Ο Νίξον στην Κίνα και οι γάτες του Ντεγκ

            Ακούγοντας, τη μέρα που ορκίστηκε το νέο κυβερνητικό σχήμα, τον αναπληρωτή υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης Γιώργο Κατρούγκαλο να χρησιμοποιεί το προηγούμενο του ταξιδιού του Νίξον στην Κίνα για να επιχειρηματολογήσει υπέρ της πρόθεσης του ΣΥΡΙΖΑ να προωθήσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στο ελληνικό δημόσιο, δεν σας κρύβω ότι θεώρησα πως τα λεγόμενά του δεν ήταν παρά μια ακόμη πομφόλυγα από εκείνες που ο ενθουσιασμός της νωπής εκλογικής νίκης έκανε αρκετά από τα νέα μέλη του υπουργικού συμβουλίου να εξακοντίζουν.

Παρόλο που ήμουν εξ εκείνων που πίστευαν στην επικείμενη προσγείωση της νέας κυβερνητικής ομάδας στην πραγματικότητα, βρήκα μάλλον πρόωρη τη μεταστροφή του κ. Κατρούγκαλου και αρκούντως υπερβολικό τον παραλληλισμό που έκανε με το ιστορικό ταξίδι στο Πεκίνο που πραγματοποίησε το 1972 ο συντηρητικός Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον, ανοίγοντας δρόμους στους οποίους ήταν μάλλον απίθανο ότι μπορούσε να χαράξει οποιοσδήποτε ομόλογός του από το Δημοκρατικό Κόμμα χωρίς να κατηγορηθεί ως «ενδοτικός έναντι των κομμουνιστών και προδότης των ιδανικών του ελευθέρου κόσμου». 

Η άμεση επίπτωση της καλά οργανωμένης αμερικανικής πρωτοβουλίας που έφερε τη σφραγίδα του «Μέτερνιχ» της εποχής, της πλέον πολυμήχανης αλεπούς της παγκόσμιας διπλωματίας που άκουγε στο όνομα Χένρι Κίσινγκερ, ήταν η αναδιαμόρφωση της γεωπολιτικής ισορροπίας στην ευρύτερη περιοχή της Ευρασίας που στρίμωξε την κραταιά ακόμη Σοβιετική Ένωση. Μεσοπρόθεσμα οι συνέπειες εκείνου του πρωτοπόρου ταξιδιού έγιναν εμφανείς με τα τρομακτικά ανοίγματα της κομμουνιστικής Κίνας προς τον έξω κόσμο  που ακολούθησαν την εφαρμογή του μεταρρυθμιστικού οικονομικού προγράμματος του Ντενγκ Χσιαοπίνγκ.

Είτε από τη μεριά του Νίξον το δει κανείς, είτε από τη σκοπιά του Ντενγκ, που έγινε διάσημος και για την έκφραση «άσπρη γάτα, μαύρη γάτα, αδιάφορο, αρκεί να πιάνει τα ποντίκια» που του αποδίδεται, το μόνο βέβαιο είναι ότι οι καταιγιστικές εξελίξεις των μόλις τεσσάρων εβδομάδων, που παρήλθαν από την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης, καταδεικνύουν την τεράστια ικανότητα προσαρμογής στην πραγματικότητα που διαθέτει η καινούργια πολιτική τάξη η οποία έχει στα χέρια της τις τύχες της Ελλάδας τον τελευταίο μήνα και, υπό προϋποθέσεις, τα πρόσωπα που την απαρτίζουν μπορεί να γίνουν οι αποτελεσματικότεροι εφαρμοστές του «Μνημονίου» ή όπως αλλιώς ονομαστεί το πρόγραμμα που θα πάρει τη θέση του.

Η ταχύτητα, άλλωστε, με την οποία προχώρησαν οι διαβουλεύσεις με τους Ευρωπαίους εταίρους είναι εκπληκτική και σίγουρα δεν έχει το προηγούμενό της. Δεν ξέρω αν οι τωρινοί είναι καλύτεροι διαπραγματευτές από τους προηγούμενους, όπως -μάλλον πρόωρα- διατείνονται αρκετοί, καθώς αυτό θα φανεί όταν κλείσει ο πρώτος, έστω, κύκλος των διαπραγματεύσεων και γίνει «ταμείο» με τα κέρδη και τις απώλειες που έχουν καταγραφεί.

