Από πού πάνε για την κανονικότητα;

Όποια ερμηνεία και αν έχει καθένας  για τους λόγους παραίτησης του προέδρου του Συμβουλίου Επικρατείας Νικόλαου Σακελλαρίου, το έντονο αυτό διάβημα του συγκεκριμένου ανώτατου δικαστή μαρτυρά με τον πλέον παραστατικό τρόπο τη βαθιά και πολύπλευρη θεσμική κρίση που διέρχεται η χώρα την τελευταία δεκαετία.

Είναι μια κρίση η οποία υπερβαίνει τα δυσχερή οικονομικά δεδομένα που φτωχοποίησαν τον ελληνικό λαό και διέλυσαν τη μεσαία τάξη. Όλα δείχνουν ότι έχουμε να κάνουμε με μια κρίση που επεκτείνεται παντού. Kαι δίχως υπερβολή μπορεί να υποστηρίξει κανείς δεν έχει αφήσει ανεπηρέαστο κανέναν απολύτως τομέα της δημόσιας ζωής: από την Παιδεία και την Υγεία έως τον τρόπο λειτουργίας της Δικαιοσύνης ή και του Κοινοβουλίου από την κατάσταση στη δημόσια διοίκηση και την αυτοδιοίκηση έως τον αθλητισμό και την καθημερινότητα των πολιτών, αδυνατεί να βρει κανείς σημάδια που να δείχνουν ότι η χώρα έχει χαράξει πορεία επιστροφής στην περιβόητη κανονικότητα.

Σε πείσμα όσων βλέπουν τη μεταμόρφωση του ΣΥΡΙΖΑ σε κανονικό κόμμα και του αρχηγού του Αλέξη Τσίπρα σε σοσιαλδημοκράτη πολιτικό ηγέτη, η πραγματικότητα διαψεύδει καθημερινά όλες αυτές τις προφητείες. Και, αντιθέτως, αναδεικνύει τον καμβά μιας μισαλλόδοξης και φανατισμένης εξουσίας που πολιτεύεται με το δόγμα «πας μη ων μεθ’ ημών, καθ’ ημών». Όποιος ενστερνίζεται την κυβερνητική ατζέντα αποθεώνεται, ενώ όποιος την αμφισβητεί κατακρεουργείται. Η τωρινή συμπεριφορά, για παράδειγμα, απέναντι στον Σταύρο Θεοδωράκη σε σύγκριση με την παλαιότερη, είναι απλώς η χαρακτηριστικότερη επιτομή του φαινομένου.  

Οι πάντες και τα πάντα υποτάσσονται στον υπέρτατο σκοπό που είναι η διατήρηση της εξουσίας. Τίποτε δεν γίνεται χωρίς αυτόν τον υπολογισμό. Τα σκάνδαλα, για παράδειγμα, αντιμετωπίζονται ως τέτοια μόνον όταν αφορούν πολιτικούς αντιπάλους ή όταν μπορούν να αξιοποιηθούν για να ενοχοποιηθούν πολιτικοί αντίπαλοι. Αν σε μια οποιαδήποτε υπόθεση με οσμή σκανδάλου δεν εμπλέκεται κάποιος που συνδέεται με άλλες πολιτικές παρατάξεις δεν υπάρχει κανένα ενδιαφέρον για τη διαλεύκανση. Ενώ αν εμπλέκονται πρόσωπα σχετιζόμενα με τους κυβερνώντες κινούνται πάραυτα μηχανισμοί συγκάλυψης. Ας συγκρίνει κάποιος τον θόρυβο με το ΚΕΕΛΠΝΟ και τη Novartis με την πρόσφατη αντιμετώπιση των πρωταγωνιστών στην κλοπή των αντικαρκινικών φαρμάκων ή στην υπόθεση με την αφαίρεση του σήματος της Unicef.

