Μια ενδιαφέρουσα έκπληξη επεφύλαξε την περασμένη Τετάρτη στους θεατές της, η εκπομπή της ΕΡΤ 1 «Μουσικό Κουτί» που κοσμεί τη δημόσια τηλεόραση. Ο τραγουδοποιός Νίκος Πορτοκάλογλου, ο οποίος, μαζί με την ταλαντούχα τραγουδίστρια Ρένα Μόρφη, παρουσιάζει την εκπομπή, είχε φιλοξενούμενο τον ομότεχνό του Σταμάτη Κραουνάκη, για τον οποίο όποια άποψη κι αν έχει κανείς, ουδείς μπορεί να αρνηθεί ότι είναι ένας χαρισματικός καλλιτέχνης.

Στη διάρκεια της εκπομπής, λοιπόν, όταν ήρθε η ώρα να πει ένα αγαπημένο του τραγούδι, ο Κραουνάκης επέλεξε το φορτισμένο «θα περάσει κι αυτό…», το οποίο όταν το έγραψε τέτοιες μέρες πριν από έξι χρόνια ο Πορτοκάλογλου είχε ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων από μια πλειάδα οπαδών της τότε κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ που το είχαν θεωρήσει… αντικαθεστωτικό και υπονομευτικό για τη μακροημέρευση εκείνης της αλλοπρόσαλλης συγκυβέρνησης.

Έχει, νομίζω, σημασία, να θυμηθούμε τους στίχους του συγκεκριμένου τραγουδιού που είχε προκαλέσει τη μήνη των τότε κυβερνώντων που δεν ήθελαν να αιωρείται στην ατμόσφαιρα ούτε καν υπαινιγμός ότι, όπως συνήθως συμβαίνει στις δημοκρατικές χώρες, δεν ήταν αιώνια η εξουσία που μόλις είχαν αποκτήσει.

«Δεν κοιμάμαι πια τις νύχτες κι ανεβάζω πυρετό, δηλητήριο στο αίμα τρικυμία στο μυαλό. Κάποιος θέλει να με σώσει μ’ ένα φάρμακο φριχτό, ίσως και να με σκοτώσει αν τολμήσω ν’ αρνηθώ», ανέφερε το πρώτο κουπλέ του άσματος που ακολουθούνταν από το ρεφρέν: «Θα περάσει κι αυτό, θα περάσει η ζωή, θα περάσεις κι εσύ, θα περάσω κι εγώ».

«Θέλω να στο τραγουδήσω, θέλω να το μοιραστώ, το ηφαίστειο να σβήσω που μου καίει το λαιμό. Διχασμένη μου πατρίδα, διχασμένη μου καρδιά, μεσ’ τα ερείπια σε είδα να μετράμε τη ζημιά», έλεγε το δεύτερο κουπλέ για να ακολουθήσει και πάλι το ρεφρέν: «Θα περάσει κι αυτό, θα περάσει η ζωή, θα περάσεις κι εσύ, θα περάσω κι εγώ».

«Πέφτει γύρω μου σκοτάδι ή εγώ είμαι τυφλός κι όποιος βγαίνει απ’ το κοπάδι εφιάλτης και εχθρός. Είναι η πόλη μου καμένη, ειν’ η χώρα μου μισή, νικητές και νικημένοι όλοι χάσαμε μαζί», συνέχιζε το τρίτο κουπλέ και το τραγούδι έκλεινε με το ρεφρέν: «Θα περάσει κι αυτό, θα περάσει η ζωή, θα περάσεις κι εσύ, θα περάσω κι εγώ».

Με την απόσταση των χρόνων, είναι λογικό να δυσκολεύεται κάποιος να αντιληφθεί τι ακριβώς ήταν εκείνο που είχε αφιονίσει τόσους συμπατριώτες μας που εκφράζονταν με τόσο πάθος και μισαλλοδοξία σε βάρος όσων είχαν διαφορετική από τη δική τους άποψη και δεν ενστερνίζονταν τις λαϊκίστικες απλοϊκότητες του τύπου «θα καταργήσουμε τα Μνημόνια με ένα νόμο και με ένα άρθρο» και «θα μας παρακαλούν να μας δανείσουν».

