Τα «κατεβασμένα μολύβια» των υπουργών και άλλα «κλισέ» του ανασχηματισμού

Βρίσκω πολύ διασκεδαστικό το στερεότυπο που επαναλαμβάνεται τις παραμονές σχεδόν κάθε ανασχηματισμού και θέλει τους υπουργούς να «έχουν κατεβάσει τα μολύβια» επειδή έχουν καταληφθεί από αγωνία για το άδηλο μέλλον τους και ως εκ τούτου δεν ασχολούνται με τα καθήκοντά τους αλλά επιδίδονται σε παρασκηνιακές κινήσεις με στόχο να διατηρήσουν τους θώκους τους.

Δεν μπορώ, κατ΄ αρχήν, να φανταστώ υπουργό ο οποίος το 2024 χρησιμοποιεί… μολύβι και άρα να το έχει κατεβάσει. Στις μέρες μας, ένα κυβερνητικό στέλεχος το οποίο αποφασίζει να κατέλθει σε… απεργία το περισσότερο που μπορεί να κάνει είναι να μην ανοίξει τον υπολογιστή του γραφείου και να μη δει την αλληλογραφία που έλαβε στο ηλεκτρικό του ταχυδρομείο. Ή να μην συγκαλέσει τις αναγκαίες συσκέψεις με τους συνεργάτες του για να εξετάσουν τις εκκρεμότητες του υπουργείου του και να δουν την πορεία που έχουν οι δρομολογημένες λύσεις.

Θεωρώ επίσης πολύ προβληματικό να είναι κάποιος υπουργός και να αδιαφορεί για τα ζητήματα των αρμοδιοτήτων του κάθε φορά που διακινούνται πληροφορίες ή φήμες για κυβερνητικές αλλαγές. Στην Ελλάδα, άλλωστε, που οι ανασχηματισμοί δεν είναι τόσο σπάνιοι και οι φήμες ότι επίκεινται είναι, αντιθέτως, πολύ συχνές, δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κάποιος ότι όσοι υπουργοί διακατέχονται από τέτοια νοοτροπία πρέπει να έχουν κλειστούς τους υπολογιστές τους τις περισσότερες μέρες του χρόνου.

Για να είμαστε, πάντως, ειλικρινείς, χρειάζεται να αναγνωρίσουμε ότι τα τελευταία χρόνια και με αποκορύφωμα τον υπερσυγκεντρωτισμό των κυβερνητικών αρμοδιοτήτων στο Μέγαρο Μαξίμου που μέσω του αποκαλούμενου «επιτελικού κράτους» απογείωσαν το πρωθυπουργικοκεντρικό σύστημα διακυβέρνησης, τα περιθώρια για δράση και ανάληψη πρωτοβουλιών που έχουν οι υπουργοί και οι υφυπουργοί είναι από ελάχιστα έως μηδαμινά.

Αν δεν δοθεί πράσινο φως από το πρωθυπουργικό γραφείο δεν φθάνει στη Βουλή ακόμη και η πλέον ανεπαίσθητη νομοθετική πρωτοβουλία και ούτε υπογράφονται σοβαρές συμβάσεις για προμήθειες και έργα. Καλώς ή κακώς, εκτιμάται ότι έτσι αποφεύγονται άλλες κακοτοπιές, όπως είναι η εύνοια των υπουργών προς τις περιφέρειες τους ή τους πολιτικούς και προσωπικούς φίλους τους.

Όπως και να έχει, το αποτέλεσμα είναι ότι τις περισσότερες φορές τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου και πολύ περισσότερο οι υφυπουργοί που δεν μετέχουν καν στις συνεδριάσεις που λαμβάνονται κάποιες από τις αποφάσεις, λειτουργούν στην πραγματικότητα ως απλοί διεκπεραιωτές προειλημμένων αποφάσεων, τις οποίες προσπαθούν να πιστωθούν καταφεύγοντας σε ισχυρές δόσεις επικοινωνιακής επίφασης.

Χαρακτηριστικό απότοκο, εξάλλου, αυτής της διεκπεραιωτικής νοοτροπίας, υπήρξε η άδοξη κατάληξη την οποία είχε η υποτιθέμενη μεγάλη εκστρατεία της κυβερνητικής παράταξης με την επιστράτευση 12 μεγαλόσχημων υπουργών της που «χρεώθηκαν» ισάριθμες περιφέρειες για να πείσουν τους πολίτες να ψηφίσουν τη Νέα Δημοκρατία στις πρόσφατες ευρωεκλογές. Στα παραπολιτικά δημοσιεύματα οι ταξιδευτές υπουργοί εμφανίζονταν με τα χιλιοειπωμένα «κλισέ» ότι αποτελούσαν τους «στρατηγούς της νίκης» που «όργωναν την Ελλάδα».

