μαδριλένοι ψηφοφόροι έδωσαν διπλάσια, σε σχέση με δύο χρόνια νωρίτερα, ποσοστά στην «Ισπανίδα Τραμπ», όπως αποκαλείται στη χώρα της η δεξιά περιφερειάρχης, και έστειλαν τον Ιγκλέσιας σε πρόωρη πολιτική συνταξιοδότηση. Το ρολόι της ιστορίας άλλαξε ρότα, αλλά οι δείκτες του επέστρεψαν στον αστερισμό του λαϊκισμού. Απλώς το «Μπορούμε» («Podemos») έγινε «Ελευθερία» («Libertad»). Και, κατά τα λοιπά, η ζωή συνεχίζεται…

Βλέπετε, ο λαϊκισμός έχει πολλά πρόσωπα. Και μερικές φορές μοιάζει με τη Λερναία Ύδρα που ένα κεφάλι κόβεις και δύο φυτρώνουν στη θέση του. Έτσι ακριβώς έγινε στη Μαδρίτη διότι η κυρία Αγιούσο πήρε εντολή να κυβερνήσει τη Μαδρίτη από κοινού με τον ακροδεξιό σχηματισμό VOX, που απαρτίζεται από νοσταλγούς του Φράνκο, καθώς οι μέχρι πρότινος συγκυβερνώντες «Πολίτες» («Ciudadanos») οδηγήθηκαν σε πολιτική εξαφάνιση, αφενός λόγω της μετριοπάθειάς τους και αφετέρου λόγω της αναποφασιστικότητάς τους.

Αν και έχουν διαφορετικό ιστορικό υπόβαθρο και ανόμοιο μέγεθος, η Ισπανία και η Ελλάδα είναι δύο χώρες του ευρωπαϊκού Νότου με αρκετά κοινά στοιχεία στην πολιτική διαδρομή που ακολουθούν τις τελευταίες δεκαετίες. Αμφότερες βίωσαν βίαιους αδελφοκτόνους εμφυλίους και δοκιμάστηκαν σκληρά από οπισθοδρομικές δικτατορίες. Αλλά και πιο πρόσφατα συνταράχθηκαν από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2009 που πυροδότησε τα ακραία λαϊκίστικα «Κινήματα των Αγανακτισμένων» τα οποία βρήκαν πρόσφορο έδαφος τόσο στη Δεξιά όσο και στην Αριστερά.

Στην Ισπανία το εκκρεμές του λαϊκισμού πήρε τώρα δεξιά κατεύθυνση. Στη δική μας χώρα κάποιοι υποστηρίζουν ότι το 2019, οπότε φάνηκε να κλείνει μια δεκαετία λαϊκίστικων προσεγγίσεων, αφήσαμε πίσω αυτό το κεφάλαιο. Με αποκορύφωμα, ωστόσο, το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής των συμπατριωτών μας στο εμβολιαστικό πρόγραμμα, ίσως βιάστηκαν όσοι έσπευσαν να κηρύξουν το τέλος του ελληνικού λαϊκισμού.

Στον δικό μας ορίζοντα μέχρι στιγμής δεν προβάλλουν ούτε Έλληνας Ιγκλέσιας, ούτε Ελληνίδα Αγιούσο. Ενδεχομένως επειδή είναι πολύ πρόσφατη η συγκατοίκηση της λαϊκίστικης Αριστεράς με ένα τμήμα της λαϊκίστικης Ακροδεξιάς. Η πολιτική, όμως, είναι δυναμικό παίγνιο. Και γι΄ αυτό ποτέ κανείς δεν ξέρει με ποιο πρόσωπο θα εμφανιστεί το επόμενο λαϊκίστικο κρεσέντο.

Ας έχουμε, λοιπόν, τον νου μας!

Όταν παίζεις «εν ου παικτοίς», αποστρατεύεσαι και πριν τα 40!

