Εκεί που παλαιά έφτιαχναν μια Επιτροπή, τώρα φτιάχνεται μια… πλατφόρμα

Τα όσα ευτράπελα έρχονται στο φως σχετικά με την ηλεκτρονική πλατφόρμα «my coast», η οποία δημιουργήθηκε για να εντοπίζονται οι παράνομες καταλήψεις παραλιών από επιχειρηματίες που δεν έχουν την απαραίτητη άδεια για να απλώνουν ξαπλώστρες και ομπρέλες μια ανάσα από το θαλάσσιο κύμα, δείχνει την τεράστια ανθεκτικότητα της… «αθάνατης» ελληνικής γραφειοκρατίας.

Ως αντίδραση στο αποκαλούμενο «Κίνημα της Πετσέτας», που ξεκίνησε πέρυσι το καλοκαίρι από την Πάρο και επεκτάθηκε σε όλη τη χώρα με διαμαρτυρίες πολιτών που δεν έβρισκαν ελεύθερους χώρους για να ξαπλώνουν σε μια παραλία χωρίς να πληρώσουν «λύτρα» στους καταπατητές της, τα συναρμόδια υπουργεία αποφάσισαν και παρουσίασαν τον περασμένο Απρίλιο την πλατφόρμα «my coast».

Στις επίσημες ανακοινώσεις που έγιναν σε υπουργικό επίπεδο τονιζόταν ότι «οι πολίτες μπορούν να ελέγχουν αν στις παραλίες, στις οποίες βρίσκονται, τηρείται η νομιμότητα των όρων παραχώρησης και να υποβάλλουν σχετική καταγγελία σε περιπτώσεις υπέρβασης των παραχωρήσεων ή αυθαίρετης κατάληψης». Προστίθετο, μάλιστα, ότι «σε επόμενη φάση με την ενσωμάτωση εργαλείου Τεχνητής Νοημοσύνης η νομιμότητα θα ελέγχεται αυτόματα από τα πληροφοριακά συστήματα».

Όποιος τα άκουγε ή τα διάβαζε όλα αυτά, δεν μπορεί παρά να έμενε εντυπωσιασμένος. Οι δηλώσεις των αρμοδίων ήταν σαν να είχαν βρει μια λύση εφάμιλλη με το περίφημο «αυγό του Κολόμβου». Μόνον όμως που, σε συνδυασμό με τη συστηματική καταγγελιομανία, η οποία χαρακτηρίζει ουκ ολίγους συμπολίτες μας, κυρίως όταν μπορούν να κρυφτούν πίσω από την ανωνυμία του Διαδικτύου, στην πράξη απεδείχθη ότι τα πράγματα δεν ήταν -και δεν θα μπορούσε να είναι- τόσο απλά όσο εξαγγέλθηκαν.

Πριν καν συμπληρωθούν δύο μήνες από τη δημιουργία της, η πλατφόρμα βομβαρδίζεται μεν από καταγγελίες, πλην όμως, αυτές είναι τόσες πολλές που μοιάζει αδύνατο να προκαλέσουν αποτελεσματικό έλεγχο. Ο αριθμός τους έχει ξεπεράσει τις 9.000 και, όπως προκύπτει από διαρροές των αρμόδιων αρχών, ένα μεγάλο μέρος εξ αυτών αποτελεί προϊόν αλληλοκαρφωμάτων από ιδιοκτήτες τουριστικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στις ίδιες ή σε κοντινές παραλίες.

Με την «κουτοπόνηρη» προσδοκία ότι θα στρέψουν τις αρχές προς τους ανταγωνιστές τους, ανεβάζουν στην πλατφόρμα πλήθος από ανώνυμες καταγγελίες ευελπιστώντας ότι θα μείνουν οι ίδιοι στο απυρόβλητο. Όπως και να έχει, όμως, οι υπηρεσίες του Δημοσίου είναι υποχρεωμένες να ελέγξουν όλες τις καταγγελίες. Οπότε το ζήτημα που εκ των πραγμάτων ανακύπτει είναι που θα βρεθεί το απαραίτητο προσωπικό για να διεκπεραιώσει έναν τόσο μεγάλο φόρτο εργασίας.