Ο αριθμός των φωτογραφικών διατάξεων που πέρασαν την τελευταία τριετία από τη Βουλή για να βολευτούν ημέτεροι, που πολλές φορές εκπροσωπούσαν μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, είναι τόσο μεγάλος που πιθανόν να μη συγκρίνεται με τα αντίστοιχα φαινόμενα που κατεγράφησαν τις προηγούμενες δεκαετίες που στα ηνία της χώρας εναλλάσσονταν η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ. Δεν υπάρχει παθογένεια του παρελθόντος που να έχει καταπολεμηθεί ή ρουσφέτι το οποίο να μην γίνεται σε τακτικότερη και πιο οργανωμένη βάση.

Η διαπλοκή κατακτά πεδία που το λεγόμενο «παλαιό πολιτικό σύστημα» ούτε στη φαντασία του δεν μπορούσε να κατακτήσει. Επιχειρηματίες παραδέχονται δημοσίως ότι πήγαν από την πίσω πόρτα στο πρωθυπουργικό γραφείο και οι κατά τα άλλα εύθικτοι των υπογείων του Μεγάρου Μαξίμου, που βγάζουν nonpaper για ψύλλου πήδημα, καταπίνουν τη γλώσσα τους ή σφυρίζουν αδιάφορα. 

Η προκλητική απόλαυση των προνομίων της εξουσίας, η  επικοινωνιακή διαχείριση όλων των ζητημάτων, η αδιάκοπη καταφυγή σε μορφές πολιτικής εξαπάτησης δεν έχουν το προηγούμενό τους. Διαψεύδουν ότι προετοιμάζονται για εκλογές, αλλά δεν περνάει μέρα που να μην συμπεριφέρονται σαν να βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο. Με τόσα θέματα ανοιχτά, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας,ο οποίος θεωρεί σπατάλη του πολύτιμου χρόνου του την παρουσία στη Βουλή, βρίσκει χρόνο να παριστάνει τον ηθοποιό και να γυρίζει βιντεάκια στο Μέγαρο Μαξίμου με laptop και κόκκινα χαλιά.

Όση προπαγάνδα και αν επιστρατεύσουν ο Αλέξης Τσίπρας και οι συν αυτώ οι προσπάθειες τις οποίες καταβάλουν για να πείσουν τους Έλληνες ότι επέρχεται η κανονικότητα θα αποδεικνύονται μάταιες. Θα μπορούσε να απαριθμήσει κανείς δεκάδες παραδείγματα για να επιχειρηματολογήσει σχετικά. Αρκεί, ωστόσο, ένα: μια χώρα που ο υπουργός Παιδείας φαντασιώνεται το «ρωμαλέο φοιτητικό κίνημα» που θα δώσει λύσεις στην πολύπαθη τριτοβάθμια εκπαίδευση αλλά στα Πανεπιστήμια της δεν μπορούν να γίνουν απρόσκοπα ούτε φοιτητικές εκλογές, πολύ δύσκολα θα βρει τον δρόμο που οδηγεί στην κανονικότητα.

«Η λογική των πραγμάτων…» της κουκούλας

Δεν κομίζει «γλαύκα στην Αθήνα» όποιος πει ότι συνήθης πρακτική για τις φαρμακευτικές εταιρίες είναι να επιδίδονται σε κάθε είδους «προωθητικές» ενέργειες για να αυξήσουν την κατανάλωση των σκευασμάτων τους. Και σίγουρα δεν θα πέσει κανείς από τα σύννεφα ακούγοντας ότι ένας από τους βασικούς λόγους που κατέληξε το ελληνικό δημόσιο σε πτώχευση ήταν η εκτίναξη της φαρμακευτικής δαπάνης που παρατηρήθηκε τις προηγούμενες δεκαετίες και κυρίως τα χρόνια πριν από το ξέσπασμα της κρίσης.

