Ο αυταρχισμός αντιμέτωπος με τη λαϊκή βούληση

Η Δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα, με εξαίρεση όλα τα άλλα», είχε πει με το γνωστό βρετανικό φλέγμα του ο Ουίνστον Τσόρτσιλ. Και όσο και αν το συγκεκριμένο απόφθεγμα έχει γίνει κλισέ κάθε φορά που θέλει κάποιος να δείξει πόσο χειρότερα είναι τα πράγματα όταν καταλύονται οι δημοκρατικοί θεσμοί και επικρατεί ο αυταρχισμός, δεν ξέρω αν υπάρχει άλλη ρήση που να αποδίδει πιο παραστατικά όσα συμβαίνουν στις μέρες μας σε μια σειρά από χώρες που διοικούνται από -περισσότερο ή λιγότερο- συγκεκαλυμμένα δικτατορικά καθεστώτα.

Από τη Ρωσία του Πούτιν έως την Τουρκία του Ερντογάν και το Ιράν των μουλάδων, πολυπληθείς κοινωνίες βιώνουν την απόλυτη καταπάτηση των δικαιωμάτων που όλοι εμείς στον δυτικό κόσμο θεωρούμε δεδομένα και κατοχυρωμένα. Το γεγονός ότι και στις τρεις αυτές χώρες οι αυταρχικές ηγεσίες τους προκύπτουν από εκλογικές διαδικασίες δεν διαφοροποιεί τα πράγματα. Διότι, σε αντίθεση με τις δυτικού τύπου κοινοβουλευτικές, ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζονται οι κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού κάνει τις κάλπες που στήνονται να μην είναι στην πραγματικότητα τίποτε περισσότερο από μια επίφαση δημοκρατικότητας.

Δεν είναι τυχαίο ότι και στα τρία προαναφερθέντα καθεστώτα οι διώξεις και φυλακίσεις των πολιτικών αντιπάλων των ηγεσιών τους αποτελούν συχνό φαινόμενο που νοθεύει κάθε απόπειρα για πραγματική εναλλαγή στους θώκους της εξουσίας. Ούτε ότι η βίαιη καταστολή δεν επιτρέπει να εκφραστεί ελεύθερα η λαϊκή βούληση για μείζονες επιλογές που επηρεάζουν τις ζωές των ανθρώπων σε αυτές τις χώρες.

Το Ιράν συγκλονίζεται τις τελευταίες ημέρες από τις πρωτοφανείς μαχητικές διαδηλώσεις γυναικών και ανδρών που βγήκαν στους δρόμους μετά τον θάνατο της 22χρονης Μαχσά Αμινί η οποία είχε συλληφθεί και φυλακιστεί από την Αστυνομία Ηθών (!) επειδή δεν φορούσε σωστά τη μαντίλα που έχει επιβάλει στις γυναίκες το θεοκρατικό καθεστώς που εγκατέστησε στη χώρα το 1979 ο αγιατολάχ Χομεϊνί. Η ηγεσία της Τεχεράνης δεν φαίνεται να πήρε το μήνυμα του ξεσηκωμού που προκάλεσε ο αυταρχισμός της.

Οι διαδηλωτές έρχονται αντιμέτωποι με δολοφονική βία, την ίδια ώρα που ο ευρισκόμενος στα Ηνωμένα Έθνη πρόεδρος της χώρας Iμπραχίμ Ραΐσι αποχώρησε από προγραμματισμένη συνέντευξη με τη δημοσιογράφο του CNN Κριστιάν Αμανπούρ επειδή δεν δέχθηκε να φορέσει μαντίλα στη διάρκεια της συνομιλίας τους.

Στη Ρωσία την ίδια ώρα το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν, αντί να πάρει το μάθημα από την οικτρή για τη χώρα του εξέλιξη που φαίνεται να έχουν τα κατακτητικά σχέδια με τα οποία εισέβαλε τον περασμένο Φεβρουάριο στην Ουκρανία, επιδίδεται σε λεονταρισμούς περί χρήσης πυρηνικών όπλων και ταυτόχρονα καταφεύγει σε απελπιστικές κινήσεις επιστράτευσης Ρώσων εφέδρων, οι οποίοι -αν είναι δυνατόν να πιστέψει κάποιος- ότι μπορεί να αλλάξουν τον ρου ενός πολέμου που χάθηκε από τους επαγγελματίες.

Οι διαδηλώσεις που ξέσπασαν κι εκεί, αλλά κυρίως τα κύματα φυγής προς το εξωτερικό των υποψηφίων για στράτευση, δείχνουν πόσο η ηγεσία του Κρεμλίνου αντιστρατεύεται τη θέληση των πολιτών της χώρας. Είναι προφανές ότι η πουτινική προπαγάνδα -η οποία τόσα ευήκοα ώτα συνάντησε και συναντά ακόμη στη δική μας χώρα- στην ίδια τη Ρωσία δεν βρίσκει λαϊκό έρεισμα. Οι Ρώσοι δεν θέλουν αυτόν τον άδικο πόλεμο και γι΄ αυτό ο «στρατιωτικός περίπατος» προς το Κίεβο τον οποίο είχαν σχεδιάσει στη Μόσχα μετατρέπεται πλέον σε έναν ατελείωτο Γολγοθά που είναι δύσκολο να προβλέψει κάποιος την κατάληξη την οποία θα έχει.

Στη γειτονική μας Τουρκία μπορεί να μην ξεσπούν στην παρούσα φάση ταραχώδεις διαδηλώσεις, ίσως και επειδή οι φυλακές είναι γεμάτες από αντιφρονούντες στο καθεστώς Ερντογάν, όμως η πρόσφατη δημοσκόπηση που αποτύπωσε τα αισθήματα των Τούρκων πολιτών έναντι της Ελλάδας, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αποτέλεσε μια ψυχρολουσία για τον σύγχρονο «Σουλτάνο» της Άγκυρας και την τακτική των συνεχών προκλήσεων εναντίον της χώρας μας.

Παρά την καθημερινή προπαγάνδα που υφίστανται οι Τούρκοι από την ερντογανική εξουσία, η οποία εμφανίζει την Ελλάδα ως χώρα που απειλεί την… τουρκική ακεραιότητα, η πλειονότητα της κοινής γνώμης στη γείτονα δεν ενστερνίζεται τις πολεμοκάπηλες κραυγές της κυβέρνησης της Άγκυρας, στις οποίες μάλιστα συχνά πλειοδοτεί και μερίδα της τουρκικής αντιπολίτευσης.

Το 64% των Τούρκων απάντησε σε σχετικό ερώτημα ότι θεωρεί φίλο τον ελληνικό λαό έναντι μόλις του 31,3% που πιστεύει ότι είναι εχθρός. Ακόμη πιο ηχηρό ήταν ίσως το εύρημα της ίδιας μέτρησης, σύμφωνα με το οποίο το 51,5% της κοινής γνώμης πιστεύει ότι η ένταση του τελευταίου διαστήματος με την Ελλάδα αποτελεί προεκλογικό τέχνασμα του Τούρκου Προέδρου. 

Αν κρίνουμε, όμως, από την σφοδρότητα με την οποία ο Ερντογάν μίλησε κατά της Ελλάδας από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, το αυτί του μάλλον δεν ιδρώνει. Ενδεχομένως και επειδή δεν έχει τίποτε άλλο για να «πουλήσει» προεκλογικά στον λαό του πέραν της εθνικιστικής ρητορικής που συσπειρώνει τους φανατικούς ακόμη και όταν αυτοί είναι μειοψηφία.

Εν κατακλείδι, με όλα τα στραβά και τα ανάποδα που μπορεί να έχει -και έχει- ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν στη δική μας χώρα οι δημοκρατικοί θεσμοί, δεν έχουμε παρά να αισθανόμαστε… τυχεροί και να είμαστε ευγνώμονες που ζούμε σε μια ανοιχτή δημοκρατική Πολιτεία στην οποία μπορούμε να διατυπώνουμε ελεύθερα τις απόψεις μας και να μαχόμαστε γι΄ αυτές είτε είναι πλειοψηφικές είτε είναι μειοψηφικές. 

Ας διαφυλάξουμε, λοιπόν, τη Δημοκρατία μας, τουλάχιστον μέχρι να βρεθεί καλύτερο πολίτευμα που να μπορεί να την αντικαταστήσει…

Πόσες κυβερνήσεις θα καταπιεί η κρίση;

Η προηγούμενη φορά που ο πλανήτης συγκλονίστηκε από ενεργειακές κρίσεις ήταν την δεκαετία του 1970 –«πετρελαϊκές» τις έλεγαν τότε τις κρίσεις γιατί το πετρέλαιο ήταν η βασική πηγή παραγωγής ενέργειας.