Στην πραγματικότητα, όμως, δεν έκαναν τίποτε περισσότερο από το να εξαντλούν την «τουρνέ» τους στην επαρχία -που μόνον «εκστρατεία» δεν ήταν- σε καφέδες και τσίπουρα με τα τοπικά κομματικά στελέχη, λίγες selfies και κάποιες ανόρεκτες χειραψίες με περαστικούς πολίτες. 

Γι΄ αυτό και νομίζω ότι, μιας και καθυστερεί ο ανασχηματισμός, επειδή ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν μπορεί να αποφασίσει ποιους να κρατήσει στην κυβέρνηση και ποιους να διώξει, θα είχε μεγάλη αξία προτού να λάβει τις τελικές αποφάσεις του να ζητήσει από τους υπουργούς του δύο -κατά το μέτρο του δυνατού συνοπτικά- σημειώματα: το πρώτο με το έργο το οποίο παρήγαγαν τον τελευταίο χρόνο στο υπουργείο τους και το δεύτερο με τα αποτελέσματα που είχε η προεκλογική εκστρατεία που έκαναν.

Θα ήταν, μάλιστα, ευχής έργον αν τα σημειώματα αυτά, έστω και μόνον εκείνα με το έργο ενός εκάστου εκ των κυβερνητικών στελεχών, δίνονταν στη δημοσιότητα εν είδει απολογισμού προς τους πολίτες του πρώτου χρόνου της δεύτερης θητείας του κ. Μητσοτάκη. Έχω την αίσθηση ότι η κοινωνία θα εκτιμούσε πολύ μια τέτοια -πρωτότυπη είναι αλήθεια- κίνηση και κατ΄αυτόν τον τρόπο θα νομιμοποιείτο και ο ανασχηματισμός που ετοιμάζει ο πρωθυπουργός.

Υ.Γ. 1: Επειδή δεν μου αρέσει να παριστάνω τον μετά Χριστόν προφήτη, παραθέτω αυτούσια την ερώτηση την οποία υπέβαλα μια εβδομάδα πριν από τις ευρωεκλογές, την Κυριακή 2.6.2024, στη διακαναλική συνέντευξη που παραχώρησε ο πρωθυπουργός στα Χανιά:

«Καλημέρα, κ. Πρόεδρε. Σε περίπου τέσσερις εβδομάδες από τώρα συμπληρώνεται ο πρώτος χρόνος της δεύτερης κυβερνητικής σας θητείας. Σε αντίθεση με την πρώτη τετραετία, που αντιμετωπίσατε εξωγενείς κρίσεις, όπως η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία, τον τελευταίο χρόνο οι κρίσεις που αντιμετωπίζετε είναι μάλλον ενδογενείς.

Το διάστημα αυτό, αλλάξατε δύο φορές την ηγεσία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, παραιτήθηκε ο Υπουργός Ναυτιλίας και καρατομήσαμε από το Μέγαρο Μαξίμου δύο από τους στενότερους συνεργάτες σας.

Επιπρόσθετα, στην τελευταία προεκλογική περίοδο, πέρσι δηλαδή τέτοια εποχή, ζητήσατε την ανανέωση της θητείας σας, υποσχόμενος ότι θα είναι η τετραετία των μεγάλων μεταρρυθμίσεων και οι ψηφοφόροι συγκατένευσαν σε αυτό, δίνοντας σας το εντυπωσιακό 41%.

Ωστόσο, αν εξαιρέσουμε την επιστολή ψήφο, το αναφέρατε κι εσείς μόλις, αλλά και τα μη κρατικά πανεπιστήμια, τα αποτελέσματα των οποίων δεν τα έχουμε δει ακόμη, δεν μπορώ να ανασύρω στη μνήμη μου άλλη μεγάλη μεταρρύθμιση των τελευταίων έντεκα μηνών.

Θα ήθελα, λοιπόν, να κάνετε έναν απολογισμό αυτού του πρώτου έτους της δεύτερης θητείας σας και να μου πείτε, να μας πείτε, τι έφταιξε. Εξεμέτρησε το ζην το επιτελικό κράτος; Δεν πήγε καλά το rotation στους Υπουργούς που κάνατε πέρσι ή είστε αντιμέτωπος με την λεγόμενη μεταρρυθμιστική κόπωση;

Και, εν κατακλείδι, καθώς από την ερχόμενη Κυριακή, ανεξαιρέτως του αποτελέσματος, υπό κανονικές συνθήκες ξεκινά μια αδιατάρακτη εκλογικά τριετία, τι προτίθεστε να κάνετε σε αυτή την περίοδο; Θα συνεχίσετε με το ίδιο σχήμα ή θα κάνετε αλλαγές σε πρόσωπα και δομές;».