Το πιο παράδοξο, μάλιστα, είναι πως, όπως μπορεί εύκολα να διαπιστώσει κανείς με μια σύντομη περιήγηση στο Διαδίκτυο, εκείνο που είχε περισσότερο ενοχλήσει ήταν το μάλλον συμφιλιωτικό σημείωμα με το οποίο ο Πορτοκάλογλου συνόδευε το άσμα του: «Αφιερωμένο από καρδιάς σε όλους μας με την ευχή να θυμόμαστε πιο συχνά ότι και “εμείς” και οι “άλλοι” είμαστε όλοι ταξιδιώτες στο ίδιο καράβι…», έγραφε ο τραγουδοποιός.

Το τι ειπώθηκε και γράφηκε τότε εναντίον του είναι ασύλληπτο. Μύδροι επί μύδρων. Και επιθέσεις επί επιθέσεων. Δεν του συγχωρούσαν, λέει, το γεγονός ότι «δεν κινητοποιήθηκε με τέτοιο πείσμα και σπουδή να γράψει πολιτικότροπο τραγούδι ούτε όταν άρχισε η χώρα να καταρρέει, όταν χάσαμε τις δουλειές μας, όταν πύκνωναν οι άνεργοι και μαζί τα ασφυκτικά οικονομικά μέτρα, όταν θερμαίνονταν οι διαδηλώσεις, όταν άρχισαν οι αυτοκτονίες, όταν ισοπεδώνονταν ζωές και άλλαζαν συνθήκες».

Αντιθέτως, όπως διατείνονταν οι επικριτές του, εκείνος «όταν συνέβαιναν όλα αυτά συνιστούσε ψυχραιμία, αυτοκριτική και ομαδική ανάληψη ευθυνών» και «σε συνέντευξή του αποκάλεσε “λαϊκίστικο σύνθημα το ότι οι πολιτικοί μας είναι διεφθαρμένοι που μας καταπιέζουν”». Αυτά τότε. Διότι τώρα, έξι χρόνια μετά, ήταν χάρμα ιδέσθαι να ακούει κανείς τον διαπρύσιο υπερασπιστή εκείνης της συγκυβέρνησης Σταμάτη Κραουνάκη να τραγουδά από τη συχνότητα της δημόσιας τηλεόρασης το πάλαι ποτέ επάρατο «θα περάσει κι αυτό».

Παλαιότερα, κάποιοι είχαν υποστηρίξει ότι ο αιματηρός και αδελφοκτόνος Εμφύλιος Πόλεμος της περιόδου 1945-1949 έληξε ουσιαστικά όταν συναντήθηκαν και έδωσαν τα χέρια οι δύο πρωταγωνιστικές μορφές του: ο επικεφαλής του εθνικού στρατού στρατηγός Θρασύβουλος Τσακαλώτος και ο αρχηγός του αντάρτικου ΔΣΕ Μάρκος Βαφειάδης.

Η συνάντηση Τσακαλώτου -Βαφειάδη έγινε το 1984 και τα μέσα ενημέρωσης της εποχής κατέγραψαν τον εξής διάλογο που είχαν οι δύο άνδρες: «Κάναμε λάθος τότε», είπε ο στρατηγός Τσακαλώτος και ο καπετάν Μάρκος απάντησε: «Μάλλον, στρατηγέ μου». Για να συμπληρώσουν και οι δύο για τα θύματα του εμφυλίου: «Ήταν όλοι καλοί Έλληνες».

Εκείνο το ιστορικό τετ α τετ πανηγυρίστηκε από όλες τις πλευρές, παρόλο που, μόλις δύο χρόνια πριν, όταν η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου είχε αναγνωρίσει και τη συμμετοχή της Αριστεράς στην Εθνική Αντίσταση, η αξιωματική αντιπολίτευση του Ευάγγελου Αβέρωφ είχε αντιδράσει με οξύτητα και είχε αποχωρήσει από τη Βουλή.