Ξέσπασαν το 1973 και το 1979 με αφορμή γεωπολιτικές αναταράξεις και πολεμικές συρράξεις στην ευρύτερη Μέση Ανατολή που, συγκριτικά με τα τωρινά γεγονότα στην Ουκρανία, ήταν μάλλον ήσσονος σημασίας.

Παρά ταύτα, οι κρίσεις εκείνες υπήρξαν «μαμές» που γέννησαν σημαντικές πολιτικές και οικονομικές αλλαγές οι οποίες συντελέστηκαν σχεδόν από άκρη σε άκρη της υφηλίου χωρίς να έχουν ενιαία κατεύθυνση. 

Σε πείσμα της σταθερότητας, την οποία εγγυόνταν και επέβαλαν οι δύο υπερδυνάμεις της εποχής, οι ανατροπές που σημειώθηκαν μετά την κρίση του ΄73 ήταν μεγάλες. Και σε αυτές ας μην παραλείψουμε να συμπεριλάβουμε και την πτώση της ελληνικής Χούντας, που είχε αρχίσει να φθείρεται ως αποτέλεσμα της οικονομικής επιβράδυνσης και της εμφάνισης έντονων πληθωριστικών φαινομένων.

Στη δεύτερη πετρελαϊκή κρίση του ΄79, οι αλλαγές ήταν επίσης καταιγιστικές και ταυτόχρονα αντιφατικές. Από τη μια είχαμε την ανάρρηση στη Βρετανία της Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία πήρε τη σκυτάλη από τους Εργατικούς. Από την άλλη στον ευρωπαϊκό Νότο, όπου έως τότε την εξουσία διαχειρίζονταν συντηρητικές κυβερνήσεις, η σκυτάλη πέρασε στους Σοσιαλιστές. Τον χορό άνοιξε ο Φρανσουά Μιτεράν στη Γαλλία και ακολούθησαν ο Ανδρέας Παπανδρέου στην Ελλάδα και ο Φελίπε Γκονζάλες στην Ισπανία.

Επιστρέφοντας στο σήμερα, που είναι εκείνο που μας αφορά περισσότερο, δεν μπορούμε να μην σημειώσουμε εξ υπαρχής ότι η ενεργειακή κρίση την οποία βιώνουμε αυτή την περίοδο είναι πολύ πιο οξεία από τις δύο προηγούμενες που έγιναν, άλλωστε, πριν από σχεδόν μισό αιώνα, εποχή κατά την οποία ο ρόλος της ενέργειας στην οικονομική δραστηριότητα αλλά και στην καθημερινότητα των ανθρώπων δεν ήταν τόσο σημαντικός όσο είναι στις μέρες μας. 

Η εκτίναξη των τιμών και τα τεράστια ζητήματα ενεργειακής επάρκειας, που έχουν ανακύψει μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις κυρώσεις που υποχρεώθηκε να βάλει η Δύση, δεν μπορεί να συγκριθούν με τα ανάλογα φαινόμενα του ’70.

Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν πρέπει να αποτελούν έκπληξη οι πυκνές πολιτικές ανακατατάξεις που βλέπουμε να σημειώνονται γύρω μας. Μπορεί η κρίση να διατρέχει οριζοντίως και καθέτως ολόκληρο τον πλανήτη, πλην, όμως, σε κάθε χώρα οι πολίτες που βλέπουν τις ζωές τους να υφίστανται βίαιες και ασύμμετρες αλλαγές, τον πρώτο που «ενοχοποιούν» είναι εκείνον που ασκεί την εξουσία στον δικό τους τόπο. 

Το είδαμε με το «στραπάτσο» που αντιμετώπισε ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν στις βουλευτικές εκλογές του περασμένου μήνα. Οι Γάλλοι ψηφοφόροι δεν πείστηκαν να πάνε να ψηφίσουν το κόμμα και τώρα το Παρίσι είναι χωρίς ισχυρή κυβέρνηση, άγνωστο για πόσο.

Τα πράγματα απεδείχθησαν ακόμη χειρότερα για τον Βρετανό πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος έχασε μεν την καρέκλα του εξαιτίας κάποιων σκανδαλωδών επιλογών, είναι βέβαιο όμως, ότι αν τα πράγματα πήγαιναν καλά για την γηραιά Αλβιώνα, ελάχιστοι θα ασχολούνταν με τα κορωνοπάρτι του «άτακτου» Μπόρις ή με τον διορισμό ενός… σεξουαλικά ασυγκράτητου υφυπουργού του. Οι Βρετανοί έχουν συγχωρήσει πολύ περισσότερα ανομήματα του πρωθυπουργού τους, ο οποίος εδώ και καιρό ήταν δημοσκοπικά πίσω από τους Εργατικούς.

Μεγάλες δυσκολίες αντιμετωπίζουν την ίδια ώρα και οι ηγέτες άλλων μεγάλων και σημαντικών χωρών. Στις ΗΠΑ ο Τζο Μπάιντεν δείχνει να… τρεκλίζει πολιτικά και θα αποτελέσει θαύμα αν καταφέρει να διατηρήσει την πλειοψηφία που έχει τώρα στο Κογκρέσο τον προσεχή Νοέμβριο που θα λάβουν χώρα οι κρίσιμες ενδιάμεσες εκλογές. Τα προγνωστικά είναι εις βάρος του και ο λόγος δεν είναι άλλος από την ενεργειακή ακρίβεια και τις ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις που δέχεται η αμερικανική οικονομία, παρά την ισχυροποίηση του δολαρίου εις βάρος του ευρώ.

Ο τεχνοκράτης πρωθυπουργός της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι βρίσκεται με το ένα πόδι εκτός εξουσίας, καθώς η υποστήριξη που απολαμβάνει από τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις της χώρας του βαίνουν μειούμενες. Τα κόμματα που τον στήριξαν όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία εξέφραζαν τα τρία τέταρτα του εκλογικού σώματος, ενώ πλέον, με βάση τις δημοσκοπήσεις είναι κάτω από το 50%, καθώς πρώτο έρχεται το ακροδεξιό σχήμα «Αδέλφια της Ιταλίας» με ποσοστό 23,5% από μόλις 4,4% που είχε συγκεντρώσει στις τελευταίες εκλογές.

Αντίστοιχες δημοσκοπικές εικόνες, που στέλνουν τις κυβερνήσεις στο καναβάτσο παρατηρούνται σχεδόν παντού. Στη Γερμανία οι αντιπολιτευόμενοι χριστιανοδημοκράτες έχουν προσπεράσει τους σοσιαλδημοκράτες του καγκελάριου Όλαφ Σολτς. Στην γειτονική Αυστρία οι όροι αντιστρέφονται καθώς οι κυβερνώντες κεντροδεξιοί καταβαραθρώνονται και προπορεύονται με άνετο προβάδισμα οι σοσιαλδημοκράτες. Την ίδια ώρα, στην Ισπανία ο κεντροαριστερός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσες βλέπει την πλάτη της κεντροδεξιάς αντιπολίτευσης.

Μέσα σε όλα αυτά, η μόνη κυβέρνηση στην Ευρώπη που διατηρεί σχεδόν αλώβητο το προβάδισμα που την χωρίζει από την αξιωματική αντιπολίτευση είναι η ελληνική. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι προσώρας ένας από τους ελάχιστους πρωθυπουργούς που, με βάση τις μετρήσεις της κοινής γνώμης, δεν αντιμετωπίζει το φάσμα της ήττας. 

Οι εξηγήσεις γι΄ αυτό -το μάλλον παράδοξο- είναι πολλές και ποικίλες. Ενδεχομένως, δε, δεν έχουν να κάνουν τόσο με αυτή καθεαυτή την ικανότητα της κυβέρνησης, όσο με την ανικανότητα των αντιπάλων της.

Τα όσα ακούσαμε αυτές τις μέρες για τις δήθεν «πειραγμένες δημοσκοπήσεις» και τους παραλληλισμούς της υπουργού Παιδείας με την… «Πισπιρίγκου» είναι μάλλον ενδεικτικά στοιχεία τα οποία μπορούν να εξηγήσουν την πολιτική ανθεκτικότητα της κυβέρνησης Μητσοτάκη. 

Κακά τα ψέματα, ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει απέναντι του την αντιπολίτευση που όλοι οι ηγέτες του πλανήτη θα… εύχονταν να είχαν. 