Υ.Γ. 2: Η απάντηση που έλαβα από τον πρωθυπουργό ήταν η εξής: «Επιτρέψτε μου να διαφωνήσω με την υπόθεση εργασίας σας, κ. Τζιοβάρα. Αυτό εδώ (σ.σ.: το έδειξε) ήταν το πρόγραμμα με το οποίο εκλεγήκαμε το 2023. Και αν το διατρέξετε, θα διαπιστώσετε ότι υπάρχει απόλυτη συνέπεια μεταξύ των προεκλογικών μας δεσμεύσεων και των πολιτικών που υλοποιεί αυτή η κυβέρνηση σε πολλά διαφορετικά πεδία πολιτικής.

Αυτό είναι ένα πρόγραμμα τετραετίας. Προφανώς δεν μπορεί να υλοποιηθεί στο σύνολο του στον έναν χρόνο. Θα προσέθετα, όμως, σε αυτά τα οποία είπατε -και είναι σημαντικές μεταρρυθμίσεις- τον νέο δικαστικό χάρτη, τις σημαντικές παρεμβάσεις που έχουμε κάνει στο οικονομικό πεδίο, με αυξήσεις μισθών στους δημοσίους υπαλλήλους, παρεμβάσεις στην φορολογική μας πολιτική, τη γρήγορη υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης. Όλες αυτές είναι σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Προσθέστε σε αυτό μεταρρυθμίσεις οι οποίες έχουν γίνει στην υγεία, η ενιαία ψηφιακή λίστα χειρουργείων, που δίνει πολύ μεγαλύτερη διαφάνεια σχετικά με το πότε ένας συμπολίτης μας πρέπει να χειρουργηθεί.

Όλες αυτές είναι πολύ σημαντικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες έχουν υλοποιηθεί σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Κατά συνέπεια, η Νέα Δημοκρατία είναι απολύτως συνεπής στις προεκλογικές της δεσμεύσεις, αλλά βέβαια έχει ακόμα τρία χρόνια μπροστά της να υλοποιήσει το σύνολο του προεκλογικού της προγράμματος. Και θα κριθούμε τελικά στις εκλογές του 2027 για το πόσο συνεπείς είμαστε με αυτά τα οποία είπαμε και για το πόσο αποτελεσματικοί είμαστε συνολικά.

Μια από τις κεντρικές προεκλογικές μας δεσμεύσεις, για παράδειγμα, ήταν η αύξηση των μισθών. Ο κατώτατος μισθός είναι ήδη στα 830 ευρώ. Είμαστε στον δρόμο για να φτάσουμε τα 950 ευρώ. Προφανώς δεν μπορεί αυτός ο δρόμος να διανυθεί σε ένα έτος, θα διανυθεί σε τέσσερα έτη.

Ο μέσος μισθός είναι ήδη στα 1.250 ευρώ και πιστεύω ότι θα ξεπεράσει τελικά τα 1.500 ευρώ. Η ανεργία προσεγγίζει το 10%. Οι επενδύσεις από το εξωτερικό εξακολουθούν και αυξάνονται».

Η υπεροψία είναι ο χειρότερος σύμβουλος

 

            Δύο εβδομάδες πριν ανακοινωθεί, με τον τρόπο που ανακοινώθηκε, ο τελευταίος ανασχηματισμός της κυβέρνησης, οι πολιτικοί αρχηγοί, σύμφωνα με το δημοσιογραφικό στερεότυπο, διασταύρωναν τα ξίφη τους στη Βουλή για τις συνέπειες και τις ευθύνες από τις καταστροφικές πυρκαγιές του Αυγούστου.

Οι τόνοι ανέβηκαν συχνά σε εκείνη τη συνεδρίαση της 25ης Αυγούστου και ακούστηκαν βαριές εκατέρωθεν εκφράσεις κυρίως ανάμεσα στον πρωθυπουργό και στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης και δευτερευόντως ανάμεσα στη Φώφη Γεννηματά και στον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Παρακολουθώντας την οξεία αντιπαράθεση, προσωπικά μου κέντρισε το ενδιαφέρον μια αποστροφή της ομιλίας του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος απευθυνόμενος προς το πρωθυπουργικό έδρανο είπε επί λέξει τα εξής: «…Δεν είστε ικανός την ώρα της κρίσης να δείξετε ότι καταλαβαίνετε τι δεν πήγε καλά και αναζητείτε -μαθαίνω- διέξοδο σε ανασχηματισμούς και σε πρόσωπα από τον δημοκρατικό χώρο για να αποτελέσουν τις σωσίβιες λέμβους σας…».

