Πόσο θεμιτό είναι να διατίθενται αλλού κονδύλια, όταν δεν έχουμε νερό να πιούμε;

 

Κονδύλι ύψους 11,25 εκατ. ευρώ έθεσε τις προηγούμενες ημέρες στη διάθεση των δήμων το υπουργείο Εσωτερικών με στόχο την άμεση υλοποίηση δράσεων για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, όπως αναφέρεται στην απόφαση που υπέγραψε ο αρμόδιος υπουργός Θοδωρής Λιβάνιος.

Κάθε δυνητικός δικαιούχος, όπως διευκρινίζεται στη σχετική ανακοίνωση, έχει δικαίωμα υποβολής μίας μόνο πρότασης μέχρι του ποσού των 150.000 ευρώ και αποκλειστικά για ανόρυξη νέων ή αναβάθμιση υφιστάμενων υδρευτικών γεωτρήσεων, όπως και για ενοικίαση συστημάτων αφαλάτωσης νερού.

Είναι βέβαιο ότι ο κ. Λιβάνιος εξάντλησε τις δυνατότητες που του παρέχει ο προϋπολογισμός του υπουργείου του. Πλην, όμως, αυτό δεν αναιρεί την αίσθηση η οποία δημιουργείται σε όποιον έχει επίγνωση της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί σε ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής επικρατείας, ότι, δηλαδή, τα εν λόγω ποσά δεν αποτελούν παρά… σταγόνα στον ωκεανό των προβλημάτων που έχει δημιουργήσει η παρατεταμένη ανομβρία. 

Παραπόταμοι και ποταμοί στερεύουν, σε λίμνες και λοιπούς ταμιευτήρες τα νερά υποχωρούν σε βαθμό εξαφανίσεως, όπως συνέβη ήδη στην Κορώνεια και στη Δοϊράνη. Ενώ από ορισμένες γεωτρήσεις αντλείται πλέον υφάλμυρο νερό που είναι ακατάλληλο για πόση και άρδευση. Το κόστος άντλησης αυξάνεται κατακόρυφα υποχρεώνοντας τους δήμους να αναπροσαρμόσουν την τιμή με την οποία χρεώνουν τους καταναλωτές. 

Οι αγρότες σε πολλές περιοχές της χώρας, όπως στη Βόρεια Ελλάδα, στην πολύπαθη Θεσσαλία, στην Πελοπόννησο, στην Κρήτη, στη Νάξο, κ.α., βρίσκονται σε απόγνωση. Εξαιτίας της έλλειψης νερού, υποχρεώνονται να μειώσουν σημαντικά την παραγωγή τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων, αλλά και το κόστος και την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της εγχώριας γεωργικής παραγωγής.

Ανοίγω εδώ μια παρένθεση για να θυμίσω ότι όταν πριν από 12 χρόνια, που η Ελλάδα βρισκόταν στη δίνη του Μνημονίου, μάς είχε επισκεφθεί ο πρόεδρος του Ισραήλ Σιμόν Πέρες, ο οποίος, στη συνάντηση που είχε με τον Έλληνα ομόλογό του Κάρολο Παπούλια, εξέφρασε την απορία και την έκπληξή του πως μια χώρα με τόσες λίμνες και τόσα ποτάμια είναι τόσο πολύ ελλειμματική στην αγροτοδιατροφική παραγωγή. 

Εν αντιθέσει, φυσικά, με τη δική του χώρα, η οποία διαθέτει ένα μοναδικό ποτάμι, τον ιστορικό Ιορδάνη, και παρά ταύτα, με βασικό όπλο τη βέλτιστη διαχείριση των λιγοστών υδάτινων πόρων που διαθέτει και τις καλλιεργητικές καινοτομίες που εφαρμόζει, είναι παγκοσμίως γνωστή για το «αγροτικό θαύμα» το οποίο έχει συντελεστεί στα εδάφη του κράτους του Ισραήλ τις τελευταίες επτάμισι δεκαετίες που παρήλθαν από την ίδρυσή του.

Την προηγούμενη φορά που η δική μας χώρα βίωσε, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ανάλογες με τις σημερινές συνθήκες ακραίας λειψυδρίας, είχε σημάνει συναγερμός και είχαν προγραμματιστεί πολλά έργα, όπως φράγματα, ταμιευτήρες και λιμνοδεξαμενές, που η ολοκλήρωσή τους θα περιόριζε τις επιπτώσεις από τυχόν μελλοντική επανάληψη του φαινομένου.