Είναι, ωστόσο, πασιφανές ότι με τους «ευφημισμούς» και τις «εποικοδομητικές ασάφειες», για να χρησιμοποιήσω δύο από τις αγαπημένες εκφράσεις του αρχιδιαπραγματευτή Γιάνη Βαρουφάκη, η νέα κυβέρνηση κάλυψε ένα τρομακτικά μεγάλο μέρος της απόστασης που τη χώριζε μέχρι πρότινος από τους εταίρους και δανειστές της χώρας, μια απόσταση που μάλλον κανένα άλλο σχήμα δεν θα μπορούσε να καλύψει τουλάχιστον σε τόσο σύντομο χρόνο.

    Για παράδειγμα, η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου που ανέλαβε την εξουσία τον Οκτώβριο του 2009 χρειάστηκε να φθάσει ως τον Απρίλιο του 2010 για να ξεχάσει το «λεφτά υπάρχουν» και να αποφασίσει την ένταξη στο Μνημόνιο που υπεγράφη τον επόμενο μήνα. Αλλά και στη κυβέρνηση συνεργασίας που σχημάτισε ο Αντώνης Σαμαράς τούς πήρε κάμποσους μήνες, από το καλοκαίρι του 2012 που ανέλαβαν, για να αφήσουν στην άκρη τα «Ζάππεια» και την «αναδιαπραγμάτευση» και να υιοθετήσουν αρκετούς μήνες αργότερα τα περίφημα προαπαιτούμενα για την εκταμίευση των δόσεων που συνοδεύτηκαν από τους πρώτους τριγμούς στις κοινοβουλευτικές ομάδες του ΠΑΣΟΚ, της ΔΗΜΑΡ, αλλά και της ΝΔ.

Τώρα όλα μοιάζουν να είναι διαφορετικά. Τα στελέχη της κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα, έχοντας την έξωθεν (καλή ή κακή, μάλλον παίζεται…) μαρτυρία του «αντιμνημονιακού», όπως ο Ρεπουμπλικάνος Νίξον του «αντικομμουνιστή», μπορούν να συνομολογούν με τους Ευρωπαίους εταίρους και δανειστές συμφωνίες που οι προκάτοχοί τους ούτε να τις διανοηθούν μπορούσαν.

Με τον ίδιο τρόπο που ο Νίξον πριν από τέσσερις δεκαετίες δεν ασχολήθηκε με τη φύση του κινεζικού καθεστώτος και έριξε το βάρος του στις εμπορικές συμφωνίες, έτσι και οι σημερινοί κυβερνώντες δείχνουν να μην τους απασχολεί αν τα μέτρα, τα οποία αργά ή γρήγορα θα κληθούν να λάβουν, είναι «μνημονιακής» κοπής, επειδή (εξαιτίας ίσως και της ευκολίας με την οποία μαζί με την κυβέρνηση τους… παραδόθηκε και η εγχώρια μηντιακή και άλλη εξουσία) πιστεύουν ότι οι ίδιοι είναι καλύτεροι… μεταρρυθμιστές!  

Στην προκειμένη περίπτωση, μάλιστα, το ακόμη σημαντικότερο είναι ότι οι βουλευτές που θα κληθούν να εγκρίνουν τα μέτρα, μπορεί να δείχνουν διάθεση να βγάλουν τα «εσώψυχα» τους στις κλειστές συνεδριάσεις των κομματικών οργάνων, δεν θα διστάσουν, όμως, ούτε θα… δειλιάσουν, όταν τα επίμαχα κείμενα φθάσουν στη Βουλή, να υπερψηφίσουν.

Αλλά και αν ακόμη κάποιοι από τους ΣΥΡΙΖΑίους βουλευτές δεν αντέξουν μέχρι τέλους, η σημερινή κυβέρνηση διαθέτει το μοναδικό πλεονέκτημα που καμία από τις προκατόχους της δεν είχε: το μεγαλύτερο μέρος της αντιπολίτευσης την προτρέπει –ειλικρινώς ή όχι δεν έχει σημασία- να συνεχίσει προς την κατεύθυνση της προσαρμογής που δείχνει να κινείται, αφήνοντας, μάλιστα, ανοικτό ορισμένοι –σίγουρα «Το Ποτάμι», αλλά πιθανότατα όχι μόνον αυτό- να την συνδράμουν σε κάθε δυσκολία που θα αντιμετωπίσει για να κάνει όλα όσα πρέπει για να κρατηθεί η χώρα στην ευρωζώνη και να μπει μια ώρα αρχύτερα στον δρόμο της οικονομικής ανάκαμψης.