Σε καμία των περιπτώσεων, όμως, οι αυτονόητες αυτές αλήθειες που αφορούν τις -θεμιτές και αθέμιτες- πρακτικές των φαρμακευτικών επιχειρήσεων δεν μπορούν να αποτελέσουν άλλοθι για ένα απροσχημάτιστο παιχνίδι εργαλειοποίησης της Δικαιοσύνης με στόχο την εξόντωση όλων όσοι δεν εξυπηρετούν τους σχεδιασμούς των κυβερνώντων για διαιώνιση της παραμονής τους στις καρέκλες με ταυτόχρονη κατάκτηση όλων των εξουσιών.

Ο λόγος, όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, αφορά την περιβόητη πλέον υπόθεση Novartis, την οποία οι κυβερνώντες θέλουν να αποτελεί «το μεγαλύτερο σκάνδαλο από ιδρύσεως ελληνικού κράτους» την ίδια ώρα που οι αντίπαλοί τους αντιτείνουν ότι πρόκειται για «τη μεγαλύτερη σκευωρία όλων των εποχών». Είτε ισχύει το ένα, είτε ισχύει το άλλο, το μόνο σίγουρο ότι θα σηματοδοτήσει τις επερχόμενες πολιτικές εξελίξεις. Και οι επιπτώσεις από «τον ασκό του Αιόλου» που άνοιξε θα είναι ανεξίτηλες και θα επηρεάσουν την πολιτική ζωή της χώρας για πολλά – πολλά χρόνια.

Ακόμη, πάντως, και όποιος έχει εδραία πεποίθηση ότι πολλές από τις μικρές ή μεγάλες δουλειές που γίνονται στην Ελλάδα προωθούνται μόνον όταν «λαδώνονται οι κατάλληλοι μηχανισμοί», δεν μπορεί να μην αντιμετωπίσει με θυμηδία και καγχασμό τα όσα έρχονται στο φως της δημοσιότητας από τις καταθέσεις των «προστατευμένων μαρτύρων» που δόθηκαν το τελευταίο διάστημα με σαφή κατεύθυνση να ενοχοποιηθούν πολιτικά πρόσωπα και να επιβεβαιωθούν οι εδώ και πάνω από ένα χρόνο σχετικές φήμες και διαδόσεις που είχαν κυβερνητική προέλευση.

Είχαν προηγηθεί άλλωστε οι προαναγγελτικές διαρροές που προετοίμαζαν το κλίμα καθώς και η σπουδή να βγει στη δημοσιότητα το «σκάνδαλο» σε μια φάση που η κυβέρνηση έμοιαζε να χάνει την πρωτοβουλία των επικοινωνιακών κινήσεων μετά τα μεγάλα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό. Γι΄ αυτό και πρέπει να είναι κανείς πολύ αφελής για να πιστέψει ότι έχουμε να κάνουμε με μια δικαστική έρευνα που γίνεται για να παταχθεί η διαφθορά και να επέλθει η κάθαρση.

Η επιλεκτική, εξάλλου, στοχοποίηση συγκεκριμένων προσώπων και η κραυγαλέα εξαίρεση άλλων αποτελεί την πλέον αψευδή μαρτυρία για τα ελατήρια με βάση τα οποία κινούνται όσοι ενορχηστρώνουν τη συγκεκριμένη υπόθεση. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, για μια παρελθούσα χρονική περίοδο να διώκονται οι υπουργοί και όχι ο πρωθυπουργός και σε άλλες να διώκονται οι πρωθυπουργοί και όχι οι αρμόδιοι υπουργοί. Πρόκειται για «δύο μέτρα και δύο σταθμά» τα οποία σχετίζονται με τις χοντροκομμένες εκτιμήσεις και τις απίστευτες εικασίες που κάνουν οι «προστατευμένοι μάρτυρες».