Όσο και αν οι αναλογίες δεν είναι ευθείες, η συνύπαρξη του Κραουνάκη με τον Πορτοκάλογλου στη δημόσια τηλεόραση ήταν μια εξίσου καλή στιγμή της ελληνικής ιστορίας όσο και η χειραψία Τσακαλώτου – Βαφειάδη. Και μακάρι να αποτελέσει το έναυσμα για να αφήσουμε οριστικά πίσω μας τις διχαστικές λογικές του χθες με τις εντάσεις και τους «ψόφους»…

Οι… απερίσπαστοι συνωμοσιολόγοι θα δώσουν, άραγε, λογαριασμό;

Μέχρι πριν από δύο εβδομάδες, ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, θέλοντας να υποβαθμίσει τον επελαύνοντα κορωνοϊό, ο οποίος σάρωνε ήδη τον πλανήτη από άκρη σε άκρη, επέμεινε να τον αποκαλεί «κινέζικο ιό», σε μια διττή προσπάθεια που κατέτεινε, αφενός, στην υποβάθμιση της σημασίας του φαινομένου και, αφετέρου, στην επιβεβαίωση της ιδεοληπτικής εμμονής του κατά του δημόσιου συστήματος υγείας.

Όπως εμμέσως παραδεχόταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ο βασικός λόγος για τον οποίο αρνούνταν να δει κατάματα την πραγματικότητα που δημιουργούνταν πια σε πολλές χώρες μακριά από την Κίνα, ήταν επειδή φοβόταν ότι οι διαφαινόμενες επιπτώσεις θα διακινδύνευαν την επανεκλογή του, αφού τα μέτρα τα οποία θα έπρεπε να ληφθούν θα επιβάρυναν την αμερικανική οικονομία και αυτό θα μετρούσε στην ψήφο που δώσουν τον Νοέμβριο οι Αμερικανοί πολίτες.

Ήρθαν, όμως, έτσι τα πράγματα που η εικασία του Ντόναλντ Τραμπ κινδυνεύει να λειτουργήσει ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Διότι εκείνο το οποίο υποτίθεται ότι ήθελε να αποφύγει με την άρνηση της βοώσας πραγματικότητας, δηλαδή το αποκαλούμενο «πολιτικό κόστος» από τη λήψη μέτρων που θα έπλητταν την οικονομία των ΗΠΑ, απεδείχθη όχι μόνον ότι ήταν αναπόφευκτο, αλλά, εν τέλει, το τίμημα που θα κληθούν να πληρώσει η χώρα αλλά και ο Πρόεδρός της θα είναι ακόμη βαρύτερο.

Οι δραματικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών δείχνουν ότι η οικονομική ζημιά μεγάλωσε κατά πολύ από την καθυστέρηση ανάληψης δράσης για την ανάσχεση της πανδημίας. Ενώ οι πολύ περισσότερες ανθρώπινες ζωές που, δυστυχώς, θα χαθούν και μάλιστα αδίκως, εξαιτίας της ιδεοληπτικής εμμονής του Αμερικανού Προέδρου, αναπόφευκτα δυσχεραίνουν τα πολιτικά σχέδια του αμετροεπούς πολιτικού. Ο οποίος στην αρχή αρνούνταν το lockdown, τώρα πλέον ανεβάζει πολύ ψηλά τον πήχη με τους πιθανούς θανάτους, σε μια κουτοπόνηρη απόπειρα να μην περάσει από κάτω.

Η περίπτωση της ιδεοληπτικής άρνησης του Ντόναλντ Τραμπ να αναγνωρίσει την πραγματικότητα και να προασπίσει το συμφέρον των πολιτών του, αλλά και του ίδιου, δεν είναι η μοναδική. Την είδαμε στη γειτονική μας Τουρκία του Ερντογάν, την είδαμε στη Μεγάλη Βρετανία του Μπόρις Τζόνσον, που ανέκρουσαν πρύμναν, ακολουθώντας την οπορτουνιστική τακτική του Αμερικανού Προέδρου. Τη βλέπουμε στη μακρινή Βραζιλία του ανεκδιήγητου Μπολσονάρου, ο οποίος συνεχίζει ασυγκίνητος μπροστά στο παγκόσμιο «γαϊτανάκι του θανάτου».