Δυστυχώς, όμως, αρκετά από τα προγραμματισμένα έργα έμειναν ημιτελή ή δεν κατασκευάστηκαν ποτέ, καθώς τα επόμενα χρόνια, που άρχισε να βρέχει κάπως συχνότερα, άλλαξαν οι προτεραιότητες. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι τα έργα που έχουν μακρόπνοο ορίζοντα δεν λειτουργούν ψηφοθηρικά. Με αποτέλεσμα τη θέση τους συχνά να παίρνουν άλλα που είναι «αμεσότερης» απόδοσης, όπως οι εισοδηματικές ενισχύσεις, οι αναθέσεις έργων σε ημέτερους, ακόμη και η… χρηματοδότηση πανηγυριών.

Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα είναι αποδέκτρια μιας χωρίς προηγούμενο ροής πόρων από την Ευρωπαϊκή Ένωση με προέλευση το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το ΕΣΠΑ που την περίοδο 2021-2027 υπολογίζεται να ξεπεράσουν το ιλιγγιώδες ποσό των 70 δισ. ευρώ. Υπό αυτή τη συνθήκη, η χώρα θα έπρεπε να θυμίζει ένα απέραντο «εργοτάξιο» στο οποίο τα έργα διαχείρισης των υδάτων θα ανέμενε κάποιος να αποτελούν βασική προτεραιότητα. Κάθε άλλο, όμως, παρά αυτό συμβαίνει, μάλλον διότι έχουν επικρατήσει άλλες προτεραιότητες.   

Πόσο θεμιτό είναι, για παράδειγμα, να διατίθενται ευρωπαϊκοί πόροι για να αλλάξουν κάποιοι συμπολίτες μας τις παλαιές οικιακές συσκευές, για την προμήθεια των οποίων τα χρήματα πηγαίνουν σε εισαγωγές; Ή γιατί πρέπει να γίνουν δωρεάν απογευματινά ιατρεία με κοινοτικά χρήματα και δεν χρηματοδοτείται με αυτά η πρόσληψη μόνιμου προσωπικού; Και, πολύ περισσότερο, ποια ανάγκη οδηγεί στο να εκπαιδευτούν δημόσιοι υπάλληλοι στην τεχνητή νοημοσύνη; 

Όλα αυτά θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν εφόσον νωρίτερα είχαν βρεθεί χρήματα για να κατασκευαστεί ένα φράγμα στη Νάξο που θα σώσει και το τουριστικό προϊόν αλλά και την αξιοσημείωτη παραγωγή του νησιού σε ονομαστά αγροτικά προϊόντα. 

Ανοίγω εδώ μια δεύτερη παρένθεση για να παραθέσω κάποια από όσα είπε σε μια πρόσφατη συνέντευξη του (στη «Βιομηχανική Επιθεώρηση») ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, μιλώντας για τον τρόπο με τον οποίο χρηματοδοτήθηκε η ανάπτυξη της χώρα μας μετά την κατάρρευση στην οποία την οδήγησαν η γερμανική κατοχή και ο εμφύλιος που ακολούθησε. 

«Στη Νομισματική Επιτροπή, κυβέρνηση και Τράπεζα της Ελλάδος λειτουργούσαν μαζί. Συμμετείχε ο υπουργός Συντονισμού μαζί με τον υπουργό Οικονομικών, τον υπουργό Βιομηχανίας, τον διοικητή της ΤτΕ: τις εισηγήσεις τις έκανε η ΤτΕ, αλλ’ επρόκειτο συνολικά για ένα όργανο κυβερνητικής πολιτικής. Λεγόταν Νομισματική Επιτροπή κατ’ ευφημισμόν, αλλά στην ουσία τα έκανε όλα», επεσήμανε ο κ. Στουρνάρας.

Όπως εξήγησε, η λεγόμενη Νομισματική Επιτροπή «κατένεμε πιστώσεις, όχι μόνον σε κλάδους, ακόμη και σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Μάλιστα τότε διευκρινιζόταν ότι το να είναι μια επιχείρηση κερδοφόρα δεν σήμαινε και ότι θα έπαιρνε δάνειο, έπρεπε “να είναι και παραγωγική”. Υπό τη διάσταση της εθνικής οικονομίας. Δεν θέλουμε να χρηματοδοτούμε κερδοσκοπικές λειτουργίες, αυτή ήταν η ιδέα».

Αν όλα αυτά συνέβαιναν σε μια περίοδο που οι πόροι τους οποίους είχε στη διάθεσή της η χώρα ήταν ασύλληπτα πενιχροί σε σχέση με τον σημερινό πακτωλό των διαθέσιμων κονδυλίων, εύλογα διερωτάται κάποιος αν εφαρμόζεται και στις μέρες μας το κριτήριο «να είναι παραγωγική» κάθε μια από τις επενδύσεις που χρηματοδοτούνται από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους.