Το βράδυ της ίδια μέρας, αλλά και τις επόμενες ημέρες, έθεσα υπόψιν συνεργατών του πρωθυπουργού την εν λόγω επισήμανση του κ. Τσίπρα, καλώντας τους να μου επιβεβαιώσουν ή να μου διαψεύσουν ότι η κυβέρνηση βολιδοσκοπούσε πρόσωπα από άλλους πολιτικούς χώρους ενόψει του ανασχηματισμού. Με λύπη μου διαπίστωσα ότι σχεδόν κανείς άλλος πλην εμού δεν είχε προσέξει την -εν είδει προειδοποιητικής βολής- καταγγελία του πρώην πρωθυπουργού ότι η κυβέρνηση έψαχνε –κατά την έκφρασή του- «σωσίβιες λέμβους» στον «δημοκρατικό χώρο».

Η λύπη μου έγινε έκπληξη την περασμένη Τρίτη όταν στο άκουσμα των μεταβολών που αποφάσισε ο πρωθυπουργός να κάνει στη σύνθεση του υπουργικού συμβουλίου διαπίστωσα ότι η μόνη εντυπωσιακή αλλαγή του ανασχηματισμού ήταν η είσοδος στην κυβέρνηση του πρώην υπουργού του ΣΥΡΙΖΑ Ευάγγελου Αποστολάκη σε θέση επικεφαλής στο υπό σύσταση υπουργείο Πολιτικής Προστασίας. Με λίγα λόγια είχε γίνει ακριβώς εκείνο που είχε… προφητέψει ο κ. Τσίπρας, χωρίς, μάλιστα, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, να λάβει κάποιος από την κυβέρνηση υπόψιν του την… προφητεία του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Η συνέχεια του επεισοδίου είναι πλέον παγκοίνως γνωστή: ο ΣΥΡΙΖΑ αντέδρασε εντόνως, αποδίδοντας χαρακτηρισμούς περί «αποστασίας» και «εξαγοράς» στον ναύαρχο Αποστολάκη, ο τελευταίος υπαναχωρώντας δεν απεδέχθη το αξίωμα και το κυβερνητικό σχήμα ορκίστηκε εν τέλει «κολοβό» αφού η θέση του υπουργού Πολιτικής Προστασίας έμεινε κενή μέχρι να βρεθεί άλλο πρόσωπο που θα την καλύψει. Κι όλα αυτά διότι ο κ. Τσίπρας ήξερε τι προετοιμάζει ο πρωθυπουργός, καθώς είναι σαφές πλέον ότι τον είχε προϊδεάσει ο βολιδοσκοπηθείς από το Μέγαρο Μαξίμου κ. Αποστολάκης, αλλά η κυβέρνηση νόμιζε ότι ετοίμαζε τον απόλυτο επικοινωνιακό αιφνιδιασμό που θα κατέπλησσε φίλους και αντιπάλους.

Ανεξαρτήτως του κατά πόσο ήταν «ηρωική» ή «ατιμωτική» η πράξη του ναυάρχου Αποστολάκη, αλλά και του γεγονότος ότι ο κ. Τσίπρας «δεν δικαιούται δια να… ομιλεί», κατά την περιώνυμη έκφραση του μακαρίτη Μένιου Κουτσόγιωργα, για «αποστασίες» καθώς όταν ήταν πρωθυπουργός διόρισε στην κυβέρνησή του ακόμη και βουλευτές που είχαν εκλεγεί στην ίδια κοινοβουλευτική περίοδο με την αντίπαλη παράταξη, το βασικό συμπέρασμα που εξάγεται από την περιγραφείσα υπόθεση είναι ότι οι συζητήσεις που γίνονται στη Βουλή είναι… διάλογοι κωφών.

Στις περισσότερες κοινοβουλευτικές αντιπαραθέσεις οι αγορεύσεις μοιάζουν με παράλληλους μονόλογους που εκφωνούνται χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν οι ομιλίες των άλλων. Ούτε η αντιπολίτευση ακούει την κυβέρνηση. Αλλά ούτε και η κυβέρνηση δίνει βάση στα επιχειρήματα της αντιπολίτευσης. Με λίγες εξαιρέσεις και οι μεν και οι δε καταλαμβάνονται από έναν αυτάρεσκο ναρκισσισμό που συχνά καταλήγει σε αλαζονική υπεροψία. Όπως αυτή που έκανε την κυβέρνηση Μητσοτάκη να μην λάβει διόλου υπόψιν της την προειδοποίηση Τσίπρα που, με την ύστερη γνώση, εύκολα αναγνωρίζει κανείς (σ.σ.: οι λέξεις «σωσίβιες λέμβοι» είναι χαρακτηριστικές) ότι ήταν φωτογραφία του κ. Αποστολάκη.     