Διότι, αν ήταν πράγματι επαρκώς στελεχωμένα τα ελεγκτικά όργανα των υπηρεσιών, που αδειοδοτούν τις συγκεκριμένες επιχειρήσεις, τότε θα έκαναν αυτεπάγγελτες αυτοψίες και ελέγχους. Και, άρα, δεν θα υπήρχε η ανάγκη για να δημιουργηθεί η πλατφόρμα, η οποία στην πράξη αποδεικνύεται ότι είναι το καταφύγιο για να βγάζουν διάφοροι το… άχτι τους, αλλά και η υπεκφυγή του Κράτους που κάνει «outsourcing» (σ.σ.: εξωτερική ανάθεση) στους πολίτες τις δικές του υποχρεώσεις.

Το «my coast» δεν είναι, δυστυχώς, η μόνη πλατφόρμα η οποία δεν εκπλήρωσε τις μεγάλες προσδοκίες που δημιούργησε όταν εξαγγέλθηκε. Χειρότερη ήταν η εξέλιξη που είχε η πλατφόρμα «akatharista.apps.gov.gr» στην οποία κάποιος φαεινός εγκέφαλος σκέφθηκε ότι θα έπρεπε να μπουν όλοι οι ιδιοκτήτες οικοπέδων για να δηλώσουν ότι καθάρισαν τις ιδιοκτησίες από τα ξερόχορτα έτσι ώστε να δημιουργηθούν αντιπυρικές ζώνες για τον περιορισμό των πυρκαγιών.

Αν λάβει κάποιος υπόψη του ότι στη χώρα υπάρχουν εκατομμύρια ιδιοκτησιακά δικαιώματα επί οικοπέδων, είναι απορίας άξιον πόσοι υπάλληλοι χρειάζεται να επιστρατευθούν για να διασταυρώσουν ποιοι ιδιοκτήτες πράγματι καθάρισαν, όπως είναι εκ του νόμου υποχρεωμένοι, τα οικόπεδά τους και έσπευσαν να το δηλώσουν στην πλατφόρμα.

Όπως και ποιοι έκαναν τη δήλωση χωρίς να τα καθαρίσουν. Αλλά και ποιοι ούτε τα καθάρισαν και ούτε τα δήλωσαν, ενδεχομένως και για λόγους πραγματικής αδυναμίας (υπερήλικες και ασθενείς ιδιοκτήτες, κάτοικοι εξωτερικού, πολυϊδιοκτησίες με αβέβαιους κληρονόμους, κλπ).

Αν το ελληνικό δημόσιο διέθετε τον απαραίτητο αριθμό υπαλλήλων στον συγκεκριμένο τομέα, θα μπορούσε κάλλιστα να τους στείλει να κάνουν ελέγχους για να εντοπίσουν τα οικόπεδα που είναι ακαθάριστα και αυξάνουν τους κινδύνους για το ξέσπασμα και την επέκταση πυρκαγιών.

Σε αυτή την περίπτωση, οι συνεπείς πολίτες που ανταποκρίθηκαν στην υποχρέωση να καθαρίσουν τις ιδιοκτησίες τους δεν θα… τιμωρούνταν με την επιπλέον γραφειοκρατική υποχρέωση να μπουν στην πλατφόρμα για να υποβάλλουν μια αυτονόητη δήλωση. Κι αυτό την ίδια ώρα που όλοι προεξοφλούν ότι οι αδιάφοροι και αντικοινωνικοί συμπολίτες μας το πιθανότερο είναι ότι δεν θα υποστούν καμία κύρωση. Ή, και αν υποστούν, όπως θα επιβάλλεται να συμβεί, αυτό δεν θα γίνει επειδή δεν το δήλωσαν στην πλατφόρμα.