            Υ.Γ.: Δεν θα εκπλαγώ διόλου αν τις επόμενες ημέρες ακούσω τον ευφραδή κ. Κατρούγκαλο να απορρίπτει την «προσφορά» του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου της ΝΔ Άδωνη Γεωργιάδη να αναλάβει ρόλο εισηγητή της πλειοψηφίας στη συζήτηση επί του νομοσχεδίου που θα επικυρώνει τη συμφωνία για την «μνημονιακή» παράταση και την έναρξη του νέου… «Συμβολαίου» με τους… «Θεσμούς». Μη σας πω ότι… ηχεί ήδη στα αυτιά μου η επιχειρηματολογία του ΣΥΡΙΖΑίου υπουργού να κινείται προς την εξής κατεύθυνση: «Όχι, κ. Γεωργιάδη δεν θα σας επιτρέψουμε να μας κλέψετε τη δόξα του μεταρρυθμιστή…».

Ούτε με τον Κατρούγκαλο, ούτε με τον Ταμήλο!

            Η υπεύθυνη στάση που επέδειξαν οι εργαζόμενοι της ΔΕΗ, επιστρέφοντας στην εργασία τους, αλλά και η ωριμότητα της πλειονότητας των συνδικαλιστών τους, που σταμάτησαν τις τυφλές κινητοποιήσεις και απομόνωσαν τις δυνάμεις που επενδύουν στην κοινωνική σύγκρουση, συνιστά ένα πολυσήμαντο μήνυμα με πολλούς αποδέκτες.

            Είναι, κατ΄  αρχήν, ένα μήνυμα προς όσους φαντασιώνονταν θερινές εφόδους στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης, όπως ο αξιότιμος ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργος Κατρούγκαλος, ο οποίος –καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου, αλίμονο!- καλούσε τους εργαζομένους σε «πολιτική ανυπακοή» κόντραστη δικαστική απόφαση που έκρινε παράνομη την απεργία, αλλά και την επίταξη που ακολούθησε.

            Είναι, ταυτόχρονα, και ένα μήνυμα στους ακραίους –λαϊκιστές και όχι μόνο- της συγκυβέρνησης που,δεν φθάνει που άλλα έλεγαν και άλλα κάνουν, κατέφυγαν σε έναν επικοινωνιακό κουρνιαχτό, στοχεύοντας τους συνδικαλιστές της ΔΕΗ που αποδείχθηκαν, εν τέλει, πολύ πιο υπεύθυνοι από τους αρμόδιους κυβερνητικούς παράγοντες οι οποίοι παρουσίασαν στη Βουλή ένα εκτρωματικό νομοσχέδιο πουήταν γραμμένο στο γόνατο και έως την ψήφισή του θα χρειαστεί να αλλάξει αρκετές φορές για να γίνει –αν γίνει…- εφαρμόσιμο.

            Προς μεγάλη, λοιπόν, απογοήτευση όσων επενδύουν πολιτικά στην κοινωνική ένταση και στη βίαιη ανατροπή, αποδείχθηκε για άλλη μια φορά ότι στις ανοικτές αστικές και δημοκρατικές κοινωνίες, όπως είναι και, ευτυχώς, παραμένει –παρά τα μεγάλα προβλήματα και τον κατακερματισμό της- η ελληνική κοινωνία, αποδείχθηκε ότι οι επαναστάσεις δεν είναι του… συρμού.

Ο καθημερινός αγώνας για το δύσκολο μεροκάματο (όσων το έχουν ακόμη….) και την κάλυψη των υποχρεώσεων που βαραίνουν τα περισσότερα νοικοκυριά, φαίνεται ότι προέχει από την «επαναστατική γυμναστική» στην οποία την καλούν πολιτικές δυνάμεις που έχουν (;) την ψευδαίσθηση ότι τα προβλήματα λύνονται δια μιας και αυτόματα μέσα από την αποκαλούμενη «κινηματική δράση».

