Σε έναν μήνα ψηφίζουμε: Θα επιλέξουμε φίλους και συγγενείς ή άξιους και ικανούς;

            Οι τεράστιες ζημιές από τις πρόσφατες φυσικές καταστροφές είναι ακόμη ανυπολόγιστες, καθώς την ώρα που γράφονται τούτες οι γραμμές τα νερά από τις πλημμύρες που χτύπησαν τη Θεσσαλία, την καρδιά της παραγωγικής Ελλάδας στον αγροτικό τομέα, θα χρειαστεί μερικές ακόμη μέρες για να αποσυρθούν ώστε να αποτιμηθεί το συνολικό κόστος το οποίο θα κληθεί να πληρώσει ο κρατικός προϋπολογισμός και το οποίο θα έρθει να προστεθεί στο ήδη μεγάλο κόστος με το οποίο θα επιφορτιστούμε οι φορολογούμενοι εξαιτίας των θερινών πυρκαγιών.

Υπό αυτό το πρίσμα, η μόνη βεβαιότητα που υπάρχει αυτή την ώρα είναι ότι η επόμενη μέρα η οποία θα ξημερώσει στη Λάρισα, στη Μαγνησία, στα Τρίκαλα και στην Καρδίτσα όταν αποτραβηχτούν τα ύδατα από τους δρόμους, τα σπίτια και τις καλλιέργειες δεν πρόκειται να είναι ίδια με τις μέρες πριν από το ξέσπασμα του ακραίου καιρικού φαινομένου που είδαμε να εξελίσσεται με τέτοια σφοδρότητα. Η αδιαμφισβήτητη κλιματική κρίση, η οποία εντείνει τα καιρικά φαινόμενα και πολλαπλασιάζει τη συχνότητα της εμφάνισής τους, οδηγώντας σε συχνότερους παρατεταμένους καύσωνες και σε ολοένα πιο σφοδρές βροχοπτώσεις, δεν μπορεί να αποτελεί αέναο άλλοθι για επαναλαμβανόμενες καταστάσεις όπως αυτές του φετινού καλοκαιριού.

Τόσο οι αρμόδιοι επιστήμονες, όσο και τα ίδια τα φαινόμενα των φυσικών καταστροφών, μάς έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει για όσα βλέπουμε να εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια μας. Ως εκ τούτου είναι απολύτως ασυγχώρητο τα συνεχή παθήματα να μη γίνονται μαθήματα. Για όλους μας. Και πρωτίστως για τον κρατικό μηχανισμό σε όλες του τις εκφάνσεις (κυβέρνηση, περιφέρειες, δήμοι). Ουδείς, λοιπόν, δικαιούται πλέον να επικαλείται είτε άγνοια είτε αιφνιδιασμό. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο το «έργο» το έχουμε ξαναδεί.

Πριν από τρία χρόνια, τον Σεπτέμβριο του 2020, η Θεσσαλία δοκιμάστηκε σκληρά από την κακοκαιρία που είχε αποκληθεί «Ιανός». Οι καταστροφές που υπέστησαν τότε ο παραγωγικός ιστός και οι υποδομές της περιοχής ήταν εντυπωσιακά μεγάλες. Ακόμη πιο εντυπωσιακές, όμως, ήταν οι υποσχέσεις οι οποίες δόθηκαν για αποκατάσταση των ζημιών που θα γινόταν με τρόπο ώστε να μην επαναληφθούν ανάλογα φαινόμενα. Όλοι θυμόμαστε τις διαβεβαιώσεις που έδιναν οι ιθύνοντες ότι δεν θα ξαναζήσουμε ανάλογες συνθήκες με ασφαλτοστρωμένους δρόμους να διαλύονται εις τα εξ ων συνετέθησαν και γέφυρες να καταρρέουν σαν χάρτινα οικοδομήματα.