Για να μη νομίζουμε ότι έχουμε το προνόμιο στην αποκλειστικότητα της παραδοξολογίας και να μην… αυτομαστιγωνόμαστε διαρκώς για τα κακώς κείμενα που κατατρύχουν τις ζωές μας, ας ρίξουμε μια ματιά στην πολιτική ζωή της Ισπανίας, οι ψηφοφόροι της οποίας κλήθηκαν στις κάλπες για τέταρτη φορά μέσα σε τέσσερα χρόνια.

Στην πιο πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση που διεξήχθη την περασμένη Κυριακή, επειδή τον περασμένο Απρίλιο οι πολιτικές δυνάμεις δεν τα βρήκαν για να σχηματίσουν βιώσιμη κυβέρνηση, τα πράγματα έγιναν χειρότερα από πριν και το αδιέξοδο είναι, στην πραγματικότητα, πολύ μεγαλύτερο.

Οι πλειοψηφούντες Σοσιαλιστές του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσες έχασαν 700 χιλιάδες ψηφοφόρους, υποχωρώντας από το 28,3% στο 28% και, έτσι, από 123 έδρες, που τους έδωσαν οι κάλπες του Απριλίου, τώρα έχουν 120, σε ένα Κοινοβούλιο με 350 μέλη.

Οι βασικοί τους σύμμαχοι, οι αριστεροί Podemos του Πάμπλο Ιγκλέσιας, με τους οποίους θέλουν να κάνουν τώρα κυβερνητική συνεργασία, έχασαν επίσης 700 χιλιάδες ψηφοφόρους, υποχωρώντας κατά μιάμιση μονάδα (από 14,3% στο 12,8%) και χάνοντας επτά βουλευτές (από 42 έχουν τώρα 35).

Εκείνοι, όμως, που έπαθαν πανωλεθρία άνευ προηγουμένου είναι οι «Πολίτες» του Άλμπερτ Ριβέρα, το κεντρώας κατεύθυνσης κόμμα που διεκήρυσσε φιλελεύθερες και εκσυγχρονιστικές θέσεις οι οποίες είναι κοντινές με όσα ευαγγελιζόταν το εγχώριο «Ποτάμι» του Σταύρου Θεοδωράκη.

Στο επτάμηνο που μεσολάβησε ανάμεσα στις δύο αναμετρήσεις απώλεσε τα 2/3(!) των ψηφοφόρων του (τους γύρισαν την πλάτη δυόμισι εκατομμύρια Ισπανοί που τους είχαν ψηφίσει τον Απρίλιο) και περιθωριοποιήθηκαν καθώς έμειναν με 10 βουλευτές (από 54), ενώ ο φέρελπις Ριβέρα οδηγήθηκε στην παραίτηση.

Τα τρία αυτά κόμματα ήταν υπεύθυνα για το γεγονός ότι η Ισπανία αδυνατεί να αποκτήσει σταθερή κυβέρνηση και η πολιτική ζωή της χώρας οδηγείται από κάλπη σε κάλπη, χάρις και στην απλή αναλογική που επιτρέπει τον κατακερματισμό των δυνάμεων. Οι ψηφοφόροι τούς τιμώρησαν και τους υποχρέωσαν να επιδιώξουν την κυβερνητική συνεργασία που πριν δεν ήθελαν να συνάψουν.

Μόνον, όμως, που η κυβερνητική συνεργασία θα γίνει πλέον υπό πολύ χειρότερες συνθήκες. Μετά τις κάλπες του Απριλίου οι Σοσιαλιστές, οι Podemos και οι «Πολίτες» είχαν πλειοψηφία 219 εδρών. Τώρα μόλις και μετά βίας συγκεντρώνουν 165 βουλευτές. Και έτσι η κυβέρνηση που θα σχηματισθεί –με ή χωρίς τους «Πολίτες»- από τους Σάντσες και Ιγκλέσιας θα έχει απέναντί της μια ενισχυμένη Δεξιά και μια επελαύνουσα Ακροδεξιά.