Εδώ να ανοίξω μια-χρήσιμη, νομίζω- παρένθεση για να παραθέσω τη διαπίστωση που με έκδηλη απογοήτευση έκανε προ ημερών από του βήματος της Βουλής ο «πολύς» Ηλίας Κασιδιάρης, ο βουλευτής του νεοναζιστικού μορφώματος της Χρυσής Αυγής, ο οποίος, έπειτα από ένα κρεσέντο ανοίκειων επιθέσεων κατά της Δικαιοσύνης, κατέληξε λέγοντας: «Δυστυχώς, ο κόσμος δεν εξεγείρεται…».

Η μεγάλη πλειονότητα των πολιτών που αναμφισβήτητα δοκιμάζεται από τις μνημονιακές πολιτικές, την ύφεση και την ανεργία, είναι βέβαιο ότι θέλει να ανατραπεί η σημερινή δυσμενής πραγματικότητα. Διαθέτει, όμως,εκείνη τη συλλογική «σοφία»που την κάνει να αντιλαμβάνεται ότι η ανατροπή δεν μπορεί να είναι αυτόματη. Και γι΄  αυτό δεν γοητεύεται (πλειοψηφικά, τουλάχιστον), ούτε από τα κελεύσματατουΚατρούγκαλου, ούτε από τις προτροπές του Κασιδιάρη.

Όλα αυτά, όμως, κάθε άλλο παρά δικαιώνουν τη σημερινή συγκυβέρνηση, η οποία δεν δικαιούται να πανηγυρίζει για την τροπή των πραγμάτων. Εφόσον, βεβαίως, δεν την απασχολούν οι επικοινωνιακού χαρακτήρα πρόσκαιρες νίκες, όπως ενδεχομένως θα διαπιστώσουν κάποιοι ότι πέτυχε –λέτε λόγω των «επιχειρημάτων» του Ταμήλου και Άδωνι;- με την αναστολή της απεργίας των εργαζομένων της ΔΕΗ.

Η επίκληση της εποχής που ζούσαμε χωρίς ηλεκτρικό, όπως και ηεπιχειρηθείσαδαιμονοποίηση των συνδικαλιστών δεν αρκούν για να πειστεί η κοινή γνώμη ότι το εγχείρημα του κατάτμησης της δημόσιας επιχείρησης ηλεκτρισμού, που κανείς δεν έχει αντιληφθεί αν είναι ευρωπαϊκή υποχρέωση ή απλή απαίτηση της τρόικας, αποβαίνει προς όφελος της χώρας και των καταναλωτών ενέργειας, όταν μάλιστα το νομοσχέδιο ψηφίζεται με διαδικασίες που προσβάλουν βάναυσα τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς.

Το πάθημα της πρόσφατης ευρωκάλπης όταν ένας στους τρεις ψηφοφόρους του 2012 εγκατέλειψε τα κόμματα της συγκυβέρνησης, μάλλον δεν έγινε μάθημα. Θα γίνει ίσως στις επόμενες εκλογές όταν θα ακολουθήσουν και άλλοι που μπορεί να μην… επαναστατούν, όπως θα ήθελαν –καθένας για τους λόγους του- ο Κατρούγκαλος με τον Κασιδιάρη, αλλά προσβάλλονται τόσο από τους ισχυρισμούς του (κάθε…)Ταμήλου και Γεωργιάδη, όσο, ακόμη περισσότερο, και από τον τρόπο με τον οποίο νομοθετεί η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ενέργειας.

Στοιχήματα, βερίκοκα και (υπουργικοί) χαρακτήρες

Υποστηρίζουν ορισμένοι ότι η παρούσα γενικευμένη κρίση που διέρχεται η χώρα θα μπορούσε, ίσως, να αποτελέσει την ευκαιρία για ένα γενικό «ξεσκαρτάρισμα», ένα, αν θέλετε, ολόπλευρο ξεκαθάρισμα λογαριασμών με το κακό παρελθόν, που, κατά τη γνωστή επωδό, «μας έφερε εδώ που είμαστε».

Θέλω ειλικρινά να ενστερνιστώ αυτή τη θετική και αισιόδοξη προσέγγιση. Και γι΄ αυτό αναζητώ κάθε ψήγμα αλλαγής που μπορεί να συμβαίνει γύρω μου και να εκφράζει διάθεση για σύγκρουση με κατεστημένες νοοτροπίες και με μικρά ή μεγαλύτερα συμφέροντα από εκείνα που όλοι -κυρίως όταν αφορούν τους… άλλους- αναγνωρίζουμε ότι μας κρατούν δέσμιους στη σημερινή δυσμενή –οικονομική και όχι μόνο- πραγματικότητα.