Έπειτα από εκείνη την εμπειρία, θα περίμενε κανείς ότι τα διόλου ευκαταφρόνητα κονδύλια για την αποκατάσταση των ζημιών που διατέθηκαν από το υστέρημα του ελληνικού λαού θα έπιαναν τόπο και θα απέτρεπαν την επανάληψη των καταστροφών, αφού η… φύση είχε προϊδεάσει για τις διαθέσεις της. Συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Για του λόγου το αληθές, επικαλούμαι την τηλεοπτική συνέντευξη μιας επιχειρηματία, η οποία, θρηνώντας τις εκ νέου μεγάλες ζημιές που υπέστη το εργοστάσιο της, δήλωνε ότι το ίδιο ακριβώς είχε υποστεί και κατά την επέλαση του «Ιανού». Και, παρότι παραδεχόταν -και μπράβο της!- ότι είχε γενναιόδωρα αποζημιωθεί από το Κράτος, δεν έδειχνε να βολεύεται που οι φορολογούμενοι θα πληρώσουν και πάλι για να ξαναστηθεί η επιχείρησή της.

Αμφιβάλλω αν τη θλίψη, την οποία εξέπεμπε ο λόγος της συγκεκριμένης κυρίας, τη συμμερίζονται και οι κάθε λογής πολιτικοί παράγοντες που σε τοπικό αλλά και σε κεντρικό επίπεδο έλαβαν την τελευταία τριετία τις αποφάσεις για τα έργα τα υλοποιήθηκαν στη Θεσσαλία. Το γεγονός, άλλωστε, ότι λίγο ως πολύ χτυπήθηκαν οι ίδιες ή παραπλήσιες υποδομές της περιοχής, δείχνει ότι μάλλον δεν υπήρχε ούτε ο κατάλληλος σχεδιασμός ούτε η ενδεδειγμένη εκτέλεση των έργων.

Ακόμα και αν όντως έπεσαν περισσότερα χιλιοστά βροχής ανά τετραγωνικό μέτρο, όπως αρέσκονται να λένε σχετικοί και μη με τις μετεωρολογικές συνθήκες, αυτό επ΄ ουδενί δεν δικαιολογεί τις εικόνες που αποσβολωμένοι βλέπουμε στις τηλεοπτικές οθόνες μας με ανθρώπους να αναζητούν καταφύγιο στις στέγες των σπιτιών τους και να περιμένουν βάρκες και ελικόπτερα να τους διασώσουν.

Οι δρόμοι, οι γέφυρες, τα αναχώματα των ποταμών και τα αντιπλημμυρικά έργα υποδομής δεν κατασκευάζονται για να αντέχουν μόνον σε συνθήκες καλοκαιρίας. Απαιτείται η αντοχή τους σε συνθήκες παντός καιρού. Γι΄ αυτό, εξάλλου, προβλέπεται ότι προηγούνται μελέτες οι οποίες λαμβάνουν υπόψιν τους και τα πλέον ακραία σενάρια. Έγινε, άραγε, αυτό στα έργα που εκτελέστηκαν στη Θεσσαλία μετά τη θεομηνία του 2020; Εκ του αποτελέσματος, φαίνεται ότι η απάντηση είναι μία και είναι η προφανής: Όχι, βεβαίως!

Σε ακριβώς ένα μήνα από σήμερα, οι ψηφοφόροι από άκρου εις άκρον της ελληνικής επικράτειας θα κληθούμε στις κάλπες για να επιλέξουμε τοπικούς άρχοντες σε περιφέρειες, δήμους και κοινοτικά διαμερίσματα. Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά το 2% των Ελλήνων είναι υποψήφιοι σε αυτές τις κάλπες διεκδικώντας αυτοδιοικητικά αξιώματα ως επικεφαλής ή σύμβουλοι στους ΟΤΑ όλης της χώρας. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων έχουμε κάποιον συγγενή ή -κομματικό και όχι μόνο- φίλο που θέτει υποψηφιότητα και ζητά να τον ψηφίσουμε στις κάλπες της 8ης Οκτωβρίου.