Και αυτό μάλλον αποτελεί το μεγαλύτερο «ατού» το οποίο μπορεί να τον διασώσει όταν πολλές άλλες κυβερνήσεις θα τις έχουν καταπιεί η ακρίβεια και ο πληθωρισμός που κανείς ακόμη δεν ξέρει που μπορεί να φθάσουν.

Κάποιος να πει στον Πούτιν ότι κανένας δυνάστης δεν πέθανε… συνταξιούχος

«Ο πόλεμος δεν είναι λάθος. Είναι έγκλημα». Κανείς δεν θα μπορούσε να εκφράσει πιο δραματικά τη συνεχιζόμενη πολεμική φρίκη, την οποία επιφυλάσσει ο παράφρων Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία, από τη Ρωσίδα δημοσιογράφο Οξάνα Μπαουλίνα που έχασε τη ζωή της κατά τη διάρκεια βομβαρδισμών στο κέντρο του Κιέβου.

Τα προφητικά λόγια της ηρωίδας δημοσιογράφου, που έπεσε νεκρή ασκώντας το καθήκον της ενημέρωσης, είναι σίγουρο ότι συγκλονίζουν κάθε άνθρωπο που διαθέτει στοιχειώδεις ευαισθησίες. Δεν φαίνεται, ωστόσο, να βρίσκουν απήχηση στην παρανοϊκή ηγεσία του Κρεμλίνου, η οποία ανεπηρέαστη από τη διεθνή κατακραυγή επιμένει στην απάνθρωπη εισβολή, αδιαφορώντας για τις εκατόμβες των νεκρών και τις ανυπολόγιστες καταστροφές που προκαλούν οι ανηλεείς βομβαρδισμοί.

Καθώς συμπληρώθηκε ήδη ένας μήνας από την αποτρόπαιη εισβολή, η τροπή που έχουν πάρει οι πολεμικές συρράξεις δείχνει όλο και πιο ξεκάθαρα ότι η ώρα της ειρήνης αργεί. Παρόλο που κάθε μέρα που περνά κονιορτοποιείται όλο και περισσότερο το «αφήγημα» του Πούτιν και των υποστηρικτών του, οι οποίοι δυστυχώς στη χώρα μας είναι περισσότεροι από κάθε άλλη γωνιά της ευρωπαϊκής ηπείρου, για μια γρήγορη καθυπόταξη της Ουκρανίας, ο Ρώσος δυνάστης δεν δείχνει να παίρνει τα μηνύματα που εκπέμπονται από τα περισσότερα μέτωπα στα οποία εξελίσσονται μάχες.

Σε πείσμα των ψευδοειρηνόφιλων συμπατριωτών μας, οι οποίοι διοργανώνουν δήθεν αντιπολεμικές συναυλίες, η αντίσταση των Ουκρανών (που μέρα που είναι σήμερα θυμίζει ένδοξες παραδόσεις του δικού μας Έθνους), όχι μόνον δεν κάμπτεται, όπως αρκετοί προσδοκούσαν ότι θα συνέβαινε, αλλά, προϊόντος του χρόνου, φαίνεται να γίνεται όλο και πιο αποτελεσματική. Παρά την προφανή υπεροπλία της ρωσικής πολεμικής μηχανής, όλα δείχνουν ότι το ηθικό των εισβολέων είναι χαμηλό και κινείται στον αντίποδα της πίστης στη νίκη που οπλίζει τους αμυνόμενους.

Η κατάσταση που διαμορφώνεται είναι τέτοια που, εφόσον στην Ρωσία επικρατούσαν συνθήκες όπως αυτές που ορίζουν μια πραγματικά ανοιχτή και δημοκρατική κοινωνία, ο Πούτιν θα είχε υποχρεωθεί να αποσύρει άρον άρον τα στρατεύματά του από το έδαφος της γειτονικής χώρας, δίνοντας μια ευκαιρία στην ειρήνη. Σε αυταρχικά καθεστώτα, ωστόσο, όπως αυτό που έχει εγκαθιδρύσει στη Μόσχα ο πρώην πράκτορας της KGB, η φωνή της κοινωνίας είναι αδύνατο να φθάνει στα υψηλά κλιμάκια της εξουσίας.

Οι μαζικές συλλήψεις των Ρώσων πολιτών που αποπειράθηκαν να διαδηλώσουν τις πρώτες μέρες της εισβολής φαίνεται ότι κατάφεραν να καταπνίξουν τις αντίθετες απόψεις που είναι βέβαιο ότι διατρέχουν ένα -μικρό ή μεγάλο, άγνωστο- μέρος του λαού της μεγάλης αυτής χώρας το οποίο δεν επιθυμεί ούτε τον σφαγιασμό του «αδελφού» ουκρανικού έθνους, ούτε τη δική του φτωχοποίηση και απομόνωση από τον πολιτισμένο κόσμο που μοιραία θα φέρουν οι ολοένα και ασφυκτικότεροι περιορισμοί της Δύσης στη ρωσική οικονομία. 

Για να είμαστε πραγματιστές, πρέπει να παραδεχτούμε ότι από όσα διαρρέουν πίσω από τα ψηλά τείχη του Κρεμλίνου, το καθεστώς Πούτιν, το οποίο, όπως τα περισσότερα ομοειδή του, στηρίζεται στον φόβο και στο χρήμα, μοιάζει ακόμη να κρατιέται στα πόδια του, χάρις και στους απαγορεύσεις που υφίσταται η ενημέρωση. Για πόσο, όμως, θα εξακολουθήσει να συμβαίνει αυτό είναι δύσκολο να το πει κάποιος.

Υπό άλλες συνθήκες, τα χιλιάδες φέρετρα των άμοιρων Ρώσων στρατιωτών που καθημερινά χάνουν τη ζωή τους σε έναν τόσο αδικαίωτο για εκείνους πόλεμο, θα μπορούσαν να είχαν αλλάξει τα δεδομένα του πολέμου.

Ο αυταρχισμός, όμως, και η τρομοκρατία που επικρατούν στη Ρωσία, μια χώρα που ζούσε πάντα υπό τη σκιά κάποιου «πατερούλη» και δεν διαθέτει την παραμικρή δημοκρατική παράδοση, αφού από τους τσάρους πέρασε στον κομμουνισμό και από εκεί στον δυναστικό πουτινισμό, δεν αφήνουν περιθώρια για να προσδοκά κάποιος μια λογική λύση στο δράμα που βιώνει πρωτίστως ο ουκρανικός λαός, δευτερευόντως ο ρωσικός λαός και, κατ΄ επέκταση, όλοι εμείς στον υπόλοιπο πλανήτη που γινόμαστε επίσης αποδέκτες των βαρύτατα δυσμενών συνεπειών της αποτρόπαιης εισβολής.

Υπό αυτές τις δυσχερείς συνθήκες, η μόνη παρηγοριά την οποία μπορεί να βρει κάποιος που ενδιαφέρεται ειλικρινά για την ειρήνη είναι η διδαχή της Ιστορίας ότι το τέλος των περισσότερων δυναστών είναι βίαιο. Σε τέτοιο βαθμό, μάλιστα, που δύσκολα μπορεί να βρεθεί δικτάτορας που να πέθανε… συνταξιούχος. Από τους αρχαίους χρόνους ως τις μέρες μας, οι περισσότεροι δυνάστες, όση εξουσία και πλούτη και αν συσσώρευσαν, δεν κατάφεραν να τα απολαύσουν, έχοντας ειρηνικό τέλος.

Από τον Μπατίστα της Κούβας έως τον Πινοσέτ της Χιλής και από τον Φερδινάνδο Μάρκος των Φιλιππίνων έως τον Σαντάμ Χουσεΐν του Ιράκ και τον Μουαμάρ Καντάφι της Λιβύης, οι περισσότεροι δικτάτορες είτε εκδιώχθηκαν βιαίως από την εξουσία που σφετερίστηκαν είτε βρήκαν βίαιο θάνατο, ανάλογο με εκείνο που επεφύλασσαν στους αντιπάλους τους. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάπως έτσι θα εξελιχθούν τα πράγματα και για Βλαντιμίρ Πούτιν. Και αν υπάρχει κάποιος στο περιβάλλον του που να διαθέτει το θάρρος της γνώμης του, θα έπρεπε να του το πει.

Στο τέλος – τέλος, όσο πιο γρήγορα μπορέσει -αν μπορέσει- να το συνειδητοποιήσει τόσο το καλύτερο. Ενδεχομένως και για τον ίδιο τον 69χρονο δυνάστη, που από κοινού με τον περίγυρό του έχουν καταληστεύσει τον πλούτο της Ρωσίας. Αλλά σίγουρα θα ήταν καλύτερο για τους Ουκρανούς, για τους Ρώσους, για όλους μας!