Στην επίμαχη συζήτηση της 25ης Αυγούστου, ο πρωθυπουργός αντέδρασε έντονα στην επίθεση που δέχθηκε και με αυτή την αφορμή είπε προς τον κ. Τσίπρα: «Μην περιμένετε μετά να συζητάμε για αναβάθμιση του πολιτικού διαλόγου και μην εκπλήσσεστε μετά που όλα αυτά τα οποία λέτε, ουσιαστικά, δεν τα ακούει κανείς». Δεν έμεινε, όμως, μόνον σε αυτό: «Ειλικρινά σας το λέω, δεν μετριέμαι με εσάς, δεν είστε το μέτρο σύγκρισής μου εσείς. Θα είχα βάλει τον πήχη πάρα πολύ χαμηλά εάν απλά ήθελα να είμαι καλύτερος από εσάς», συμπλήρωσε ο κ. Μητσοτάκης.

Δεν ήταν αυτή η πρώτη φορά που ένας πρωθυπουργός απευθύνθηκε κατ΄ αυτόν τον -μάλλον υποτιμητικό- τρόπο προς τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ο ίδιος όταν ήταν στη αντίστοιχη θέση είχε ακούσει πολύ πιο βάναυσες προσβολές από τον πρωθυπουργό Τσίπρα. Αλλά για να είμαστε ειλικρινείς, το ίδιο έργο το έχουμε δει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια. Ο εκάστοτε πρωθυπουργός και ο κύκλος του νομίζουν ότι είναι άτρωτοι και δεν πρόκειται να χάσουν από τον αντίπαλό τους, κάτι που τις πιο πολλές φορές διαψεύδεται στην πράξη.  

Η υπεροψία, βλέπετε, είναι ο χειρότερος σύμβουλος των ισχυρών. Πλην, όμως, ελάχιστοι είναι εκείνοι που μπορεί να την ελέγξουν. Και ακόμη λιγότεροι όσοι έχουν τη δύναμη να την καθυποτάξουν, έτσι ώστε να κρατήσουν αυτιά και μάτια ανοιχτά στην πραγματικότητα.

 

Ποιος φοβάται τις εκλογές;

 Ξεκινώντας λίγο ανορθόδοξα τούτο το κείμενο, δεν θα δυσκολευτώ να αναγνωρίσω ότι το αγαπημένο σπορ για αρκετούς δημοσιογράφους του πολιτικού ρεπορτάζ είναι να γράφουν ή να μεταδίδουν πληροφορίες για επικείμενες κυβερνητικές αλλαγές ή για επερχόμενες πρόωρες κάλπες. Έχω κι ο ίδιος αναρωτηθεί πολλές φορές αν τα σενάρια περί ανασχηματισμού ή εκλογών είναι απλώς προϊόν επαγγελματικής ευκολίας ή αν πρόκειται για αναπαραγωγή άλλοτε της φοβίας και άλλοτε της προσδοκίας κάποιων πολιτικών δυνάμεων.

Το συμπέρασμα στο οποίο κατατείνω είναι δεν υπάρχει ενιαίος κανόνας. Είναι αληθές ότι περισσότερο η ανασχηματολογία και λιγότερο η εκλογολογία συνιστούν έτοιμη δημοσιογραφική τροφή που δεν απαιτείται πολύς κόπος για τη διάθεση και την κατανάλωσή της. Από την άλλη, όμως, κάποιες φορές δικαίως του λόγου δεν δίνεται σημασία στις δημόσιες διαψεύσεις στις οποίες συχνά καταφεύγουν οι ίδιοι που στο παρασκήνιο διοχετεύουν τις διαρροές των σεναρίων που τα μέσα ενημέρωσης δεν μπορούν παρά να αναπαράγουν.

Ουδείς, άλλωστε, μπορεί να αρνηθεί ότι σε χώρες χωρίς θεσμική σταθερότητα, όπως αναμφισβήτητα είναι η Ελλάδα, το ανακάτεμα της «τράπουλας» υποκαθιστά συχνά τα ελλείμματα στην παραγωγή πολιτικής που προκαλεί η ακατάσχετη προεκλογική υποσχεσιολογία. Όπως επίσης και δεν μπορεί να παραβλέψει κάποιος ότι, ειδικά στο θέμα των εκλογών, η εκάστοτε κυβέρνηση –και για την ακρίβεια ο αρχηγός της- έχει το πεπόνι και το μαχαίρι και λαμβάνει αποφάσεις για προσφυγή στις κάλπες με ιδιοτελείς σκοπιμότητες.