Στις τριάντα μέρες που μεσολαβούν μέχρι να πάμε στα εκλογικά τμήματα για να ασκήσουμε το υπέρτατο δικαίωμα που διαθέτουμε ως πολίτες, έχουμε όλον τον καιρό μπροστά μας για να σταθμίσουμε πολύ καλά σε ποιους θα δώσουμε την ψήφο μας και σε ποιους θα την αρνηθούμε. Είτε ψηφίζουμε στη Θεσσαλία, είτε οπουδήποτε αλλού στη χώρα, χρειάζεται να κλείσουμε τα αυτιά μας στις σειρήνες της συγγένειας και της -κομματικής ή άλλης- φιλίας. Και με το χέρι στην καρδιά να ψηφίσουμε τους άξιους και ικανούς οι οποίοι έχουν όρεξη για δουλειά και μπορούν να δώσουν σύγχρονες λύσεις στα προβλήματα που απασχολούν τις τοπικές κοινωνίες στις μέρες μας.

Οι συγγενείς και φίλοι μας, που αγαπούν πραγματικά τον τόπο που θέλουν να υπηρετήσουν, θα το καταλάβουν. Οι υπόλοιποι δεν έχουν σημασία…

Πνίγουν ανθρώπους και οι... αντιμνημονιακές πλημμύρες!

            Η ανείπωτη τραγωδία της Μάνδρας, με τους τόσο πολλούς νεκρούς από τις καταστροφικές πλημμύρες, αναδεικνύει με τον πλέον δραματικό τρόπο την παροιμιώδη ανικανότητα που χαρακτηρίζει την ιστορικά πιο αδίστακτη πολιτική ομάδα που ανέλαβε ποτέ να διαχειριστεί τις τύχες των Ελλήνων.

            Όσο και αν πασχίζουν να υποστηρίξουν το αντίθετο κάθε λογής φερέφωνα και αβανταδόροι, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως και η κλιματική αλλαγή, δεν μπορεί να αποτελέσουν άλλοθι για την αποποίηση των εγκληματικών ευθυνών που επίσης δεν μπορεί να κρυφτούν πίσω από τον πάνδημο θρήνο για τα θύματα και τη θλίψη για τις μεγάλες καταστροφές.

            Πολύ περισσότερο δεν μπορούν οι επικοινωνιακοί χειρισμοί να κρύψουν τους πραγματικούς ενόχους που αντί να θέτουν τους εαυτούς τους στη διάθεση της Δικαιοσύνης, προκαλούν το κοινό αίσθημα με φθηνούς ελιγμούς που δεν είναι παρά στάχτη στα μάτια όσων αφελών εξακολουθούν να κατοικούν σε αυτή την από κάθε πλευρά πολύπαθη χώρα. 

            Πριν από τρία χρόνια η νεοεκλεγείσα, τότε, περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου και οι άνθρωποί της εγκαλούσαν με πρωτοφανές θράσος μέσα ενημέρωσης και αντίπαλες πολιτικές δυνάμεις επειδή, κατά την εκτίμησή τους, δεν είχαν αντιδράσει για πολύ μικρότερης έντασης καταστροφές που είχαν συμβεί σε άλλη Περιφέρεια της χώρας, στη διοίκηση της οποίας συνέβαινε να μην ήταν... αντιμνημονιακοί (τάχατες) «επαναστάτες» του γλυκού νερού, όπως οι ίδιοι, που με μαγικό τρόπο εξαφάνιζαν τα προβλήματα.

            Μιλάμε, φυσικά, για την πολιτικό Ρένα Δούρου που με απίστευτη ελαφρότητα είχε κάνει προεκλογική καμπάνια προβάλλοντας τον μνημειώδη ισχυρισμό ότι «αλλιώς μαζεύει τα σκουπίδια ένας μνημονιακός και αλλιώς ένας αντιμνημονιακός» οδοκαθαριστής. Και, παρά ταύτα, οι ψηφοφόροι της Αττικής, αντί να πουν «όχι» στην καταφανή κοροϊδία, την επιβράβευσαν αναθέτοντάς της τις τύχες της μεγαλύτερης Περιφέρειας στην ελληνική Επικράτεια.