Ένας άπληστος Γολιάθ αντιμέτωπος με το υπερόπλο της Δύσης

Οι ανηλεείς ρωσικοί βομβαρδισμοί στην Ουκρανία που συνεχίζονται για δεύτερη εβδομάδα, δολοφονώντας χιλιάδες ανυπεράσπιστους πολίτες και καταστρέφοντας τις υποδομές μιας χώρας που θα κάνει πολλά χρόνια να επανέλθει στην πριν από την εισβολή κατάσταση, αφαιρεί και το τελευταίο «φύλλο συκής» για τις πραγματικές προθέσεις του παράφρονα και άπληστου ηγέτη που κατοικοεδρεύει στο Κρεμλίνο και πρωταγωνιστεί στην καταδυνάστευση του ρωσικού λαού και στην καταλήστευση του πλούτου της μεγάλης αυτής χώρας.

Μόνον αφελείς μπορούν να «αγοράζουν» την ξεδιάντροπη πουτινική προπαγάνδα, την οποία υιοθετούν και κάποια -κατά βάση ακραία- στοιχεία στη δική μας χώρα, ότι τάχατες ήθελε να προστατεύσει τους ρωσόφωνους πληθυσμούς που ζούσαν στη γειτονική χώρα ή δήθεν να απαλλάξει την Ουκρανία από τους υποτιθέμενους «ναζιστές», όπως θρασύτατα αρέσκεται να αποκαλεί την δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της «αδελφικής» του χώρας.

Η ασύμμετρη χρήση βίας από τη ρωσική πολεμική μηχανή που έστειλε ο παράφρων δυνάστης στην Ουκρανία για να αποδείξει το ιδεολογικό κατασκεύασμα ακραίων κύκλων της Μόσχας ότι οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί είναι ένας έθνος και… φταίνε ο Λένιν, ο Γκορμπατσόφ ή ο Μπάιντεν που δεν ανήκει στην επικράτεια της ρωσικής ομοσπονδίας η γειτονική τους χώρα με τα 45 εκατομμύρια κατοίκους. Η ανείπωτη φρίκη που επιφυλάσσει στους «ομοεθνείς» του, άλλωστε, καταδεικνύει το πόσο πραγματικά τον ενδιαφέρει η ευημερία των «αδελφών» του. 

Εκείνο, όμως, που πρωτίστως μαρτυρούν οι τραγικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών είναι ότι το μόνο που επιζητεί ο Πούτιν είναι η με κάθε μέσο καθυπόταξη της Ουκρανίας, όπως έκανε και με άλλες περιοχές της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης, όπως η Αμπχαζία, η Οσετία και η Κριμαία. Διότι, αν πραγματικά ενδιαφερόταν για οτιδήποτε άλλο, δεν θα προκαλούσε αυτόν τον όλεθρο που όμοιό του πρέπει να πάει κάνεις πίσω στη ναζιστική περίοδο για να βρει κάτι ανάλογο.

Οι ισχυρισμοί ότι τάχατες ήταν η περικύκλωση της Ρωσίας από το ΝΑΤΟ καταρρίφθηκαν επίσης διότι κανείς λογικός άνθρωπος δεν μπορεί να πιστέψει ότι η επέκταση της Ατλαντικής Συμμαχίας σε χώρες του πρώην Ανατολικού Συνασπισμού έγινε για να περιοριστεί η κυριαρχία της Ρωσίας. Αντιθέτως η εισβολή στην Ουκρανία δικαιολογεί αναδρομικά την εύλογη ανασφάλεια που αισθάνονταν χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ότι μπορεί μια μέρα να έβλεπαν ρωσικά στρατεύματα να περνούν τα σύνορά τους και να καταλύουν την κυριαρχία τους.

Να, λοιπόν, που βρέθηκε ένας Πούτιν για να το κάνει πράξη ισοπεδώνοντας την Ουκρανία με το πρόσχημα ότι ήθελε την αποστρατικοποίησή της. Γιατί άραγε την ήθελε την αποστρατικοποίησή της; Επειδή κινδύνευε από μια Ουκρανία ενταγμένη στους δυτικούς θεσμούς; Ή μήπως επειδή χωρίς στρατό θα ήταν άθυρμα στις ορέξεις του Κρεμλίνου; Είναι βλέπετε ακριβώς το ίδιο «έργο» που ζούμε κι εμείς στη δική μας γειτονιά με την απαίτηση της Άγκυρας για αποστρατικοποίηση των νησιών μας. Νησιά τα οποία δεν εξοπλίζονταν για να επιτεθούν σε κάποιον, παρά μόνο για να αμυνθούν στις απειλές που δέχονται για την κυριαρχία τους.

Επειδή, όμως, όπως διδάσκει η Ιστορία, η αλαζονεία και η υπεροψία αποτελούν την «αχίλλειο πτέρνα» όλων των αυταρχικών ηγετών, ο Πούτιν δεν ήταν δυνατόν να ξεφύγει από αυτή τη μοίρα. Γι΄ αυτό και όποιο και αν είναι το τέλος αυτού του φρικτού πολέμου που κήρυξε κατά της Ουκρανίας, ο δυνάστης του Κρεμλίνου αργά ή γρήγορα θα ζήσει το δικό του «Βατερλώ». Η αντιπαράθεσή του, άλλωστε, με τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντιμίρ Ζελένσκι αναβίωσε τον προαιώνιο βιβλικό μύθο με τον Δαβίδ και τον Γολιάθ.

Ο κωμικός ηθοποιός που με την ψήφο των συμπατριωτών του ηγείται της Ουκρανίας έδειξε μοναδικά ηγετικά χαρίσματα που αν τα αντιπαρατάξει με την εικόνα του υποτιθέμενου χαλκέντερου πρώην πράκτορα της ΚGB, ο οποίος ελέγχει για πάνω από δύο δεκαετίες την εξουσία στη Μόσχα, καθιστούν τον Ζελένσκι ηρωική μορφή που θα περάσει στην Ιστορία ως ένα πρόσωπο που έκανε το πατριωτικό του καθήκον και στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπος. Είναι αναμφισβήτητα ο ηθικός νικητής αυτού του φονικού και καταστρεπτικού πολέμου, ανεξάρτητα από την τελική έκβαση που θα έχει.

Αντιθέτως, ο «Γολιάθ» Πούτιν αποδεικνύεται πολύ κατώτερος των περιστάσεων και, με κορωνίδα τον πολεμικό όλεθρο που επιφυλάσσει στην Ευρώπη του 21ου αιώνα, το πολιτικό του τέλος δεν θα είναι αντάξιο με το ηγετικό προφίλ που φιλοτεχνούσαν μέχρι πρότινος οι θαυμαστές του. Οι φωνές για παραπομπή του σε Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο με κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου που γίνονται στην Ουκρανία θα πληθαίνουν όσο ο δυνάστης του Κρεμλίνου εξακολουθεί να περιπαίζει τους ηγέτες άλλων χωρών, όπως ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν, που προσπαθούν να μεσολαβήσουν για κατάπαυση του πυρός ώστε να μπει ένα φρένο στην αιματοχυσία, την καταστροφή και τον ξεριζωμό τόσων ανθρώπων.

Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς τούτες τις ώρες πότε θα τελειώσει αυτή η φρίκη που παρακολουθούμε σε απευθείας τηλεοπτική σύνδεση με τις μαρτυρικές ουκρανικές πόλεις που κάποιες από αυτές οι περισσότεροι τις ακούμε για πρώτη φορά. Το μόνο βέβαιο είναι ότι μέχρι να τελειώσει αυτός ο εφιάλτης τίποτε δεν θα είναι όπως πριν. Ούτε στην Ουκρανία, ούτε στην Ρωσία, ούτε στην Ευρώπη, ούτε σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Με υψηλή βεβαιότητα, επίσης, μπορεί να εικάσει κάποιος ότι ο μεγάλος ηττημένος αυτού του φρικτού πολέμου θα είναι ο άπληστος Βλαντίμιρ Πούτιν που μαζί με τους ολιγάρχες που τον περιτριγυρίζουν καταληστεύουν τους Ρώσους πολίτες. Ο κλοιός στις περιουσίες τους μπορεί να αποδειχθεί το υπερόπλο της Δύσης που θα προκαλέσει εξελίξεις και στο εσωτερικό της ρωσικής ολιγαρχικής εξουσίας.