Τα σπάνια, ωστόσο, δείγματα ουσιωδών αλλαγών, που με δυσκολία μπορεί να ανακαλύψει κανείς, όχι μόνον δεν συγκροτούν μια κρίσιμη μάζα ανατροπής του μίζερου παρόντος, τέτοια που να σε κάνουν να αισιοδοξείς για το μέλλον, αλλά, ώρες – ώρες, έχω την εντύπωση ότι, σε ορισμένους τομείς, οδηγούμαστε σε ένα ξεστράτισμα που μπορεί να αποδειχθεί στην πράξη πιο επικίνδυνο και από τη μακάρια αταραξία του παρελθόντος.

Πάρτε για παράδειγμα τις… στοιχηματικές προκλήσεις που σχεδόν σε καθημερινή βάση απευθύνει ενώπιον των τηλεοπτικών φακών ο υπουργός Υγείας, προκειμένου να γίνει πιστευτός για τις προθέσεις του να μην απολυθούν δημόσιοι υπάλληλοι στον τομέα ευθύνης του. Μόνον, όμως, που οι υποτιθέμενες προθέσεις του ρέκτη υπουργού αυτοϋπονομεύονται από τους αποκαλυπτικά μισαλλόδοξους λεονταρισμούς του τύπου «έπρεπε να είχατε απολυθεί για να καταλάβετε τι εστί βερίκοκο», τους οποίους, κατόπιν επιχειρεί να δικαιολογήσει με τον -ακόμη πιο- απίστευτο ισχυρισμό «αυτός είναι ο χαρακτήρας μου, δεν μπορώ να αλλάξω».

Στην προκειμένη περίπτωση, αλλά και σε πολλές άλλες ανάλογες,  δεν είναι μόνον το αμετροεπές και το πολιτικά αντιαισθητικό του πράγματος που καθιστά επικίνδυνες τις καταστάσεις αυτού του είδους. Είναι, πολύ περισσότερο, που με τη συχνή επανάληψη φαίνεται να αποδεχόμαστε και να συνηθίζουμε το φαινόμενο του τηλεκαβγατζή πολιτικού, αντιμετωπίζοντας ως κάτι σύνηθες και –γιατί όχι;- φυσιολογικό.

Φοβούμαι ότι, με την ίδια παθητικότητα που παλαιότερα ατενίζαμε τον «ρουσφετάκια» πολιτικό, θεωρώντας στο συλλογικό υποσυνείδητο ότι η εξυπηρέτηση της πολιτικής πελατείας (μπορεί να) ήταν μέρος της δουλειάς του, στεκόμαστε τώρα απέναντι στον επικοινωνιολάγνο πολιτικό αξιωματούχο, ο οποίος, εξαρτημένος από την ανάγκη να εξασφαλίσει περισσότερες προσκλήσεις για τα τηλεοπτικά «πρωινάδικα», δεν έχει πρόβλημα να ξεφουρνίσει την πιο προκλητική ατάκα ή να καλέσει τις κάμερες για να στήσει ενώπιον τους έναν καβγά, επικαλούμενος –αν είναι δυνατόν!- τον χαρακτήρα του.

Με συγχωρείτε, αλλά αν ένας υπουργός ή οιοσδήποτε άλλος διαθέτει δημόσιο αξίωμα ομολογεί ότι δεν μπορεί να αλλάξει χαρακτήρα και, αναλογιζόμενος τον θεσμικό του ρόλο, δεν περιορίζει, έστω, την εξάρτηση του από τη λαγνεία της κάμερας, ειλικρινά δεν μπορώ να βρω τον λόγο για τον οποίο ο εν λόγω αξιωματούχος είναι δυνατόν να πείσει οποιονδήποτε πολίτη να αλλάξει ό,τιδήποτε από την (κακή) συμπεριφορά του.

Μεταρρυθμίσεις στην Υγεία, στη Δημόσια Διοίκηση ή όπου αλλού, που να επιβληθούν μέσα από τηλεκαβγάδες δεν μπορώ να φανταστώ και δεν ξέρω να έχουν πουθενά στην υφήλιο, αλλά ίσως ο Αντώνης Σαμαράς με τον Ευάγγελο Βενιζέλο που έχουν την πρώτη ευθύνη να… ξέρουν κάτι περισσότερο…  

(Δημοσιεύθηκε στο www.protothema.gr στις 27.8.2013)