            Είναι η ίδια πολιτικός που πριν από δέκα ημέρες συγκάλεσε σύσκεψη για την αντιπλημμυρική προστασία της Δυτικής Αττικής και αντί να εντοπίσει τις χρόνιες, όπως λένε οι αρμόδιοι επιστήμονες, παθογένειες που έκαναν ευάλωτη την περιοχή στην πρώτη δυνατή νεροποντή, αρκέστηκε να εκδώσει επαινετικό δελτίο Τύπου ότι όλα έβαιναν καλώς. Και, άρα, δεν χρειαζόταν να γίνει κάτι το ιδιαίτερο.

            Όλα αυτά προφανώς επειδή με την εκλογή της κυρίας Δούρου δεν μπορούσε παρά και οι πλημμύρες να ακολουθούν την τύχη των σκουπιδιών. Και με τη σειρά τους να υποταχθούν στην αυτόματη... αντιμνημονιακή κατεύθυνση που πήρε η Περιφέρεια Αττικής. Όπως και ολόκληρη η χώρα που μερικούς μήνες αργότερα, ακολουθώντας τα ίδια μονοπάτια, έπεσε σχεδόν αμαχητί στα χέρια των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ οι οποίοι, με τον ίδιο ακριβώς απατηλό τρόπο, κέρδισαν την κυβερνητική εξουσία.

            Και τί δεν έγινε στη χώρα στα χρόνια που προηγήθηκαν μέχρι τον Μάιο του 2014 που η κυρία Δούρου εκλέχθηκε περιφερειάρχης; Η ίδια και οι ομοϊδεάτες εκμεταλλεύτηκαν πολιτικά κάθε υπαρκτό και ανύπαρκτο γεγονός, προλειαίνοντας το έδαφος και για τις βουλευτικές εκλογές που ακολουθήθηκαν τον Ιανουάριο του 2015. Λοιδόρησαν τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Σκύλευσαν νεκρούς. Έδωσαν καταφανώς ψεύτικες υποσχέσεις. Έκαναν σχεδόν παντού τα αντίθετα από εκείνα για τα οποία είχαν δεσμευτεί. Και, βεβαίως, έπεσαν έξω σε όλες τους τις προβλέψεις.

            Παρά ταύτα, ούτε τότε ούτε αργότερα, ανέλαβε κανείς κάποια ευθύνη. Και ακόμη τώρα, ουδείς δείχνει διάθεση να αναλάβει. Ούτε από την κυβέρνηση, ούτε από την φίλα προσκείμενη προς αυτήν αυτοδιοίκηση. Και, πάνω από όλα, κανείς δεν παραιτείται. Αντιθέτως, μάλιστα, με απύθμενη θρασύτητα προσπαθούν να μεταθέσουν τις εγκληματικές ευθύνες που τους βαρύνουν. Ευθύνες τόσο για ασυγχώρητη ανικανότητα. Όσο κυρίως για βαρύτατη αμέλεια στην άσκηση των καθηκόντων τους.

            Δεν μπορεί, για παράδειγμα, η κυρία Δούρου, να καταφεύγει στην προσχηματική υποβολή μηνυτήριας αναφοράς προς την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου και να ζητεί την παρέμβαση της Δικαιοσύνης για τις πλημμύρες στη Δυτική Αττική, όταν λίγες μέρες φωτογραφήθηκε να είναι προεδρεύουσα σε μια τέτοια σύσκεψη. Για ποιόν λόγο, άραγε, να παρέμβει η Δικαιοσύνη; Για να ελέγξει και να τιμωρήσει ποιον; 

            Αν υπήρχαν, πράγματι, κάποιοι άλλοι υπεύθυνοι για τα μπαζώματα των ρεμάτων, που, σύμφωνα με τους ειδικούς, ήταν η αιτία για την οποία προκλήθηκε η τεράστια καταστροφή, η περιφερειάρχης Αττικής δεν έπρεπε να τους είχε υποδείξει προτού γίνει το μεγάλο κακό και χαθούν τόσο άδικα τόσες ανθρώπινες ζωές;