Τα «μαθήματα» μας από την πόρτα του φρενοκομείου που άνοιξε ο Πούτιν

Η θρασύτατη και απροκάλυπτη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία επιστρέφει τον πλανήτη και το ανθρώπινο γένος πολλές δεκαετίες πίσω. Η κυνική επιβολή της δύναμης του ισχυρότερου προς τον πλέον αδύνατο γείτονα καταρρακώνει κάθε έννοια διεθνούς νομιμότητας και ευτελίζει όλους τους θεσμούς της διεθνούς συνεννόησης που προσπάθησε να οικοδομήσει η ανθρωπότητα τους τελευταίους αιώνες και κυρίως μετά την οδυνηρή περιπέτεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Όσο λάθη, παρασπονδίες και αστοχίες και αν καταμαρτυρήσει κάποιος στη Δύση, τόσο σε ό,τι αφορά στη συγκεκριμένη κρίση, στην οποία περιορίστηκε να λειτουργεί σαν τον «ψεύτη βοσκό» του ομώνυμου αισώπειου μύθου, όσο και σε παλαιότερες εμπλοκές της σε γεωπολιτικές διενέξεις, ουδείς λογικός άνθρωπος μπορεί να συμβιβαστεί με την παράνοια του καθεστώτος Πούτιν που γυρνάει το ρολόι της παγκόσμιας Ιστορίας σε εποχές που θεωρούσαμε -κακώς, όπως αποδεικνύεται- ότι είχαν παρέλθει ανεπιστρεπτί για τον πολιτισμένο κόσμο.

Από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, άλλωστε, είναι δύσκολο να βρει κανείς αναλογίες με την απροσχημάτιστη κατάλυση της κυριαρχίας μιας ανεξάρτητης χώρας, όπως αυτή που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ουκρανία από τους εισβολείς της Μόσχας. Ούτε οι πόλεμοι της Κορέας και του Βιετνάμ, ούτε η κρίση της Κούβας, ούτε η εισβολή στο Ιράκ, ούτε οι βομβαρδισμοί των Δυτικών στην πρώην Γιουγκοσλαβία, ούτε οι επεμβάσεις αρχικά των Σοβιετικών και εν συνεχεία των Αμερικανών και των συμμάχων τους στο Αφγανιστάν, μπορεί να συγκριθούν με όσα αποτρόπαια επιφυλάσσουν για το μέλλον του πλανήτη ο θρασύτατος επεκτατισμός του Πούτιν.

Χρειάζεται ενδεχομένως να πάμε πίσω στις παραμονές της τελευταίας μεγάλης παγκόσμιας σύρραξης που προκάλεσε η περιβόητη θεωρία του «ζωτικού χώρου», που επινόησε ο Αδόλφος Χίτλερ για να προωθήσει τα επεκτατικά του σχέδια, ώστε να βρούμε κάτι ανάλογο με την απόφαση του Πούτιν να στείλει στρατεύματα για να καθυποτάξει μια διπλανή χώρα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο αναθεωρητισμός του Ρώσου Προέδρου και η επιμονή του να αλλάξει με τη βία τα μεταψυχροπολεμικά σύνορα στην Ευρώπη… «ανοίγει την πόρτα του φρενοκομείου». Και την ανοίγει τόσο διάπλατα που κανείς δεν ξέρει που μπορεί να μας οδηγήσει.

Πολύ περισσότερο που ο πρώην πράκτορας της KGB που κατοικοεδρεύει τα τελευταία χρόνια στο Κρεμλίνο απεδείχθη ότι δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένας αναξιόπιστος ηγετίσκος ο οποίος κατέφυγε επανειλημμένως σε παραπλανητικά προπαγανδιστικά ψέματα προτού να προχωρήσει στις κατακτητικές του βλέψεις. Βλέψεις τις οποίες κανείς δεν ξέρει που βρίσκεται το όριο τους αν αναλογιστούμε τις αντίστοιχες συμπεριφορές που έχει επιδείξει ως τώρα εις βάρος σχεδόν όλων των γειτόνων του. Η εισβολή, ωστόσο, στην Ουκρανία ξεπερνά τα εσκαμμένα και καταδεικνύει ότι ο δικτάτορας της Μόσχας είναι πλέον πλήρως αποχαλιναγωμένος.

Γι΄ αυτό και αποτελεί παρήγορο γεγονός ότι, με εξαίρεση κάποιους γνωστούς… Κλαζομένιους οι οποίοι μας έχουν συνηθίσει σε ασχημονίες, οι βασικές πολιτικές δυνάμεις στη δική μας χώρα μας κατήγγειλαν απροσχημάτιστα τη ρωσική εισβολή, η οποία μας αφορά άμεσα. Διότι, κακά τα ψέματα, τα «μαθήματα» της Ουκρανίας είναι πολύ σκληρά για ολόκληρο τον πλανήτη και για κάθε εχέφρονα κάτοικό του. 

Είναι, όμως, ακόμη σκληρότερα για μας τους Έλληνες που η γεωγραφία μας… καταδίκασε να γειτνιάζουμε με μια χώρα που οι εκάστοτε ηγεσίες της -και πολύ περισσότερο η σημερινή υπό τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν- διακατέχονται από νοοτροπίες που δεν απέχουν πολύ από τις νοοτροπίες των εισβολέων με τους έρχονται αντιμέτωποι οι άμοιροι Ουκρανοί.

Επειδή, όμως, δεν είναι καθόλου καλό να έχουμε αυταπάτες, είναι προς όφελος μας να ενσκήψουμε συλλογικά για να βγάλουμε τα σωστά συμπεράσματα από όσα συμβαίνουν τις τελευταίες ώρες στην Ουκρανία. Κατά πρώτον, οι ένοπλες δυνάμεις της μάχονται μόνες τους για να αποτρέψουν τους πολυπληθέστερους Ρώσους εισβολείς. Και, κατά δεύτερον, ο χρόνος που θα διαρκέσει η αντίστασή τους είναι ευθέως ανάλογος με τον βαθμό της προετοιμασίας τους, του εξοπλισμού τους και κυρίως της αποφασιστικότητας την οποία θα επιδείξουν.

Μπορεί, λοιπόν, όπως πολλοί λένε, η Ελλάδα να μην είναι Ουκρανία. Ή και ο Ερντογάν μπορεί να μην είναι τόσο ισχυρός ή τόσο θρασύς όσο είναι ο Πούτιν. Πλην, όμως, εκείνο που θα κάνει τη διαφορά και μπορεί να κρατήσει κλειστή την πόρτα του φρενοκομείου στα μέρη μας δεν είναι τίποτε άλλο από τη δική μας ετοιμότητα και αποφασιστικότητα.

Το «είμαστε όλοι Ουκρανοί» είναι το ελάχιστο το οποίο απαιτείται να διατρανώνουμε όλοι μας τούτη τη δύσκολη ώρα.

Άνοιξαν τα τρελάδικα!

Από την παγωμένη Γροιλανδία, που ανακοίνωσε ετσιθελικά ότι προτίθεται να αγοράσει ο ανεκδιήγητος Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έως τη φλεγόμενη Αμαζονία, την οποία ο απερίγραπτος εκλεγμένος ηγέτης της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρο παρακολουθεί με απάθεια να καταστρέφεται, μοιάζει σαν ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη να έχει καταληφθεί από μια δράκα απίθανων ηγετών που διαγωνίζονται μεταξύ τους για το ποιος θα πει ή θα κάνει τη μεγαλύτερη τρέλα.

Και σε άλλες ιστορικές περιόδους υπήρξαν επικεφαλής χωρών που με το μέτρο του μέσου ανθρώπου έδειχναν να μην έχουν σώας τα φρένας. Μόνον, όμως, που δεν τους συναντούσε κανείς με τη συχνότητα με την οποία τους συναντά στις μέρες μας. Και πέραν τούτου, στην πλειονότητα τους ήταν αυταρχικοί κυβερνήτες οι οποίοι δεν είχαν εκλεγεί από τον λαό, αλλά είχαν σφετεριστεί την εξουσία και τη διατηρούσαν δια πυρός και σιδήρου.

Τις προηγούμενες δεκαετίες είχε φανεί ότι ανήκαν πλέον στο παρελθόν φαινόμενα όπως η κατευθυνόμενη προσωπολατρία ατόμων σαν τον Χίτλερ, τον Στάλιν ή τον Μάο, αλλά και ο εθνολαϊκισμός που άσκησαν ο Μουσολίνι ή ο Περόν. Οι ελπίδες, ωστόσο, για επέκταση των δημοκρατίας και, άρα, της λογικής, που δημιούργησε η πτώση των ευρωπαϊκών κομμουνιστικών καθεστώτων το 1989, διαψεύστηκαν. Και διαψεύστηκαν οικτρά.   