Διότι, αν μάθουν τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης οι δημόσιοι υπάλληλοι, ενώ δεν θα έχουμε νερό να πιούμε και να ποτίσουμε τους κάμπους και τα δένδρα της αυλής μας, δεν νομίζω ότι μπορούμε να μιλάμε για παραγωγική ανάπτυξη.

Οι κυβερνήσεις πέφτουν,οι κρατικοδίατοι μένουν

            Τον περασμένο μήνα σε μια ακριτική περιοχή της Ελλάδας, στους Φιλιάτες Θεσπρωτίας, έγιναν τα εγκαίνια μιας νέας μονάδας ανακύκλωσης πλαστικού που εγκαταστάθηκε σε ένα παλαιό εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας το οποίο έβαλε λουκέτο πριν από μερικά χρόνια. Παρότι οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται δεν είναι παρά ένα μικρό ποσοστό –ίσως και κάτω από 10%- όσων απασχολούνταν παλαιότερα στον ίδιο χώρο, η επένδυση θα μπορούσε να θεωρηθεί σημαντική για την περιοχή που δοκιμάζεται από την ερήμωση και την πληθυσμιακή γήρανση.

Ο επιχειρηματίας, ο οποίος είναι ο ίδιος που είχε κλείσει και ένα όμοιο εργοστάσιο στην ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου, το οποίο είχε επίσης αποκτήσει όταν πριν από δύο δεκαετίες είχε ανακύψει το ζήτημα με τις περιβόητες «προβληματικές» επιχειρήσεις που είχαν περάσει για κάποιο διάστημα στον έλεγχο του δημοσίου, σε μια -μάταιη, όπως αποδείχθηκε- προσπάθεια να διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας, ήθελε να γιορτάσει το επιχειρηματικό του “come back” στην περιοχή.

Ετοίμασε, λοιπόν, μια μικρή φιέστα, στην οποία κάλεσε το τοπικό πολιτικό προσωπικό, ενώπιον του οποίου εξαπέλυσε έναν… πύρινο λόγο κατά του ελληνικού κράτους, αλλά και των πολιτικών ταγών του, τέτοιον που θα… ζήλευαν και «πούροι» αντιεξουσιαστές, παρόλο που η ουσία των λεγομένων του δεν διέφερε και πολύ από τα επιχειρήματα των προ ετών «αποκλεισμένων» στα χιόνια κατοίκων των βορείων προαστίων της Αθήνας που διαμαρτυρόταν, μέσω της τηλοψίας, κραυγάζοντες «που είναι το κράτος;».

Οι τοπικοί πολιτικοί παράγοντες, κατά δήλωση ορισμένων από τους παρισταμένους, ένοιωσαν βαριά την προσβολή που τους έγινε –να κληθούν, δηλαδή, σε μια φιέστα για να ακούσουν να τους σύρει ο οικοδεσπότης τα «εξ αμάξης»-, αλλά, παρά ταύτα, κανείς τους δεν αντέδρασε –κάποιοι ενδεχομένως και από ενοχή, αφού δεν αποκλείεται να του είχαν ζητήσει και καμία πρόσληψη πολιτικού τους φίλου ή συγγενούς.

Έτσι, δεν τόλμησε κάποιος να σηκωθεί και να υπενθυμίσει στον συγκεκριμένο επιχειρηματία, ο οποίος χρημάτισε κατά το παρελθόν στην προεδρία του ΣΕΒ, ότι υπήρξε και ο ίδιος πολιτικός και μάλιστα διορισμένος και όχι αιρετός, αφού θήτευσε ως ευρωβουλευτής και στη διάρκεια της «χαρισάμενης» πενταετούς παρουσίας του στις Βρυξέλλες δεν έτυχε να πληροφορηθούμε κάποια ιδιαίτερη επίδοση που να τον διαφοροποιεί από εκείνους τους οποίους τώρα ψέγει με τόση αυστηρότητα.  