Δεν είναι δυνατόν, για παράδειγμα, να κατατίθεται από μάρτυρα το αμίμητο «Θεωρώ αντίθετο στη λογική των πραγμάτων και στα μεγέθη τόσο της εταιρείας όσο και της συγκεκριμένης παραγγελίας, ο Υπουργός Υγείας Αβραμόπουλος να έλαβε ως δώρο ποσό κάτω των 200.000 ευρώ» και αυτό να διαβιβάζεται στη Βουλή για να ασκηθεί δίωξη κατά του Έλληνα Επιτρόπου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και δεν είναι το μόνο. Με αντίστοιχες υποθέσεις των που κάνουν οι ανώνυμοι μάρτυρες «με την κουκούλα» για τα ποσά με τα οποία μπορεί να δωροδοκήθηκαν «τυλίχθηκαν σε μια κόλλα χαρτί» εμβληματικές προσωπικότητες της δημόσιας ζωής που τις συνδέει ένα κοινό στοιχείο: κανείς τους δεν έχει υποταχθεί στον ΣΥΡΙΖΑ.

Οι ασύλληπτες αστειότητες, πάντως, με τις οποίες επιχειρείται μέχρι στιγμής να «δεθεί» η υπόθεση, προκαλεί πολλές απορίες και κάνει αρκετούς να προβληματίζονται αν μπορεί να είναι μόνον αυτά τα στοιχεία με τα οποία αναμένουν οι παρασκηνιακοί ενορχηστρωτές να πετύχουν να διωχθούν δύο πρώην πρωθυπουργοί, ο κεντρικός τραπεζίτης, ο Επίτροπος και σημαίνοντα στελέχη του Κοινοβουλίου όπως ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο Ανδρέας Λοβέρδος ή ο Άδωνις Γεωργιάδης. «Είναι αδύνατον», λένε, «να εστάλησαν τσάπρα – πάτρα στη Βουλή καταθέσεις, που δόθηκαν ακόμη και την Κυριακή του συλλαλητηρίου, χωρίς να έχουν ανοίξει λογαριασμοί που να αποδεικνύουν τη ροή του μαύρου χρήματος και δίχως να έχουν κληθεί για εξέταση εκείνοι που καταγγέλλεται ότι μοίραζαν τα λεφτά με τις βαλίτσες».

Οι προβληματισμοί είναι εύλογοι, η απάντηση, ωστόσο, είναι μάλλον εύκολη: αν υπήρχε κάτι άλλο θα το είχαμε διαβάσει στον Τύπο ή στο Διαδίκτυο, όπως διαβάσαμε μήνες πριν τα περισσότερα από όσα βλέπουμε τώρα στις καταθέσεις των προστατευμένων μαρτύρων που δόθηκαν… μεταγενέστερα. Ας μην ξεχνούμε, άλλωστε, με ποιους έχουμε να κάνουμε. Μιλάμε για τους ανθρώπους που χάλασαν τον κόσμο με τις λίστες Λαγκάρντ, Μπόργιανς και άλλες, αλλά στο τέλος εισέπραξαν κάτι πενταροδεκάρες αντί για τα δισεκατομμύρια που έλεγαν ότι περίμεναν.

Είναι οι ίδιοι που έβλεπαν παντού σκάνδαλα και δωροδοκίες, από τον υποτιθέμενο χρηματισμό των βουλευτών των ΑΝΕΛ για να ψηφίσουν Σταύρο Δήμα έως το ΚΕΕΛΠΝΟ και τρία χρόνια τώρα δεν έχει γίνει απολύτως που να επιβεβαιώνει τις διαστάσεις που έδιναν σε ανύπαρκτες και συχνά κατασκευασμένες ή χαμηλής σημασίας υποθέσεις. Είναι στο τέλος – τέλος οι τύποι που αυταπατώνταν ότι, σκίζοντας το Μνημόνιο, οι ξένοι «θα μας παρακαλούν  να μας δανείσουν».