Για να είμαστε ειλικρινείς πρέπει να παραδεχθούμε ότι το συγκεκριμένο φαινόμενο δεν είναι ακραιφνώς ελληνικό. Για παράδειγμα, στο Ισραήλ, το οποίο βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο, οι πολίτες καλούνται να ψηφίσουν για τέταρτη φορά μέσα σε μόλις δύο χρόνια. Ο κυβερνητικός συνασπισμός που μετά βασάνων και κόπων σχημάτισαν τα δύο μεγαλύτερα κόμματα μετά την τρίτη εκλογική αναμέτρηση κατέρρευσε και έτσι η συμφωνία να μοιραστούν την τετραετή θητεία του πρωθυπουργού οι ηγέτες τους δεν πρόκειται να ισχύσει.

Ο Μπέντζαμιν Νετανάχιου, ο οποίος διατήρησε τον πρωθυπουργικό θώκο για το πρώτο μισό της τετραετίας, όταν είδε ότι απέκτησε δημοσκοπικό αέρα για να κυβερνήσει χωρίς τον αντίπαλο στον οποίο θα παρέδιδε την εξουσία για το δεύτερο μισό, δεν είχε τον παραμικρό δισταγμό να αφήσει τη συγκυβέρνηση να διαλυθεί και τον άσπονδο «συνεταίρο» του στα κρύα του λουτρού. Δυστυχώς, έτσι είναι η πολιτική και όποιος το αρνείται δεν κάνει τίποτε περισσότερο από το να εθελοτυφλεί ή να ονειροβατεί.

Μετά τον πρόσφατο ανασχηματισμό της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος επιβεβαιώθηκε αφού, όπως συνήθως συμβαίνει, νωρίτερα είχε διαψευστεί αρκετές φορές, φούντωσαν και πάλι τα σενάρια που θέλουν τα Μέγαρο Μαξίμου να προλειαίνει το έδαφος έτσι ώστε να προκηρύξει εκλογές μόλις το εμβολιαστικό πρόγραμμα κατά του κορωνοϊού προχωρήσει σε βαθμό τέτοιο που να αποτελεί σήμα ότι αφήνουμε πίσω μας την πανδημία.

Η αύξηση του αριθμού των στελεχών του κυβερνητικού σχήματος σε επίπεδα που μόνον σε προεκλογικές περιόδους συναντώνται, η μεταβολή της ισορροπίας ανάμεσα στους βουλευτές και τους τεχνοκράτες που συμμετέχουν στην κυβέρνηση υπέρ των πρώτων που συμβάλουν περισσότερο στην συγκομιδή των ψήφων, καθώς και η «αλλαγή φρουράς» στην ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών που έχει την αρμοδιότητα για τη διεξαγωγή των εκλογών είναι μόνον τρεις από τις βάσιμες ενδείξεις που μαρτυρούν τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς.

Ο νέος υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης προέβη ήδη σε διαψεύσεις, ενώ το ίδιο προτίθεται, κατά πληροφορίες, να κάνει τις επόμενες μέρες και το Μέγαρο Μαξίμου. Οι λόγοι είναι προφανείς. Ό,τιδήποτε άλλο θα ήταν αδιανόητο στην παρούσα συγκυρία που η φονική πανδημία βρίσκεται σε έξαρση. Ας μη γελιόμαστε, όμως, όσες διαψεύσεις και αν γίνουν, οι πιθανότητες να πάμε σε εκλογές μέσα στο 2021 είναι πολλές. Το δέλεαρ για την κυβερνητική παράταξη, που προκύπτει από τις μετρήσεις της κοινής γνώμης, είναι τόσο μεγάλο που δύσκολα θα το απεμπολήσει.

Με παντοίους τρόπους, άλλωστε, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας και τα στελέχη του κόμματός του συνδράμουν τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς. Δεν είναι μόνον που ήδη από τον περασμένο Σεπτέμβριο ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ δήλωνε ότι «αν δεν υπήρχε η πανδημία, θα είχα ζητήσει ήδη εκλογές», δικαιώνοντας εκ των προτέρων την ενδεχόμενη προσφυγή στις κάλπες μόλις θεωρηθεί λήξασα η πανδημία. Είναι, πολύ περισσότερο, η αλλοπρόσαλλη αντιπολιτευτική τακτική που ακολουθούν με αποτέλεσμα, αντί να επωφελούνται από τα λάθη και τις αστοχίες της κυβέρνησης, να βολοδέρνουν δημοσκοπικά, χωρίς να πείθουν ούτε όσους τους ψήφισαν πριν από ενάμισι χρόνο.