Το ακόμη δυστυχέστερο, όμως, είναι ότι δεν σηκώθηκε ένας από τους προσβεβλημένους τοπικούς παράγοντες να του επισημάνει ότι, από τα στοιχεία που ο ίδιος δημοσιοποίησε, το 40% της επένδυσής του είναι από κρατική και κοινοτική επιχορήγηση –χρήματα, δηλαδή, των Ελλήνων και Ευρωπαίων φορολογουμένων-, ένα επίσης αξιοσέβαστο μέρος προέρχεται από τραπεζικό δανεισμό –τον οποίο χωρίς την εγγύηση του υπερχρεωμένου ελληνικού δημοσίου, μάλλον δεν θα εξασφάλιζε-, ενώ οι καταλήξεις στην επωνυμία των εταιριών που μετέχουν στο επενδυτικό του σχήμα, μαρτυρούν πως, αν δεν είναι offshore, σίγουρα δεν έχουν την έδρα τους στην Ελλάδα, με ό,τι σημαίνει αυτό για τη φοροδοτική τους συμπεριφορά.  

Θυμήθηκα τη μικρή πικρή ιστορία με αφορμή την πρόσφατη γενική συνέλευση του ΣΕΒ, στην οποία τα ηγετικά του στελέχη επιδόθηκαν σε… μαρξιστικές κορώνες και αντιμνημονιακές ρεβεράντζες προς τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ κ. Αλέξη Τσίπρα, τον οποίο κάλεσαν προφανώς στη λογική του «ποιος ξέρει τι μπορεί να βγάλει η επόμενη κάλπη…» και σε ανάμνηση, ίσως, του «εμείς πρέπει να είμαστε πάντα με το γκουβέρνο», που αποδίδεται στον Μποδοσάκη, στην εμβληματική προσωπικότητα του ελληνικού επιχειρείν του προηγούμενου αιώνα.  

Μια μέρα μετά, όμως, οι αντιμνημονιακές μάσκες έπεσαν παταγωδώς με την άρνηση της ηγεσίας του ΣΕΒ να προσυπογράψει την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας για τον καθορισμό του κατώτερου μισθού που αποκάλυψε περίτρανα ότι οι Έλληνες μεγαλοεπιχειρηματίες –αρκετοί από τους οποίους κατ΄ όνομα και μόνον επιχειρούν- θέλουν ή δεν θέλουν το μνημόνιο ανάλογα με τα κοντόθωρα μικροσυμφέροντά τους.

Γι΄ αυτό και με κάθε ευκαιρία επιτίθενται στον δημόσιο τομέα, όταν φυσικά δεν τον απομυζούν οι ίδιοι, ενώ δεν δείχνουν την παραμικρή διάθεση να συμβάλλουν στο ελάχιστο για να περιοριστεί η λαίλαπα που σαρώνει τις εργασιακές σχέσεις (και) στον ιδιωτικό τομέα, παρόλο που η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι οι θεσπισμένοι κανόνες του παιχνιδιού στις κοινωνικές σχέσεις συμβάλλουν αποφασιστικά στην υγιή επιχειρηματικότητα.   

Εν κατακλείδι; Οι κυβερνήσεις πέφτουν, αλλά οι κρατικοδίατοι επιχειρηματίες μένουν σταθεροί και απαρασάλευτοι.

(Δημοσιεύθηκε στο www.protothema.gr στις 16.5.2013)

Η σπατάλη και το «αντάρτικο»

Ακούγοντας από το ραδιόφωνο διαφήμιση για Πρόγραμμα Κοινωνικής Εργασίας που «τρέχει» Δήμος της Αττικής με χρηματοδότηση από κοινοτικούς πόρους –το ΕΣΠΑ, για την ακρίβεια- σκέφθηκα πόσο ενδιαφέρον θα είχε να μαθαίναμε κάποια στιγμή τα αποτελέσματα εφαρμογής των «ποικιλώνυμων» ευρωπαϊκών προγραμμάτων.

Είναι καιρός τώρα που αναρωτιέμαι γιατί μια κυβερνητική υπηρεσία, ένα ερευνητικό ινστιτούτο, κάποιο από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα, η ίδια, αν θέλετε, η Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλία για να γίνει μια εμπεριστατωμένη έρευνα για τη συμβολή που έχουν τα ευρωπαϊκά προγράμματα που κατά καιρούς ανατίθενται και υλοποιούνται σε κρίσιμους για την κοινωνία τομείς όπως η κατάρτιση ή η απόκτηση δεξιοτήτων, καθώς και στην απασχόληση και εν γένει στην οικονομική ανάπτυξη.

Φοβάμαι ότι τα αποτελέσματα μιας τέτοιας έρευνας θα ήταν απολύτως απογοητευτικά, καθώς, στις περισσότερες των περιπτώσεων, τα προγράμματα αυτά, στην πράξη δεν λειτουργούν παρά ως μια απλή εισοδηματική ενίσχυση για όσους –ιδιωτικές εταιρείες συμβούλων ή ημικρατικές «αναπτυξιακές» επιχειρήσεις Επιμελητηρίων, οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, κ.ά.-  αναλαμβάνουν να τα υλοποιήσουν και για όσους είναι δικαιούχοι των σχετικών επιδοτήσεων.