Το δεξιό Λαϊκό Κόμμα του 38χρονου Πάμπλο Κασάδο ανέκαμψε εκλογικά κερδίζοντας σχεδόν τέσσερις μονάδες περισσότερες από τον Απρίλιο και, φθάνοντας στο 20,8%, ανέβασε τις έδρες του από 66 σε 88. Ενώ την ίδια ώρα το μέχρι πριν ένα χρόνο περιθωριακό VOX κέρδισε ένα εκατομμύριο επιπλέον ψηφοφόρους και με το 15,1% που απέσπασε έγινε η τρίτη πολιτική δύναμη, καταλαμβάνοντας 52 έδρες (από 24 τον Απρίλιο).

Αν υπάρχει κάποιο συμπέρασμα το οποίο μπορεί να εξαχθεί από όλα αυτά είναι ότι η πολιτική δεν είναι ένα παιχνίδι που παίζεται «εν ου παικτοίς». Με άλλα λόγια, η λαϊκή ετυμηγορία είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να αντιμετωπίζεται σαν παιχνίδι το οποίο μπορεί να επαναλαμβάνεται εσαεί μέχρις ότου  επιτευχθεί το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα για όσους «κρατούν το πεπόνι και το μαχαίρι».

Γενικεύοντας τον κανόνα, θα λέγαμε ότι οι αποφάσεις των πολιτικών, είτε βρίσκονται στην κυβέρνηση είτε στην αντιπολίτευση, δεν μπορεί να λαμβάνονται ερήμην των πολιτών. Τα κόμματα παντού στον κόσμο κατεβαίνουν στις εκλογές με στόχο, αφενός να εφαρμόσουν το πρόγραμμά τους για το οποίο ψηφίστηκαν και, αφετέρου, για να εκπληρώσουν τις προσδοκίες όσων τους ψήφισαν.

Υπό αυτό το πρίσμα, όσο παράλογο είναι αυτό που έγινε στην Ισπανία, όπου χρειάστηκαν να στηθούν τέσσερις φορές κάλπες για να συγκροτήσουν –παρά τους πανηγυρισμούς των ομοϊδεατών τους στη χώρα μας- μια πολύ ασταθή κυβερνητική συνεργασία, άλλο τόσο ακατανόητα είναι αρκετά από όσα διαμείβονται στην εγχώρια πολιτική σκηνή, παρόλο που εμείς τον περασμένο Ιούλιο αποφύγαμε τον φαύλο κύκλο της πολιτικής αστάθειας και της αέναης επανάληψης των εκλογών.

Η απόπειρα της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει το Mεταναστευτικό χωρίς να έχει προετοιμάσει την κοινή γνώμη και κυρίως το τμήμα εκείνο του εκλογικού σώματος, το οποίο είχε πείσει προεκλογικά ότι οι λύσεις που είχε έτοιμες ήταν εύκολες και ανώδυνες, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που δείχνει ότι οι αποφάσεις που επηρεάζουν τις ζωές των ανθρώπων δεν λαμβάνονται εν κενώ.

Από την άλλη, δεν περνά απαρατήρητη και η αλλοπρόσαλλη στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης στα ζητήματα που αφορούν την πάταξη της ανομίας που απασχολούν την επικαιρότητα των ημερών. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πάψει προ πολλού να είναι το περιθωριακό κόμμα του παρελθόντος και η σύνθεση των ψηφοφόρων του, που τον κράτησαν στο 31,6%, δεν συγκινείται από κραυγές κατά του (ανύπαρκτου) «αστυνομικού κράτους».

Αν έχουν απορίες, ας ρωτήσουν τον Άλμπερτ Ριβέρα, ο οποίος από φέρελπις αστέρας που ανέβαινε κατακόρυφα στο πολιτικό στερέωμα της Ισπανίας, βρέθηκε αίφνης εκτός νυμφώνος και οδηγήθηκε σε- προσωρινή ή μόνιμη, θα φανεί- αποστρατεία, προτού καλά- καλά γίνει σαράντα χρονών, τα οποία κλείνει αύριο!