Τα χρόνια που ακολούθησαν, οι σαλτιμπάγκοι της πολιτικής, αντί να μειωθούν, αυξάνονται. Από την Ρωσία του Μπόρις Γιέλτσιν έως την Πολωνία των αδελφών Καζίνσκιή τη Μεγάλη Βρετανία του Μπορίς Τζόνσον και από την Ουγγαρία του Όρμπανή τις Φιλιππίνες του Ντουάρτε έως την Ιταλία, παλαιότερα, του Μπερλουσκόνι και, πρόσφατα, του ΜατέοΣαλβίνι, μοιάζει σαν στη μια χώρα μετά την άλλη να έχουν ανοίξει διάπλατα τα…πολιτικά τρελάδικα.

Το παράδοξο της εποχής μας είναι ότι σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη οι ψηφοφόροιδείχνουν να γοητεύονται από –«δεξιούς» ή «αριστερούς», καμία διαφορά δεν έχει- πολιτικούς, οι οποίοι δεν κάνουν τίποτε περισσότερο από να χαϊδεύουν τα αυτιά στις λαϊκές μάζες, πουλώντας τους το παραδοσιακό τρίπτυχο «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια», παρά το γεγονός ότι πολύ συχνά αποδεικνύεται ότι δεν πιστεύουν σε τίποτε τέτοιο.

Με βασικό εργαλείο τις θεωρίες συνωμοσίας που εμπεριέχουν σταθερά και απαρέγκλιτα κάποιους κακούς ξένους,οι οποίοι επιβουλεύονται την εθνική υπόσταση, σε συνεργασία πάντα με τις εγχώριες ελίτ (του χρήματος, των τραπεζών και των -απαραίτητων για να δέσει η «συνταγή»- μέσων ενημέρωσης) κατασκευάζουν κάθε είδους βολικούς εχθρούς.

Ο λόγος που το κάνουν είναι για να μπορούν οι ίδιοι να απολαμβάνουν τα οφέλη της εξουσίας τους και να δικαιολογούν έτσι την απραξία και την αδράνεια τους να αντιμετωπίσουν μεγάλα προβλήματα, όπως για παράδειγμα η κλιματική αλλαγή, που -είναι τυχαίο άραγε;- οι περισσότεροι λαϊκιστές πολιτικοί είναι αρνητές της.

Η υπερπληροφόρηση, δυστυχώς, την οποία έφεραν η τεχνολογική επανάσταση και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που ανθίζουν τις δύο τελευταίες δεκαετίες, αντί να βελτιώσουν την κατάσταση, αφού ένα μεγάλο μέρος της λεγόμενης κοινής γνώσης απέκτησε πρόσβαση σε γνώσεις που παλαιότερα διέθετε ένας μικρότερος κύκλος ανθρώπων, φαίνεται να δημιούργησαν την ακριβώς αντίθετη ατμόσφαιρα.

Μαζί με την επιστημονική και άλλη γνώση, τα νέα μέσα ενημέρωσης διέχυσαν στην κοινωνία τεράστιο όγκο παραπληροφόρησης, η οποία επειδή υπακούει σε απλουστευτικά ερμηνευτικά σχήματα -του τύπου «καλό» ή «κακό», «άσπρο» ή «μαύρο», «φίλος» ή «εχθρός»- είναι εύπεπτη για όσους δεν θέλουν να καταβάλουν πνευματικό κόπο, αναζητώντας και άλλες εκδοχές των πραγμάτων.

Τις φωτιές, για παράδειγμα, στα δάση του Αμαζονίου, σύμφωνα με τον Μπολσονάρο, τις βάζουν… μη κυβερνητικές οργανώσεις. Σας θυμίζει κάτι; Μήπως τους δορυφόρους του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού που πέρυσι μετά την τραγωδία στο Μάτι είχαν εντοπίσει φανταστικούς εμπρηστές;

Αν την Αμαζονία την καίνε οι… σκοτεινές ΜΚΟ τι να κάνεικι ο… άμοιροςβραζιλιάνος πρόεδρος; Γι΄ αυτό και εκείνος, αντί να ασχοληθεί με τις καταστροφικές φωτιές, προτιμά να ασχολείται με προσωπικές προσβολές κατά του Γάλλου Προέδρου Εμάνουελ Μακρόν επειδή ο τελευταίος τον εγκάλεσε που παραμένει άπρακτος απέναντι στο περιβαλλοντικό έγκλημα το οποίο συντελείται μέσα στην εδαφική επικράτεια της χώρας που –αλίμονο!- τον ανέδειξε κυβερνήτη.

Δεν είναι τρελό;

Ο χρόνος είναι χρήμα, όπως και το... «χασομέρι»

Αν όλα αυτά που ζούμε τα τελευταία εικοσιτετράωρα δεν είναι μέρος μιας «ενορχηστρωμένης δραματοποίησης», όπως θέλουν να πιστεύουν ορισμένοι καλοπροαίρετοι (ή μήπως αθεράπευτα αφελείς;), τότε μάλλον βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια ιστορικών διαστάσεων φάρσα που συνιστά το γεγονός ότι οι άνθρωποι στους οποίους έχουν ανατεθεί οι τύχες της χώρας δεν έχουν μόνον άγνοια κινδύνου αλλά είναι και ανεπίδεκτοι μαθήσεως.

Πως αλλιώς μπορεί να εξηγηθούν οι διαρκείς παλινωδίες και οι πελώριες αντιφάσεις για την -υποτίθεται- επερχόμενη συμφωνία η οποία, κατά την ελληνική πλευρά, τη μια στιγμή είναι “ολοένα και πιο κοντά” και την επομένη διαπιστώνεται ότι τις δύο πλευρές χωρίζει ένα απροσμέτρητο χάος; Δικαιολογούνται, άραγε, να εμφανίζονται έκπληκτοι για την τροπή που έχουν λάβει οι -ούτω καλούμενες- «διαπραγματεύσεις» όταν έχει προηγηθεί το κείμενο της 20ής Φεβρουαρίου στο οποίο αποτυπώθηκε με ενάργεια η ένθεν κακείθεν βούληση;

Αν, όντως, στους τέσσερις μήνες που πέρασαν από εκείνη την πρώτη καταγραφή των επιδιώξεων ή και επιθυμιών της μιας και της άλλης πλευράς, η ελληνική κυβέρνηση δεν κατάφερε να αναλύσει την διαμορφωμένη -και εν πολλοίς γνωστή από το παρελθόν- πραγματικότητα, είναι πολύ αμφίβολο ότι μπορεί να υπάρξει θετική κατάληξη στο εναπομείναν ασφυκτικό χρονικό πλαίσιο που έχει οδηγήσει το πολύμηνο «χασομέρι» στο οποίο επιδόθηκε -ή παρασύρθηκε;- η δική μας πλευρά.

«Ο χρόνος είναι χρήμα» και, δυστυχώς, στην προκειμένη περίπτωση η συγκεκριμένη ρήση δεν είναι «σχήμα λόγου». Το παιχνίδι της καθυστέρησης, ανεξαρτήτως του ποιος το επέβαλε -η ελληνική πλευρά υπαινίσσεται ότι το έκαναν οι άλλοι, αλλά από «έξω» όλες οι ευθύνες επιρρίπτονται στην Αθήνα- κοστίζει ακριβά. Το ακόμη χειρότερο, όμως, είναι ότι το κόστος δεν επιμερίζεται στις δύο πλευρές, αλλά σχεδόν μονομερώς πίπτει επί των κεφαλών μας.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ο «λογαριασμός» των μέτρων που θα συνοδεύουν τη νέα «μνημονιακή», ή όπως αλλιώς αποκληθεί, συμφωνία, αντί να μειώνεται από τις ατέρμονες «υπερήφανες», τάχατες, διαπραγματεύσεις, μάλλον αυξάνει μέρα με τη μέρα, με τη δικαιολογία ή το πρόσχημα ότι, κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων, όλοι σχεδόν οι οικονομικοί δείκτες έχουν χειροτερεύσει.

Η κυβέρνηση δείχνει να είναι απολύτως εγκλωβισμένη στην ίδια την πλανεύτρα ρητορική της, για την οποία όσα ελαφρυντικά και αν της δοθούν για τον τρόπο που την άσκησε προεκλογικά, είναι απορίας άξιον γιατί δεν προσπαθεί να την προσαρμόσει τώρα που όλα τα αδιέξοδα είναι μπροστά της. Κανείς εχέφρων, εξάλλου, δεν μπορεί να αρνηθεί ότι η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝ.ΕΛ. οδηγείται σε έναν επώδυνο συμβιβασμό ακόμη και αν όλως αιφνιδίως η πλευρά των εταίρων και δανειστών αποφασίσει να δεχθεί στο σύνολό τους τις πιο πρόσφατες προτάσεις της δικής μας πλευράς που μόλις το τελευταίο δεκαπενθήμερο πήραν συγκεκριμένη μορφή.