Τα γράφω αυτά, επειδή έχω υπόψη μου δύο πολύ πρόσφατα χαρακτηριστικά περιστατικά που σχετίζονται με τον τρόπο υλοποίησης του προαναφερόμενου Προγράμματος Κοινωνικής Εργασίας, τα οποία εκτυλίχθηκαν σε δύο διαφορετικές γεωγραφικές της ελληνικής επικράτειας.

Το πρώτο αφορά ακριτική περιοχή, στην οποία ο τοπικός Δήμος χρηματοδοτήθηκε για να προσλάβει ανέργους με πεντάμηνης διάρκειας σύμβαση, οι οποίοι θα απασχολούνταν σε καθαρισμούς και αποψιλώσεις δρόμων απομακρυσμένων κοινοτήτων.

Μόνον, όμως, που οι ιθύνοντες δεν φρόντισαν να εξοπλίσουν τους απασχολούμενους με τον κατάλληλο εξοπλισμό, δηλαδή αξίνες και κασμάδες, με αποτέλεσμα να μεταφέρονται σχεδόν καθημερινά στους τόπους εργασίας και να επιστρέψουν λίγες ώρες αργότερα στα σπίτια τους, παντελώς άπρακτοι. Με αυτόν τον τρόπο, η εκτέλεση του Προγράμματος Κοινωνικής Εργασίας όχι μόνον δεν πρόσφερε κανενός είδους εργασία, αλλά επιβάρυνε και τον καταχρεωμένο Δήμο με την… βενζίνη της μεταφοράς των ανέργων!

Αντίστοιχη εικόνα στην Αττική, με μακροχρόνια ανέργους που εντάχθηκαν σε πρόγραμμα το οποίο υλοποιείται από το ΕΒΕΑ και -υποτίθεται ότι- ως οδηγοί θα μετέφεραν τα συνεργεία Δήμου που κάνουν διάφορες επισκευαστικές εργασίες.

Ο Δήμος, όμως, στον οποίο τοποθετήθηκαν οι επιδοτούμενοι άνεργοι φαίνεται ότι δεν είχε ανάγκες για οδηγούς, ίσως και επειδή τα συνεργεία για επισκευαστικά έργα που διέθετε δεν ήταν και τόσο πολλά, με αποτέλεσμα οι απασχολούμενοι να πίνουν με τις ώρες καφέδες στην πλατεία μπροστά στο δημαρχείο, περιμένοντας να περάσει το… πεντάμηνο και να επιστρέψουν στα γκισέ του ΟΑΕΔ.  

Σίγουρα, τα δύο αυτά παραδείγματα δεν είναι τα μοναδικά και ο καθένας μας στον περίγυρό του θα έχει συναντήσει ανάλογα φαινόμενα κατασπατάλησης κοινοτικών πόρων χωρίς καμία προστιθέμενη αξία για το κοινωνικό σύνολο. Και, ασφαλώς, υπαίτιοι γι΄ αυτή την απαράδεκτη κατάσταση δεν είναι οι άνεργοι που εντάσσονται σε αυτά τα προγράμματα για να εξασφαλίσουν ένα… γλίσχρο εισόδημα –που δεν ξεπερνά τα 500 ευρώ το μήνα- για τις οικογένειες τους.

Δεν μπορεί, όμως, να μην φταίει κανένας. Με πρώτους τους «επαναστάτες» δημάρχους και περιφερειάρχες που έχουν βγει αυτές τις μέρες στο… κλαρί, με αφορμή τις διαθεσιμότητες των υπαλλήλων και κάνουν «αντάρτικο», κλείνοντας -για να τιμωρήσουν άραγε ποιον;- δήμους και περιφέρειες.

Αλήθεια, τι άλλο χώρα -πέρα από την ταπείνωση και την ασφυξία που βιώνουμε όλοι τρία χρόνια τώρα- πρέπει να (μας) συμβεί σε αυτή τη χώρα, για να αναλάβει ο καθένας (μας) τις ευθύνες του;

   

*Ο Γρηγόρης Τζιοβάρας είναι δημοσιογράφος (πολιτικός συντάκτης στο «Πρώτο Θέμα»), περιφερειακός σύμβουλος Θεσπρωτίας στο πρώτο αιρετό Περιφερειακό Συμβούλιο Ηπείρου. Η αρθρογραφία του (ανα)δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα: http://topikakaiatopa.blogspot.com.