            Τώρα, λοιπόν, είναι πολύ αργά για να εγκαλεί άλλους. Γι΄ αυτό και το μόνο που θα έπρεπε να κάνει η κυρία Δούρου είναι να αναλάβει τις ευθύνες της. Κατ΄ αρχάς, για τις αφελείς ελπίδες και τις φρούδες υποσχέσεις που καλλιέργησε προεκλογικά, ισχυριζόμενη ότι τάχατες η αντίθεση στο Μνημόνιο συνιστούσε πολιτική που θα άλλαζε μαγικά τα πράγματα. Και, κυρίως, για την ανικανότητα της να δώσει λύσεις στα μεγάλα προβλήματα της Περιφέρειας της οποίας -τύχη κακή- ηγείται.

            Μπορεί όντως τα περισσότερα από τα προβλήματα που υπάρχουν να αποτελούν κληρονομιά του παρελθόντος, αλλά η ίδια, όπως και το κόμμα από το οποίο προέρχεται, φέρουν βαρύτατες ευθύνες που θα τους καταλογίσουν οι πολίτες.  Όχι μόνον επειδή κορόιδεψαν με προεκλογικές (ψευτο-)αντιμνημονιακές διακηρύξεις, αλλά, πολύ περισσότερο, διότι εξακολουθούν ακόμη να κοροϊδεύουν. Σε όλα και για όλα!

Η «τραγωδία των κοινών»

Το πρώτο όχημα που συνάντησα, ξεκινώντας την πρωινή διαδρομή μου την Παρασκευή 5 Νοεμβρίου, τελευταία ημέρα της προεκλογικής περιόδου του πρώτου γύρου των πρόσφατων εκλογών, ήταν μια… αγκομαχούσα μπετονιέρα. Η αγχώδης προσπάθεια του οδηγού της να επιταχύνει μαρτυρούσε ότι βιαζόταν να προλάβει δρομολόγιο του, που, όπως πληροφορήθηκα με ένα - δύο τηλεφωνήματα που έκανα, είχε προορισμό την τσιμεντόστρωση ιδιωτικών εκτάσεων.    

Ήταν μια από τις μεγαλύτερες απογοητεύσεις που βίωσα στη διάρκεια της  προεκλογικής εκστρατείας, απογοήτευση που έγινε ακόμη μεγαλύτερη όταν λίγες μέρες αργότερα και με επικείμενο τον δεύτερο γύρο των εκλογών, ο Καλαμάς υπερχείλιζε, προκαλώντας μεγάλες καταστροφές στις αγροτικές καλλιέργειες της Βρυσσέλας και της ευρύτερης περιοχής του Παραποτάμου. Οι πλημμυροπαθείς ξεσηκώθηκαν, οι «αρχές» -προεκλογική περίοδος ακόμη γαρ-  κινητοποιήθηκαν και η λύση(;) βρέθηκε άμεσα: αποζημιώσεις από τον ΕΛΓΑ, τα ΠΣΕΑ και όπου αλλού μπορούσαν να βρεθούν χρήματα.

Η ουσιαστική συζήτηση για τα αίτια του φαινομένου –που ήταν η τρίτη φορά που συνέβαινε φέτος, ενώ ακολούθησε και τέταρτη και πέμπτη τις επόμενες εβδομάδες- αποδείχθηκε μάταιη. Προσέκρουσε στο… «τέτοια ώρα, τέτοια λόγια».  Η αναφορά στα «ακραία καιρικά φαινόμενα» ήταν επαρκής δικαιολογία για να κηρυχθεί η περιοχή σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ώστε να μην καθυστερήσει η καταγραφή των ζημιών και να επιταχυνθεί η εκταμίευση των αποζημιώσεων.