Με αυτά και με άλλα τέτοια ηχηρά παρόμοια κέρδισαν τις καρέκλες που έχουν. Γιατί, λοιπόν, να μην θέλουν τώρα να τις κρατήσουν με την «υπόθεση Novartis» που μοιάζει και με σκάνδαλο; Η απάντηση βρίσκεται στο πόσοι τους πιστεύουν πια. Ή, καλύτερα, στο πόσοι βαρέθηκαν την κοροϊδία και τον καθεστωτισμό και θα πάνε στις κάλπες των επόμενων εκλογών να τους μαυρίσουν. «Η λογική των πραγμάτων…», όπως θα έλεγε και ο προστατευμένος μάρτυρας με την κουκούλα.

Κατώτεροι των περιστάσεων

Έχοντας θητεύσει στο κοινοβουλευτικό ρεπορτάζ επί εικοσιπέντε συναπτά έτη και έχοντας «καλύψει» δημοσιογραφικά τη λειτουργία όλων των εξεταστικών επιτροπών της μεταπολιτευτικής περιόδου – «χρίστηκα» κοινοβουλευτικός συντάκτης το καλοκαίρι του 1986 με αφορμή το ξεκίνημα της έρευνας της Εξεταστικής Επιτροπής για τον λεγόμενο «Φάκελο της Κύπρου»- δεν εκπλήσσομαι ιδιαίτερα από την… άδοξη κατάληξη της διερεύνησης του σκανδάλου της Siemens.

Ως πολίτης, ωστόσο, και παρόλο που αρνούμαι να ενστερνιστώ ισοπεδωτικούς αφορισμούς του τύπου «όλοι ίδιοι είναι, τι άλλο περίμενες;», δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω με όσους υποστηρίζουν ότι συνολικά το πολιτικό σύστημα αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά κατώτερο των ειδικών περιστάσεων που διέρχεται η χώρα, όπως και της ανάγκης να εμπεδωθεί στους πληττόμενους από την οικονομική κρίση πολίτες το αίσθημα δικαιοσύνης.

Οι διακηρύξεις του Πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου «να ματώσουμε, προκειμένου να παταχθεί η διαφθορά» δεν βρήκαν, δυστυχώς, την αναμενόμενη ανταπόκριση, καθώς αποδείχθηκε ότι η «πεπατημένη» του παρελθόντος διαθέτει ακόμη πολύ ισχυρά ερείσματα, τόσο ισχυρά που να ξεπερνούν και αυτή την πρωθυπουργική βούληση που φαίνεται να είναι ανυπόκριτη και την οποία έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι είναι ειλικρινής.

Δεν μπορεί, για παράδειγμα, να αμφισβητήσει κανείς με βάσιμη επιχειρηματολογία ότι η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ έκανε βήματα υπέρβασης του παρελθόντος, όχι μόνον με αυτές καθεαυτές τις πρωτοβουλίες για τη συγκρότηση των Εξεταστικών που η προηγούμενη κυβέρνηση αρνιόταν πεισματικά να συστήσει, αλλά και με το «δια ταύτα» του πορίσματός της, στο οποίο περιέλαβε πρόσωπα και από τους δύο πολιτικούς χώρους που κυβέρνησαν τη χώρα.

Δεν μπορεί, επίσης, να περάσει απαρατήρητο το γεγονός ότι για πρώτη φορά στα κοινοβουλευτικά χρονικά η Επιτροπή Ελέγχου των οικονομικών των βουλευτών και των κομμάτων -που προεδρεύεται από τον αντιπρόεδρο της Βουλής Βαγγέλη Αργύρη- κίνησε τις διαδικασίες για το άνοιγμα λογαριασμών εμπλεκόμενων στο σκάνδαλα πολιτικών, για τους οποίους διεξάγεται έλεγχος, ώστε να αποδειχθεί εάν δικαιολογείται η περιουσιακή κατάσταση που εμφανίζουν στις δηλώσεις «πόθεν έσχες».