Κακά τα ψέματα και χωρίς ισοπεδωτική διάθεση, που θα έδινε την αφορμή να μιλήσει κάποιος για «τεχνοφοβία», αφού δεν υπάρχει αμφιβολία ότι με το gov.gr άλλαξαν πολλά πράγματα, όπως η ηλεκτρονική συνταγογράφηση και η εύκολη αναζήτηση των περισσότερων πιστοποιητικών, συχνά η πολυδιαφημισμένη ψηφιοποίηση των υπηρεσιών του ελληνικού Δημοσίου καταλήγει σε απλή μεταφορά της παραδοσιακής έγχαρτης γραφειοκρατίας στο Διαδίκτυο που, αντί να διευκολύνει, δυσχεραίνει τη ζωή του πολίτη.

Θα μπορούσα να παραθέσω αρκετά παραδείγματα που κρατούν ζωντανή την… αειθαλή ελληνική γραφειοκρατία: Όπως η υποχρέωση όσων ψήφισαν τον περασμένο μήνα με την -κατά τα άλλα επιτυχημένη- επιστολική ψήφο να συνυποβάλουν στην απαντητική επιστολή φωτοτυπία της ταυτότητας, διότι αλλιώς ακυρωνόταν η ψήφος τους.

Ή οι τεράστιες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι φορολογούμενοι για να διεκπεραιώσουν υποχρεώσεις τους μέσω της πλατφόρμας της ΑΑΔΕ και χωρίς να μπορούν να βρουν κάποιον να τον καθοδηγήσει σε ένα περιβάλλον που δεν είναι καθόλου φιλικό προς τον χρήστη.

Δεν είναι λίγοι οι πολίτες, οι οποίοι χωρίς να είναι κατ΄ ανάγκην ψηφιακά αναλφάβητοι, νοσταλγούν την εποχή που στις δημόσιες υπηρεσίες υπήρχαν… ουρές, αφού όσοι οπλισμένοι με υπομονή περίμεναν σε αυτές έφευγαν έπειτα από κάποιες ώρες με ικανοποίηση του αιτήματός τους. Τώρα σε πολλές δημόσιες υπηρεσίες, όπως ο ΕΦΚΑ, αλλά και στις τράπεζες, χρειάζεται πολύ κόπος και προσπάθεια αρχικά για να κλείσεις διαδικτυακά ραντεβού και στη συνέχεια μπορεί να περάσουν μέρες και εβδομάδες για να γίνει το ραντεβού σου.

Τα παλαιότερα χρόνια λεγόταν -και όχι αδικαιολόγητα- ότι στο ελληνικό Δημόσιο και στα υπουργεία όταν δεν ήθελαν να λύσουν κάποιο πρόβλημα το παρέπεμπαν σε μια Επιτροπή. Τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 λειτουργούσαν πολλές χιλιάδες επιτροπές και συμβούλια που είχαν συσταθεί γι΄ αυτό τον λόγο, αλλά και για να εξασφαλίζουν ένα μικρό επιμίσθιο τα μέλη τους.

Φοβάμαι ότι η νοοτροπία αυτή παραμένει αμετάβλητη, αφού μπορεί στις μέρες μας να μην φτιάχνονται επιτροπές, αλλά έχει βρεθεί η εξίσου εύκολη λύση να φτιάχνονται πλατφόρμες, χωρίς οι εμπνευστές και δημιουργοί τους να ενδιαφέρονται αν και πόσο βελτιώνουν ουσιαστικά την καθημερινότητα όλων μας ή απλώς μετακυλίουν τη γραφειοκρατία προς το νεοσύστατο τεχνολογικό σύμπαν.

Διότι, εν κατακλείδι, καλή και ...άγια η τεχνητή νοημοσύνη, αλλά χωρίς συναισθηματική νοημοσύνη δεν αντιμετωπίζονται σύνθετα κοινωνικά προβλήματα.