Από το λίγο χρόνο, ωστόσο, που αφιερώθηκε στην συζήτηση για τα αίτια –γιατί, κακά τα ψέματα, υπάρχουν και αγρότες που θέλουν να αποδίδουν οι καρποί του κόπου τους και δεν βολεύονται με το εύκολο χρήμα- προέκυπτε σαφώς ότι δεν έφταιγε μόνον ο… κακός μας ο καιρός. Ή, για να το πούμε αλλιώς, το πρόβλημα είχε τις συγκεκριμένες διαστάσεις επειδή τα ακραία καιρικά φαινόμενα συναντήθηκαν με την ακραία αδιαφορία. Και, δυστυχώς, θα έχει και στο μέλλον ανάλογες διαστάσεις, όσο συνεχίζεται η ίδια αμεριμνησία και κάθε τι συλλογικό εξακολουθεί να υποτάσσεται στο στενά νοούμενο ατομικό συμφέρον, κυρίως όσων έχουν προσβάσεις στην εξουσία.

Μόνον ένα μικρό μέρος από τα τεράστια ποσά που δαπανήθηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια για τις τσιμεντοστρώσεις ιδιωτικών εκτάσεων στις πόλεις και στα χωριά του νομού μας –ποσά που προέρχονταν από τα δανεικά που μας έφεραν εδώ την «τρόικα» και τις ακρότητες της- αν είχαν διατεθεί για στοιχειώδη έργα στον Καλαμά, όπως, π.χ., ο καθαρισμός και η εκβάθυνση της κοίτης, το ύψος των αποζημιώσεων που θα καταβληθούν –από δανεικά και πάλι, του ΔΝΤ αυτή τη φορά, που μας δίνονται με τοκογλυφικά επιτόκια- θα ήταν σίγουρα μικρότερο.  

Γράφοντας για όλα αυτά μου έρχεται κατά νου η περίφημη θεωρία για την «τραγωδία των κοινών (αγαθών)» που ανέπτυξε το 1968 ο οικολόγος Garret Hardin και περιλαμβάνεται πλέον στα εγχειρίδια των οικονομικών για να καταδειχθεί πως «η ιδιωτικά ορθολογική συμπεριφορά» (να κοιτάει, επί παραδείγματι, ο καθένας πώς να εξασφαλίσει την τσιμεντοστρωμένη πρόσβαση στον αγρό του), «οδηγεί σε συλλογική συμφορά».

Οι θιασώτες της νεοκλασσικής οικονομικής θεωρίας, την οποία, ως γνωστόν, ασπάζεται σχεδόν λατρευτικά η πλειονότητα όσων απαρτίζουν την «τρόικα» που έχει ενσκήψει στη χώρα μας, σε τέτοιες περιπτώσεις θεωρούν ότι «λύση είναι να ιδιωτικοποιήσεις το κοινωνικό αγαθό, έτσι ώστε ο ιδιοκτήτης να έχει τώρα τόσο τα οφέλη όσο και το κόστος».

Δεν αποκλείεται, λοιπόν, να δούμε και να ακούσουμε το προσεχές διάστημα –υπερβολικές;- προτάσεις, όπως «αφού δεν μπορείτε να προστατεύσετε τα ποτάμια σας, δώστε τα σε ιδιώτες να τα προστατεύσουν και να τα αξιοποιήσουν». Κάπως έτσι, άλλωστε, δεν άνοιξαν οι ορέξεις για τα λιμάνια, τη «Δωδώνη» και –Κύριος οίδε- τι άλλο;

Στο χέρι μας, όμως, είναι, όχι απλά να αρνηθούμε –που θα το κάνουμε!-, αλλά, κυρίως, να αποδείξουμε ότι οι θεωρίες τους είναι γελοίες και δεν ισχύουν στην πράξη.

             *Ο Γρηγόρης Τζιοβάρας είναι δημοσιογράφος, περιφερειακός σύμβουλος Θεσπρωτίας στο νέο Περιφερειακό Συμβούλιο Ηπείρου.

(Δημοσιεύθηκε στη "Θεσπρωτική" στις 7.12.2010)