Στα –έστω δειλά αυτά- βήματα που έγιναν από την κυβερνητική πλειοψηφία, πάντως, δεν ακολούθησαν τα άλλα κόμματα και κυρίως η αξιωματική αντιπολίτευση, η ηγεσία της οποίας φαίνεται ότι εξαντλεί την «νεωτερικότητα» σε ανώδυνες αλλαγές, όπως αυτή του λογότυπου με τον πυρσό.

Την ίδια ώρα αρνείται να ανταποκριθεί στα αιτήματα των καιρών και επί της ουσίας παραμένει εγκλωβισμένη στο παρελθόν, όταν –μην ξεχνάμε- η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή εμπόδιζε στο Κοινοβούλιο τη συγκρότηση Εξεταστικών και έκλεινε νύχτα τη Βουλή για να διευκολύνει την παραγραφή των ενδεχόμενων ευθυνών συνεργατών του υπουργών για τη Siemens, το Βατοπαίδι και τα δομημένα ομολόγα.

Υπό αυτή την έννοια δεν γίνεται και δεν μπορεί να γίνει πιστευτός ο ισχυρισμός ότι το σκάνδαλο της Siemens «ήταν μόνο πράσινο» με τον οποίο επιχειρείται να καλυφθεί ο δισταγμός να προταθεί η περαιτέρω έρευνα για «γαλάζια» στελέχη. Αν ήταν έτσι, τότε γιατί αρνιόταν να συσταθεί όταν είχε την πλειοψηφία;

Ομοίως, η δικαστική απόφαση με την οποία κρίνονται ως παραγεγραμμένα τα υπουργικά αδικήματα για το Βατοπαίδι, όχι μόνον δεν δικαιώνει τη στάση της ΝΔ, αλλά, αντιθέτως, την εκθέτει, αφού η κυβέρνησή της ήταν εκείνη που άνοιξε το δρόμο της παραγραφής, καταπατώντας το Σύνταγμα και τον Κανονισμό της Βουλής και επιτρέποντας απαράδεκτες παρεμβάσεις στη Δικαιοσύνη που οδήγησαν εκτός του Σώματος αδέκαστους λειτουργούς της Θέμιδος, όπως το Θεσπρωτό εισαγγελέα Ηλία Κολιούση.

Μαζί, βεβαίως, με τη ΝΔ εκτίθεται ολόκληρο το πολιτικό σύστημα –των κομμάτων που δεν κυβέρνησαν μη εξαιρουμένων- που ανέχθηκε όλα αυτά τα χρόνια τη νομοθεσία περί ευθύνης υπουργών που διευκολύνει τη συγκάλυψη τα σκάνδαλα, τις απαράδεκτες ρυθμίσεις για τη βουλευτική ασυλία που διευκολύνουν την ατιμωρησία των πολιτικών, καθώς και το διάτρητο θεσμό του «πόθεν έσχες» που εξομοιώνει εκείνους για τους οποίους η πολιτική αποτελεί χώρο πλουτισμού με τους έντιμους που τη βλέπουν ως πεδίο προσφοράς.

Όσο παραμένει αυτή η κατάσταση –και δυστυχώς, με ευθύνη πάλι της ΝΔ, δεν μπορεί να αλλάξει δραστικά πριν από το 2013, οπότε είναι δυνατόν να ξεκινήσει η επόμενη αναθεώρηση του Συντάγματος- μαζί με τα ξερά θα καίγονται και τα χλωρά. Και οι πολίτες, με πρώτους τους νέους, θα αποστρέφουν το πρόσωπό τους από την πολιτική.        

*Ο Γρηγόρης Τζιοβάρας είναι δημοσιογράφος, περιφερειακός σύμβουλος Θεσπρωτίας στο νέο Περιφερειακό Συμβούλιο Ηπείρου.

(Δημοσιεύτηκε στη "Θεσπρωτική" στις 25.1.2011)