Αν μέχρι πρότινος είχαν το «άλλοθι» της άγνοιας και έλεγαν -πριν αλλά και μετά τις εκλογές- όσα έλεγαν κατά των αντιπάλων τους και υπέρ των συμμαχιών που εκείνοι θα συγκροτούσαν για να... αλλάξουν τον ρου της παγκόσμιας Ιστορίας, τώρα πλέον δεν δικαιούνται να προβάλουν τους ίδιους ισχυρισμούς. Δοκίμασαν τους Ρώσους, «έπαιξαν» με τους Αμερικανούς, έφθασε η χάρη τους και στη Λατινική Αμερική, πλην, όμως, στο τέλος με τους Ευρωπαίους κάθισαν, έστω καθυστερημένα στο ίδιο τραπέζι.

Κακά τα ψέματα, η Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη και στην Ευρώπη θα παραμείνει. Για πολλούς και αρκετών ειδών λόγους. Κυρίως, όμως, επειδή έχει αποδειχθεί ότι εκεί είναι το συμφέρον της, τόσο της ίδιας ως χώρας όσο και των πολιτών της. Γι΄ αυτό ακριβώς και οι τελευταίοι, παρά τις τεράστιες δυσκολίες των προηγούμενων χρόνων και εκείνες που προοιωνίζεται ότι έχουμε ακόμη μπροστά μας, παραμένουν πλειοψηφικά θιασώτες της ευρωπαϊκής κατεύθυνσης, απορρίπτοντας τις «Σειρήνες» του δήθεν αξιοπρεπούς απομονωτισμού.

Αν, λοιπόν, πράγματι ο Αλέξης Τσίπρας και το επιτελείο του εννοούν όσα λένε και, στο μεταξύ, διδάχθηκαν κάτι από όσα εκτυλίχθηκαν μπροστά τους το τελευταίο πεντάμηνο, δεν έχουν παρά να τερματίσουν μια ώρα αρχύτερα το επικίνδυνο παιχνίδι στο οποίο -εκόντες ή άκοντες- παίζουν υπό τον φόβο του πως θα γίνει δεκτή η συμφωνία στο στελεχιακό δυναμικό του ΣΥΡΙΖΑ.

Από τη στιγμή που οι ίδιοι οι κυβερνώντες λένε ότι είναι κοντά σε συμφωνία και έχουν συμβιβαστεί με τους στόχους που αυτή θα υπηρετεί, ας μη δεχθούν όσα τους προτείνονται (ΕΚΑΣ, ΦΠΑ στο ρεύμα, κ.ά.). Ας φροντίσουν, όμως, να κάνουν τις δικές τους αντιπροτάσεις που να είναι ουσιώδεις και να ξεπερνούν το σύνηθες... μπαλαμούτι «θα βρούμε έσοδα από την καταπολέμηση της... διαφθοράς και τις... άδειες των τηλεοπτικών καναλιών».

Ο χρόνος τρέχει. Και τρέχει αποκλειστικά και μόνον εις βάρος μας. Εκτός πια και αν πιστεύει κανείς ότι η ύφεση, η κατάρρευση των δημοσίων εσόδων και η διαρροή των τραπεζικών καταθέσεων είναι εξίσου βλαπτικά φαινόμενα και για τους «έξω». Αν είναι έτσι, ας τους... τιμωρήσουμε συνεχίζοντας το «χασομέρι».

Πειραματισμοί και μαθήματα από την κυπριακή τραγωδία

            Σε αντίθεση με τις θετικές επιστήμες, στις θεωρητικές και δη στις ανθρωπιστικές, όπως είναι η οικονομική και η πολιτική επιστήμη, δεν χωρούν πειράματα. Η αντοχή των υλικών, για παράδειγμα, την οποία μπορεί να δοκιμάσει ένας φυσικός, οδηγεί σε αξιωματικά συμπεράσματα και στη διατύπωση γενικών νόμων που ισχύουν παντού και πάντοτε.

            Με τους ανθρώπους, όμως, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Αφενός, διότι το υποκείμενο του πειράματος μπορεί να μην αντέξει την πειραματική δοκιμασία. Αφετέρου, επειδή οι συμπεριφορές των ανθρώπων δεν είναι ομοιόμορφες και επηρεάζονται από καταστάσεις που δεν αναλύονται εργαστηριακά. Με αποτέλεσμα η εκτέλεση του κοινωνικού πειράματος να καταλήγει τις περισσότερες φορές σε έναν ατελέσφορο πειραματισμό που το μόνο που επιτυγχάνει είναι να προκαλεί ανήκεστο βλάβη στο ίδιο το πειραματόζωο.

            Υπό αυτή την έννοια, η Κύπρος αποτέλεσε αυτές τις μέρες, όπως είχε συμβεί παλαιότερα με την Ελλάδα, θύμα επικίνδυνων πειραματισμών στους οποίους επιδίδονται οι φανατικοί αλχημιστές του Βερολίνου και των Βρυξελλών και που το αποτέλεσμα τους, αν εξαιρέσει κανείς τη δεδομένη κοινωνική καταστροφή που προκαλούν, είναι αβέβαιο που θα οδηγήσουν την Κύπρο, την Ελλάδα, την Ευρώπη ολόκληρη. 

Το μόνο, εξάλλου, βέβαιο είναι ότι βρισκόμαστε ενώπιον μιας νέας κυπριακής τραγωδίας, με τεράστιες κοινωνικές επιπτώσεις, στην οποία, όμως, εκτός από τους εγκληματικούς ευρωπαϊκούς πειραματισμούς, μεγάλη συμβολή είχαν, δυστυχώς, και οι αστόχαστα καταστροφικοί ερασιτεχνισμοί της κυπριακής ηγεσίας.

Στο πλαίσιο αυτό, επιχειρώντας μια –εν βρασμώ, ίσως- σύνοψη του τελευταίου δεκαήμερου που συγκλόνισε την Κύπρο, νομίζω ότι μπορεί κανείς να καταλήξει σε ορισμένα συμπεράσματα - «μαθήματα» που εξάγονται από τα γεγονότα και έχουν ευρύτερη σημασία και διαχρονική αξία.

Μάθημα πρώτο: Στον «λάκκο των λεόντων» δεν πας με μοναδική ασπίδα τις δημόσιες σχέσεις. Όπως αποδείχθηκε ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης, βασιζόμενος στην προεκλογική στήριξη που του παρέσχε η Άνγκελα Μέρκελ, προσήλθε… χαρωπός στο Eurogroup της 15ης Μαρτίου, θεωρώντας ότι θα εξασφάλιζε χωρίς ανταλλάγματα τη βοήθεια που ζητούσε. Έφυγε, εν τέλει, με τα αυτιά κατεβασμένα όταν του ζήτησαν να αναιρέσει τη μόνη ουσιώδη δέσμευση που είχε αναλάβει προεκλογικά και ήταν ότι δεν θα δεχθεί το «κούρεμα» καταθέσεων.

Μάθημα δεύτερο: Χωρίς επεξεργασμένη εναλλακτική πρόταση, δεν καταφεύγεις σε λεονταρισμούς, αφού η όποια διαπραγματευτική δύναμη διαθέτεις εκμηδενίζεται. Αν βαρύνεται περισσότερο με κάτι από όλα όσα έγιοναν η σημερινή ηγεσία της Κύπρου είναι ότι δεν είχε μελετήσει το θέμα που κλήθηκε να χειριστεί. Το… νεροπίστολο των μελλοντικών ενεργειακών αποθεμάτων που προέταξε απέναντι στο υπερόπλο της άμεσης και άτακτης χρεοκοπίας, που κρατούσαν οι αντίπαλοί της, ήταν από την αρχή βέβαιο ότι δεν θα έφερνε αποτέλεσμα.

Μάθημα τρίτο: Η υπερτίμηση της γεωπολιτικής θέσης οδηγεί σε ταπείνωση. Αυτό ακριβώς συνέβη με το βεβιασμένο και απαράσκευο ταξίδι στη Μόσχα του μοιραίου υπουργού Οικονομικών Μιχάλη Σαρρή. Αν μη τι άλλο, ο ίδιος και όποιοι άλλοι πήραν αυτή την απόφαση αυτή, όφειλαν να ρωτήσουν τους προκατόχους τους και να μην φαντασιώνονται ότι θα μπορούσε από τη μια στιγμή στην άλλη να αλλάξουν οι πολύπλοκες στρατηγικές συμμαχίες μιας μεγάλης χώρας, όπως είναι η Ρωσία.   