«Εμείς… κερδάμε, όποιος και αν είναι ο νικητής»

Πρέπει να παραδεχτούμε ότι έχουν μια μοναδική έφεση στα πανηγύρια οι κυβερνώντες ΣΥΡΙΖΑίοι. Ό,τι και αν συμβεί αυτοί στο τέλος πανηγυρίζουν. Κερδίζουν; Χάνουν; Δεν κάνει καμία διαφορά.

Η πραγματικότητα δεν μετράει μπροστά στην ακόρεστη διάθεση που δείχνουν να αυτοχριστούν νικητές, ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Καθότι όταν το αποτέλεσμα δεν συμφωνεί μαζί τους, αλλοίμονο στο… αποτέλεσμα

Γι΄  αυτό και μάλλον δεν πρέπει να προκαλούν ιδιαίτερη εντύπωση οι χαρές και τα πανηγύρια με τα οποία υποδέχτηκαν την έκβαση των πρόσφατων ισπανικών εκλογών. Οι άνθρωποι ήθελαν να πανηγυρίσουν. Και πανηγύρισαν.

Τι αν καταβαραθρώθηκαν οι «Ποδέμος», για την άνοδο των οποίων θριαμβολογούσαν στην προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση που διεξήχθη στην ίδια χώρα της Ιβηρικής χερσονήσου;

Σαν να μην έχει συμβεί τίποτε διαφορετικό, προσαρμόζουν τώρα την πανηγυρική τους διάθεση στη νίκη των Σοσιαλιστών του Πέδρο Σάντσες. Και επιδίδονται σε ουρανομήκεις επινίκιες κραυγές, αποστρέφοντας το πρόσωπό τους από την πραγματική εικόνα που ανέδειξε η ψήφος του ισπανικού λαού.

Ο συνδυασμός της πτώσης της λαϊκίστικης Αριστεράς και της δυναμικής εμφάνισης στο προσκήνιο της Άκρας Δεξιάς, που για πολλούς αναλυτές αποτελεί ένα αξιοσημείωτο φαινόμενο, για τους εγχώριους κυβερνώντες ΣΥΡΙΖΑίους είναι σαν να μην υπάρχει. Το μείζον γι΄ αυτούς είναι να φέρουν στα μέτρα τους το αποτέλεσμα –το όποιο αποτέλεσμα. Και από εκεί και ύστερα γαία πυρί μυχθήτω!

Δεν είναι, άλλωστε, η πρώτη φορά που διαστρέφουν προκλητικά την πραγματικότητα. Τι να θυμηθεί και τι να ξεχάσει κανείς από τον κυβερνητικό βίο και την εξουσιαστική πολιτεία τους; Τους αντιμνημονιακούς μύδρους που προηγήθηκαν της πλήρους μνημονιακής προσήλωσης τους; Τις αντιγερμανικές πομφόλυγες που έδωσαν τη σκυτάλη στην προσκύνηση της Μέρκελ; Ή τα αντιαμερικανικά φληναφήματα που συνόδευσαν τη δουλική υποταγή στις επιταγές της διακυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ;      

Ακόμη και τον προσφιλή τους Νικολάς Μαδούρο είναι σε θέση να «πουλήσουν», προκειμένου να μη δυσαρεστήσουν τους διεθνείς πάτρωνες στους οποίους –περισσότερο από κάθε άλλη παρελθούσα κυβέρνηση- στηρίζουν τις ελπίδες τους για να διατηρηθούν στην εξουσία.

Δεν έχει υπάρξει, άλλωστε, ποτέ στο παρελθόν κυβέρνηση που να έχει στραφεί εναντίον των πολιτικών της αντιπάλων, όπως συνέβη στην υπόθεση Novartis και την άσκηση διώξεων κατά κορυφαίων παραγόντων της πολιτικής ζωής επί τη βάσει της ανήκουστης προσδοκίας για αποστολή στοιχείων από το αμερικανικό FBI.