Τα χαμένα ραντεβού με την ψηφιακή εποχή

Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, όταν όλα στη χώρα κυλούσαν με τον… αραμπά, πολλά πράγματα τα οποία -με λίγη παραπάνω ταλαιπωρία- μπορούσαν να διεκπεραιωθούν εντός της ίδιας ημέρας, στις μέρες της ψηφιακής διακυβέρνησης που διανύουμε θέλουν αρκετές μέρες και σε κάποιες περιπτώσεις και ολόκληρες εβδομάδες για να γίνουν.

Ειδικά από την περίοδο που ξέσπασε η πανδημία και «εφευρέθηκε» ο θεσμός του προκαθορισμένου ραντεβού για την εξυπηρέτηση των πολιτών από δημόσιους οργανισμούς, όπως οι φορολογικές αρχές, οι υπηρεσίες των Δήμων ή ο ΕΦΚΑ, ο ΔΕΔΗΕ και το Κτηματολόγιο, αλλά και από ιδιωτικούς φορείς, όπως, για παράδειγμα, οι τράπεζες, οι χρόνοι ικανοποίησης για μια σειρά αιτημάτων και αναγκών που προκύπτουν για τον καθένα μας έχουν επιβραδυνθεί δραματικά.

Ας πάρουμε το απλό παράδειγμα του ανοίγματος ενός τραπεζικού λογαριασμού, τον οποίο κάποιος πολίτης δεν μπορεί ή δεν θέλει να ανοίξει διαδικτυακά, επειδή, ακόμη και αν ξέρει, θα δυσκολευτεί να στείλει «σκαναρισμένα» -πόσοι, άλλωστε, διαθέτουν σκάνερ σπίτι τους;- τα απαιτούμενα δικαιολογητικά. 

Τον παλαιό καιρό θα έπαιρνε τα χαρτιά του ανά χείρας, θα στήνονταν μια, δύο, τρεις ώρες στην ουρά και, αφού ερχόταν η σειρά του, θα εξυπηρετείτο από έναν από πολλούς υπαλλήλους που είχαν οι τράπεζες στα γκισέ και εντός της ίδιας ημέρας θα είχε ανοίξει τον λογαριασμό του. 

Κάτι ανάλογο ίσχυε και με άλλες υπηρεσίες. Στηνόσουν αχάραγα στο ΙΚΑ, στην εφορία ή στην πολεοδομία και μπορεί να ανεβοκατέβαινες ορόφους, έφευγες αργά το μεσημέρι με το χαρτί που ήθελες.

Τώρα αυτό είναι σχεδόν αδύνατο να συμβεί, πριν περάσουν τρεις, πέντε ή και δεκαπέντε ημέρες. Για οποιαδήποτε τραπεζική συναλλαγή πλέον -από την πιο απλή έως την πιο σύνθετη- χρειάζεται να έχεις κλείσει πολλές μέρες νωρίτερα ραντεβού. 

Αν κάνεις το λάθος να πας σε οποιοδήποτε υποκατάστημα τραπέζης… «τρως πόρτα», κατά το κοινώς λεγόμενο. Δεν σου επιτρέπεται καν η είσοδος, παρόλο που, αν καταφέρεις να εισέλθεις -επειδή το «face control» γίνεται στο εσωτερικό του καταστήματος-, βλέπεις έναν άδειο χώρο στον οποίο κινούνται ελάχιστοι πελάτες και ακόμη λιγότεροι υπάλληλοι.

Στη διάρκεια του καλοκαιριού, εξαιτίας και των αδειών του προσωπικού, εκτυλίχθηκαν σε πολλά υποκαταστήματα σκηνές απείρου κάλλους κυρίως με ηλικιωμένους συμπολίτες μας, αλλά και με Έλληνες του εξωτερικού, που δεν μπορούσαν να καταλάβουν γιατί δεν εξυπηρετούνταν αφού στα υποκαταστήματα δεν υπήρχαν οι γνωστές από το παρελθόν ουρές. 