Το σύστημα της απλής αναλογικής το οποίο ψήφισε ο ΣΥΡΙΖΑ, αφού πρώτα απόλαυσε, παρέα με τους ΑΝΕΛ του Πάνου Καμμένου, τεσσεράμισι χρόνια εξουσίας, είναι μια πολύ καλή αφορμή για να προκηρύξει εκλογές ο Κυριάκος Μητσοτάκης, εκμεταλλευόμενος το πλεονέκτημα που έχει στο υφιστάμενο πολιτικό σκηνικό. Η ευκαιρία είναι μοναδική, καθώς ακόμη και αν δεν πετύχει, όπως προεξοφλούν οι περισσότεροι, αυτοδύναμη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, το προβάδισμα που, με τα σημερινά δεδομένα, θα λάβει θα είναι τέτοιο που τυχόν επαναληπτική εκλογική, η οποία θα γίνει με επαναφορά της ενισχυμένης αναλογικής, θα ανοίξει το δρόμο για άνετη αυτοδυναμία.

Τη μέρα, εξάλλου, που ανακοινώθηκε ο ανασχηματισμός της κυβέρνησης, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ απευθυνόμενος στους συνεργάτες του υποστήριξε ότι «οι σχεδιασμοί για εκλογική απόδραση του κ. Μητσοτάκη από την ευθύνη της διαχείρισης πανδημίας, την στιγμή που συνεχίζεται η καθημερινή εκατόμβη απωλειών συνανθρώπων μας, φανερώνει και το απόλυτο αδιέξοδό του». 

Και το ερώτημα που ευλόγως τέθηκε από πολλές πλευρές ήταν: Ξέρει κάτι ο κ. Τσίπρας που δεν ξέρουμε όλοι εμείς ή απλώς προσπαθεί να…. ξορκίσει αυτό που φοβάμαι ότι θα συμβεί;

Υπουργοί σε καραντίνα με άλλοθι τον κορωνοϊό

Την ερχόμενη εβδομάδα συμπληρώνονται 15 μήνες από τις τελευταίες εκλογές στις οποίες ο Κυριάκος Μητσοτάκης πήρε ισχυρή λαϊκή εντολή και σχημάτισε αυτοδύναμη κυβέρνηση της απολύτου αρεσκείας του, αφού η άνετη επικράτησή του στην κάλπη τού επέτρεψε να μην είναι δέσμιος πολλών εσωκομματικών ισορροπιών, όπως συνέβαινε στο παρελθόν με αρκετούς προκατόχους του.

Στη διάρκεια αυτού του δεκαπεντάμηνου, με προεξάρχον το μείζον ζήτημα της υγειονομικής κρίσης που έφερε η πανδημία του κορωνοϊού, είναι αλήθεια ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη κλήθηκε να χειριστεί και να αντιμετωπίσει τόσα πολλά μεγάλα προβλήματα που σπανίως άλλες κυβερνήσεις αντιμετώπισαν ακόμη και σε ολόκληρη τη θητεία τους.

Η οξύτατη οικονομική ύφεση που αφήνει πίσω της η ασταμάτητη διασπορά του ιού, η αγωνία για να σταθεί όρθιο το Εθνικό Σύστημα Υγείας, η κλιμάκωση των προκλήσεων του Ερντογάν με όλα τα μέσα, καθώς και η έντονη πίεση που ασκούν οι συνεχιζόμενες μεταναστευτικές ροές, συνιστούν, χωρίς αμφιβολία, ένα εκρηκτικό κοκτέιλ ταυτόχρονων κρίσεων που δοκιμάζουν τις αντοχές της ελληνικής κοινωνίας και συνακόλουθα τις ικανότητες της κυβέρνησης.

Σε καμία, όμως, περίπτωση, η συγκεκριμένη διαπίστωση δεν μπορεί να θεωρείται δικαιολογία για την απραξία που παρατηρείται σε ορισμένους τομείς της κυβερνητικής δράσης. Κάποιοι υπουργοί δείχνουν να έχουν μπει σε (αυτο)καραντίνα, επικαλούμενοι τον κορωνοϊό. Αγνοούν ή και αδιαφορούν για την αυταπόδεικτη αλήθεια ότι οι κυβερνήσεις εκλέγονται παγκοσμίως για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες και τα προβλήματα της καθημερινότητας των πολιτών και όχι απλώς και μόνον για να απολαμβάνουν τα στελέχη τους το νέκταρ της εξουσίας.