Μάθημα τέταρτο: Η έλλειψη ψυχραιμίας δεν υπήρξε ποτέ καλός σύμβουλος στην αντιμετώπιση κρίσεων. Ο πανικός από την οποίο κατελήφθησαν οι ιθύνοντες της Λευκωσίας μετά τις αρχικές σκληρές απαιτήσεις των εταίρων και των δανειστών της, τους στέρησε τη δυνατότητα να διαπραγματευτούν –όσο ήταν δυνατόν- το αρχικό σχέδιο και να αναλογιστούν τις χειρότερες συνέπειες της απόλυτης άρνησης τους που πολύ γρήγορα βρήκαν μπροστά τους.

Μάθημα πέμπτο: Οι καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων κοστίζουν πανάκριβα. Στην κοστοβόρα αβελτηρία του τέως προέδρου Δημήτρη Χριστόφια να λάβει μόνος του τα ενδεδειγμένα μέτρα (στον τραπεζικό και όχι μόνον τομέα) που θα έβγαζαν τη χώρα από την κρίση, προστέθηκαν οι αστείοι ελιγμοί της σημερινής κυβέρνησης που ενέτειναν το πρόβλημα. Έτσι, ο λογαριασμός που καλούνται τώρα να πληρώσουν οι πολίτες της κυπριακής Δημοκρατίας είναι σαφώς μεγαλύτερος και πιο επώδυνος.

Αν, πάντως, έχουν κάποια σημασία, στην παρούσα συγκυρία, όλα αυτά τα «μαθήματα», δεν είναι για να καταλογιστούν οι αναμφισβήτητες ευθύνες. Είναι, πρωτίστως, για να αντιληφθούμε όλοι –και κυρίως η κυπριακή ηγεσία- για το τι πραγματικά συνέβη και πως οδηγήθηκαν τα πράγματα στη τραγική διάσταση που πήραν μετά τις τελευταίες αποφάσεις.  Στο τέλος – τέλος, ο καπιταλισμός είναι καπιταλισμός και για το μόνο που δεν διακρίνεται είναι για τον συναισθηματισμό και τη φιλανθρωπία του…

(Δημοσιεύτηκε στο www.protothema.gr στις 26.3.2013) 

Υπάρχει εναλλακτική στην «τσιγκούνα θεία»;

           Κακώς, κάκιστα ίσως, δεν εξαιρέθηκαν εξ αρχής από το «κούρεμα» οι μικροκαταθέτες των κυπριακών τραπεζών. Και δεν χρειάζεται να μας το πει ο «πολύς» Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, ο οποίος πριν από ένα χρόνο επέμενε άτεγκτα να περιληφθούν στο απείρως πιο καταστροφικό ελληνικό PSI οι Έλληνες μικροομολογιούχοι που και αυτοί αποταμιευτές ήταν, δεν ήταν ούτε επενδυτές, ούτε κερδοσκόποι.

          Έχω, ωστόσο, εδραία την πεποίθηση ότι η πολύ πιθανή απαλλαγή των Κυπρίων μικροκαταθετών ουδόλως αλλάζει τα δυσμενή δεδομένα του ασύμμετρου οικονομικού πολέμου που διαδραματίζεται στην Κύπρο. Ακόμη δε χειρότερα, η επικέντρωση της όλης συζήτησης στους μικροκαταθέτες, μόνον ως υπεκφυγή και αποπροσανατολισμός λειτουργεί και δεν μετριάζει τη ζημιά που σίγουρα προκαλείται από το γεγονός ότι για πρώτη φορά στη μεταπολεμική Ευρώπη «μπαίνει χέρι» στους τραπεζικούς λογαριασμούς.

          Εξάλλου, είτε εξαιρεθούν ολοσχερώς οι μικροκαταθέτες από το «κούρεμα», είτε μειωθεί το ποσοστό της δικής τους συμμετοχής, ο βαρύς λογαριασμός που καλείται να πληρώσει η μικρή Κύπρος για να περισώσει ό,τι περισώζεται από το υπερτροφικό τραπεζικό της σύστημα, το οποίο από μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημά της μετατράπηκε σε ασήκωτο βαρίδι που απειλεί να την βουλιάξει οικονομικά, δεν φαίνεται να αλλάζει ουσιαστικά.

          Δυστυχώς, η «τσιγκούνα θεία», όπως μάλλον εύστοχα, αποκάλεσε την Γερμανίδα καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ, ο αρχηγός του αντιπάλου γερμανικού κόμματος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, δεν πρόκειται να γίνει ξαφνικά γενναιόδωρη και να απαρνηθεί την τευτονική πειθαρχία την οποία βάλθηκε να να επιβάλει από άκρου εις άκρον της Ευρώπης.

         Αν δει, όμως, κανείς χωρίς συναισθηματισμούς το πρόβλημα της Κύπρου, με λύπη διαπιστώνει ότι το ακόμη μεγαλύτερο δυστύχημα στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι στην πολιτική της Μέρκελ δεν προβάλλεται καμία σοβαρή εναλλακτική πρόταση που να συνιστά ουσιαστική λύση στο αδιέξοδο ενώπιον του οποίου βρίσκεται η αδύναμη κυπριακή ηγεσία.

         Δεν είναι μόνον ότι καμία από τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης –ακόμη και από αυτές που κινδυνεύουν λίαν συντόμως να βρεθούν στη θέση της Λευκωσίας- δεν εξέφρασε αντιρρήσεις στις αποφάσεις που επέβαλε ο Β. Σόιμπλε τα ξημερώματα του περασμένου Σαββάτου στο Eurogroup.

         Είναι, κυρίως, ότι τόσο πριν όσο μετά τη συνεδρίαση του Eurogroup δεν βρέθηκε κανείς –στην Ευρώπη αλλά και σε όλο τον κόσμο- πρόθυμος να βάλει το χέρι στη δική του τσέπη και να προσφέρει στην Κύπρο τα χρήματα που χρειάζεται ή έστω να υποδείξει μια άλλη πηγή από την οποία θα μπορούσαν να αντληθούν τα απαιτούμενα κεφάλαια.

         Βλέπετε, ακόμη και οι «ομόδοξοι» Ρώσοι του Β. Πούτιν, κατέστησαν σαφές ότι ενδιαφέρονται πρωτίστως να μη θιγούν οι συμπατριώτες τους που πήγαν τα «μαύρα» τους στο νησί, ενώ φαίνεται να είναι διστακτικοί ακόμη και για να ανανεώσουν το «δανειάκι» των περίπου τριών δισ. ευρώ που –προφανώς με το αζημίωτο- χορήγησαν παλαιότερα στην κυπριακή κυβέρνηση.      

         Κακά τα ψέματα, το ποσό των συνολικά 17 δισεκατομμυρίων ευρώ που απαιτείται για το πρόγραμμα «διάσωσης» (;) της κυπριακής οικονομίας δεν πρόκειται να μειωθεί και τα 5,6 δισ. ευρώ που είναι αναγκαία για να μπορέσουν να σταθούν όρθιες οι κυπριακές τράπεζες δεν θα «πέσουν από τον ουρανό».

         Υπό αυτές τις συνθήκες, η κυπριακή ηγεσία δεν έχει παρά να σταθμίσει με ψυχραιμία την κατάσταση, να εξαντλήσει τη δημιουργική της φαντασία και να αναζητήσει τη βέλτιστη λύση για τους πολίτες της. Χωρίς, όμως, περαιτέρω χρονοτριβές και ατέρμονες υπεκφυγές.

          Όπως, άλλωστε, αποδείχθηκε, η καθυστέρηση στη λήψη αποφάσεων που παρατηρήθηκε τους τελευταίους μήνες με τις αμφιθυμίες της κυβέρνησης του Δημήτρη Χριστόφια, δεν μετρίασε τη ζημιά, μάλλον την επαύξησε. Το ίδιο προφανώς ισχύει και τώρα όσο η κυβέρνηση του Νίκου Αναστασιάδη ακολουθεί την πεπατημένη και νομίζει ότι κερδίζει κάτι αναβάλλοντας την λήψη αποφάσεων και κρατώντας κλειστές τις τράπεζες.

                    (Δημοσιεύτηκε στο www.protothema.gr στις 19.3.2013)