Όπως και κανείς άλλος Ευρωπαίος ηγέτης δεν διανοήθηκε να κάνει αυτό που έκανε πριν από ενάμισι χρόνο ο Αλέξης Τσίπρας, ο συγκυβερνήτης των ΑΝΕΛ που παριστάνει τον κήνσορα της Προοδευτικής Συμμαχίας και τον υποστηρικτή όσων αντιπαρατίθενται με την ευρωπαϊκή Δεξιά, που προέτρεπε τους Γερμανούς σοσιαλδημοκράτες του Μάρτιν Σουλτς να σχηματίσουν νέο κυβερνητικό συνασπισμό με τους χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ.

Αν υπάρχει μια λογική εξήγηση για τις απίστευτες αυτές οβιδιακές μεταμορφώσεις, είναι μάλλον η εξής: η συγκεκριμένη ομάδα που τόσο αναπάντεχα ανέλαβε τις τύχες της διακυβέρνησης της χώρας το 2015 γαλουχήθηκε στο πολιτικό περιθώριο με τα στερεότυπα του καθορισμού των εξελίξεων από τον ξένο παράγοντα.

Για δεκαετίες ολόκληρες κατατρύχονταν από το σύνδρομο ότι ο λόγος για τον οποίοι οι ίδιοι βρίσκονταν μονίμως στο περιθώριο δεν ήταν επειδή υποστήριζαν απόψεις και ιδέες που δεν άγγιζαν την πλειοψηφία των Ελλήνων.

Αντιθέτως, κρίνοντας συχνά και εξ ιδίων τα αλλότρια, πίστευαν ότι η περιθωριοποίησή τους οφειλόταν στο ότι κάποιες ξένες δυνάμεις –οι Εγγλέζοι, οι Αμερικανοί, οι Ευρωπαίοι και όποιοι άλλοι- στήριζαν τους αντιπάλους τους. Η συνωμοσιολογία, άλλωστε, είναι σύμφυτη με τον πολιτικό χώρο από τον οποίο προέρχεται η κυρίαρχη ομάδα που ασκεί τη διακυβέρνηση της χώρας.

Ο άκοπος, εξάλλου, τρόπος με τον οποίο ήρθαν στην εξουσία, μόνοι αυτοί από σχεδόν όλους τους ομοϊδεάτες τους στον πλανήτη, όχι μόνον δεν τους βοήθησε να απαλλαγούν από τα σύνδρομα του παρελθόντος, αλλά μάλλον τους τα ενίσχυσε. Κι αυτό καθώς προστέθηκε και η αναπόφευκτη αλαζονεία από την οποία –λιγότερο ή περισσότερο- καταλαμβάνονται όλοι όσοι επικρατούν στις αναμετρήσεις.

Πολύ περισσότερη αλαζονεία, μάλιστα, αποκτούν εκείνοι που στο «πολιτικό DNA» τους έχουν βαθιά χαραγμένη την ήττα και αίφνης αλλάζει η μοίρα τους, αποκτώντας συμπεριφορές και συνήθειες που παραπέμπουν στους νεόπλουτους.

Ας μην εκπλησσόμαστε, λοιπόν, με τους ΣΥΡΙΖΑϊκούς πανηγυρισμούς για τις ισπανικές εκλογές. Μην ξεχνάμε ότι ίδιοι άνθρωποι πανηγύριζαν τον Ιούλιο του 2015 και όταν έβαζαν τους οπαδούς τους να ψηφίσουν «Όχι» στο δημοψήφισμα αλλά και όταν μια βδομάδα αργότερα συνομολογούσαν την πιο ταπεινωτική συμφωνία που έχει υπογράψει ελληνική κυβέρνηση, παραδίδοντας στους δανειστές για έναν ολόκληρο αιώνα το σύνολο της δημόσιας περιουσίας.

Με αυτά και με αυτά, το «εμείς… κερδάμε, όποιος και αν είναι ο νικητής» θα μείνει στην Ιστορία ως ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά σύντομα ανέκδοτα της ΣΥΡΙΖΑϊκής διακυβέρνησης.