Στην επισήμανση των πελατών ότι «θα περιμένουμε μέχρι να έρθει η σειρά μας», η αντίδραση των ιθυνόντων ήταν ότι «είμαστε τόσο λίγοι, που οριακά προλαβαίνουμε να εξυπηρετήσουμε όσους έρχονται με ραντεβού, οπότε κι εσείς δεν έχετε άλλη επιλογή…».

Τα πράγματα είναι τρισχειρότερα σε οργανισμούς του δημοσίου, όπως οι εφορίες (ΔΟΥ), όπου η υποτιθέμενη «εξυπηρέτηση» γίνεται μέσω διαδικτυακής αλληλογραφίας. 

Έχω σε screen shot στον υπολογιστή μου τον πίνακα με τις πέντε διαδοχικές επικοινωνίες που είχε άμοιρος φορολογούμενος από τον περασμένο Απρίλιο έως την ώρα που γράφονται τούτες οι γραμμές με την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) επιχειρώντας να βρει άκρη με την φορολογική του δήλωση την οποία υπέβαλε έγκαιρα αλλά δεν εκκαθαρίζεται παρόλο που έχει προσκομίσει όλα όσα του ζητήθηκαν.

Η επικοινωνία του με την ΔΟΥ, η οποία είναι αρμόδια για την εκκαθάριση της δήλωσής του είναι αδύνατη, αφού τα τηλεφωνήματα που κάνει -σιγά την είδηση…- δεν απαντώνται. Στην απόπειρά του να βρει άκρη επικοινώνησε και με το τηλεφωνικό κέντρο της ΑΑΔΕ (στον αριθμό 2131621000). 

Αφού περίμενε αρκετή ώρα στη γραμμή, ήρθε αντιμέτωπος με αγενέστατη υπάλληλο που τον ρώτησε αναιδώς: «Και τι θέλετε, κύριέ μου, να σας εκκαθαρίσω εγώ τη δήλωσή σας;». Όταν εκείνος της απάντησε: «μήπως να με συνδέατε με τον διοικητή σας ή με κάποιον άλλο υπεύθυνο;», η γραμμή «έπεσε», αφήνοντάς τον σύξυλο.

Ο φορολογούμενος, ο οποίος περιμένει να πληρώσει τον πρόσθετο φόρο που του αναλογεί, αλλά και να εισπράξει χρήματα από το επίδομα τέκνου και το fuel pass, για τα οποία αποτελεί προϋπόθεση η εκκαθάριση της δήλωσής του, έχει όλα τα στοιχεία στη διάθεση του επικεφαλής της ανεξάρτητης αρχής κ. Γιώργου Πιτσιλή. 

Ενδεχομένως, όμως, όσο και αν επιμείνει, μάλλον δεν θα καταφέρει να τον… εντοπίσει. Το πιθανότερο, άλλωστε, είναι ότι η περίπτωση της αφόρητης ταλαιπωρίας του δεν είναι η μοναδική.

Το «σύστημα» της ανικανότητας που βασιλεύει στη δημόσια διοίκηση ήταν και παραμένει ανίκητο. Πόσω μάλλον τώρα που το προσωπικό -και άρα οι… φιλότιμοι υπάλληλοι- έχουν περιοριστεί. 

Γι΄ αυτό και όσες καινοτόμες πλατφόρμες και αν σχεδιάσουν το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και ο Κυριάκος Πιερρακάκης με τους συνεργάτες του, όσες αποφάσεις για την αυτοματοποιημένη διαλειτουργικότητα της αναζήτησης δικαιολογητικών και αν ληφθούν, η «κερκόπορτα» της μεσολάβησης του ελλιπούς, ανίκανου και αναξιολόγητου ανθρώπινου δυναμικού παραμένει πάντα ανοικτή.

Με αποτέλεσμα να χάνονται το ένα μετά το άλλο τα… ραντεβού της ελληνικής -δημόσιας και ιδιωτικής- διοίκησης με την πραγματική ψηφιακή εποχή.