Στην τελευταία συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου ο πρωθυπουργός μίλησε για τις αστοχίες του σχήματος του οποίου ηγείται. Και έβγαλε, όπως λέμε στην ποδοσφαιρική γλώσσα, «κίτρινη κάρτα» στους συνεργάτες του λέγοντάς τους ότι «δεν είναι πολιτικά  και ηθικά αποδεκτό, οποιοσδήποτε υπουργός να μετακυλύει ευθύνες σε άλλους υπουργούς ή να αποφεύγει να στηρίζει επιλογές της κυβέρνησης ή να αναγνωρίζει αστοχίες επικαλούμενος αναρμοδιότητα».

Ήταν η πρώτη φορά που ο Κυριάκος Μητσοτάκης χρησιμοποίησε αυστηρή γλώσσα για τους συνεργάτες του, επειδή προφανώς αντιλαμβάνεται ότι κάποιοι εξ αυτών έχουν παρεξηγήσει τον ρόλο τους. Η αναβολή του ανασχηματισμού που ήταν προγραμματισμένος για το περασμένο καλοκαίρι, ενδεχομένως να δημιούργησε σε ορισμένους την εντύπωση ότι είναι αναντικατάστατοι. Αυτό τουλάχιστον μαρτυρούν οι συμπεριφορές των κυβερνητικών στελεχών που φημολογούνταν ότι επρόκειτο να αντικατασταθούν.

Μέχρι να γίνουν οι λίγες διορθωτικές αλλαγές του Αυγούστου έβλεπε κανείς στη συμπεριφορά της πλειονότητας των κυβερνητικών στελεχών μια προσπάθεια να δείξουν ότι παράγουν έργο, αλλά και να εμφανιστούν με κάποια ταπεινότητα. Υπήρχε, άλλωστε, ακόμη τότε ο φόβος της αξιολόγησης και του «ποινολογίου» που υποτίθεται ότι τηρούνται στο Μέγαρο Μαξίμου, καταγράφοντας τη δραστηριότητα όλων.

Η εικόνα αυτή μεταβλήθηκε μετά τον μίνι ανασχηματισμό. Μάλλον επειδή οι περισσότεροι εξέλαβαν την παραμονή τους στο κυβερνητικό σχήμα ως σημάδι επιβράβευσης της έως τότε θητείας τους στην κυβέρνηση. Έτσι, η ταπεινότητα έδωσε τη θέση της στην αλαζονεία και για ουκ ολίγους… μέτρο της επιτυχίας τους έγινε ο αριθμός των προσκλήσεων που λαμβάνουν για να συμμετάσχουν στα πάνελ των πρωινών τηλεοπτικών εκπομπών.

Το πολυδιαφημισμένο, εξάλλου, σύστημα της αξιολόγησης των υπουργών αποδείχθηκε αναποτελεσματικό, αφού βασίζεται σε ποσοτικά και όχι σε ποιοτικά στοιχεία. Ποτέ και πουθενά η αποτελεσματικότητα της πολιτικής δράσης δεν μετρήθηκε με αριθμούς αποφάσεων, διαταγμάτων και νόμων. Έχει σίγουρα σημασία ποιος τηρεί και ποιος όχι τα χρονοδιαγράμματα στα οποία στηρίζονται τα συστήματα αξιολόγησης, αλλά δεν είναι αυτός ο καθοριστικός δείκτης που διαχωρίζει τον ικανό από τον ανίκανο πολιτικό.

Όπως και να έχει, εκείνο που έχει αρχίσει να γίνεται σαφές στην κοινωνία είναι ότι για την κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει τελειώσει προ πολλού ο παρατεταμένος «μήνας του μέλιτος» που έζησε, λόγω και της εσωστρέφειας στην οποία βυθίστηκε η κυρίαρχη αντίπαλη παράταξη. Είναι μια κυβέρνηση που έχει πλέον –καλό και κακό- παρελθόν. Μια κυβέρνηση 15 μηνών που δεν κρίνεται πια από τις προθέσεις της. Κρίνεται για τα όσα έκανε και για τα όσα δεν έκανε αυτό το διάστημα.

Ο κορωνοϊός δεν μπορεί να είναι άλλοθι για πολύ καιρό ακόμη. Ενώ και η αξιωματική αντιπολίτευση θα βγει κάποια στιγμή από τον πολιτικό λήθαργο στον οποίο βρίσκεται. Και θα ασκήσει τον ρόλο που τώρα έχουν αναλάβει οι… φαντασιακοί «μαυροσκούφηδες» του Παύλου Πολάκη.