Εξίσου μεγάλο δυστύχημα, όμως, είναι και το ότι αντίστοιχα στρεβλή ερμηνεία των όσων μας συμβαίνουν κάνουν και υποτιθέμενοι «διανοούμενοι» του εγχώριου καλλιτεχνικού στερεώματος οι οποίοι, σε μια επίδειξη δήθεν πνεύματος αντίστασης σε όσες παραδοχές κάνουμε όλοι εμείς οι υπόλοιποι που παίρνουν τοις μετρητοίς τις απόψεις και τις νουθεσίες των ειδικών επιστημόνων, καταφεύγουν σε ασύλληπτες θεωρίες συνωμοσίας για όσα –υποτίθεται ότι- υποκρύπτονται πίσω από την πανδημία και τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης που συστήνονται για τον περιορισμό της εξάπλωσης.

Μετά τον Σταμάτη Κραουνάκη που διαπίστωσε ότι ο κορωνοϊός είναι «εργαστηριακή επίθεση μείωσης πληθυσμών» και ότι «το εμβόλιο υπάρχει», αλλά ο ίδιος έχει βρει το δικό του φάρμακο που είναι η… πρόπολη, εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο Γιώργος Κιμούλης για να μας «αποκαλύψει» ότι όλος αυτός ο εφιάλτης τον οποίο ζει ολόκληρος ο πλανήτης δεν είναι παρά «εργαλείο περίσπασης». Και γι΄ αυτό ο γνωστός ηθοποιός και σκηνοθέτης βάζει εισαγωγικά στη λέξη «πανδημία», επειδή προφανώς αμφισβητεί την ύπαρξή της.

Εκ πρώτης άποψης, είναι απορίας πως μπορεί να συγκλίνουν οι θέσεις πολιτικάντηδων της Ακροδεξιάς και με οι απόψεις καλλιτεχνών που εμφανίζονται να είναι στρατευμένοι στην Αριστερά. Με δεδομένη, όμως, τη σύγκλιση των άκρων που ζήσαμε στη χώρα μας την περασμένη δεκαετία, ίσως δεν πρέπει να απορεί κανείς. Η ώσμωση που έφερε ο λεγόμενος «αντιμνημονιακός» αγώνας φαίνεται ότι έχει αφήσει βαθύ αποτύπωμα στο κοινωνικό σώμα. Γι΄ αυτό και σε πείσμα των σχηματικών διαχωρισμών, η παρανοϊκή Ακροδεξιά και η παλαβή Ακροαριστερά βρίσκουν κοινή γλώσσα.

Υπό άλλες συνθήκες, οι δήθεν αντισυμβατικές προσεγγίσεις καλλιτεχνών που, αν και δηλώνουν αριστεροί, δεν έχουν πρόβλημα να χρησιμοποιούν τα… αστικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να προπαγανδίσουν τις θεωρίες τους, ίσως να μην είχαν καμία σημασία. Στην παρούσα συγκυρία, ωστόσο, δεν περνούν απαρατήρητες εξαιτίας του γεγονότος ότι η δημοφιλία του facebook, ειδικά αυτή την εποχή του εγκλεισμού των πολλών, είναι εκτεταμένη και αρκετοί συμπολίτες μας νομίζουν ότι «ενημερώνονται» μέσω αυτού.

Είναι ευτύχημα, πάντως, ότι οι… απερίσπαστοι συνωμοσιολογικοί ισχυρισμοί τους φαίνεται να βρίσκουν πολύ μικρή ανταπόκριση στην πολύπαθη ελληνική κοινωνία που δοκιμάστηκε σκληρά την προηγούμενη δεκαετία, εξαιτίας και του γεγονότος ότι η κρίση παρατάθηκε από αυταπάτες, ψευδαισθήσεις και φαντασιώσεις. Η συντριπτική πλειονότητα των συμπατριωτών μας εμπιστεύονται, πλέον, το επιστημονικό δυναμικό και τις αρχές της χώρας, συμμορφώνονται με τις υποδείξεις τους και τηρούν αγόγγυστα τα επώδυνα μέτρα της απομόνωσης και της κοινωνικής αποστασιοποίησης.

Μιας, ωστόσο, και έχει γίνει του συρμού η μισαλλόδοξη καμπάνια «μετά θα λογαριαστούμε» που διακινείται από κάποιους που κινούνται στο ίδιο ιδεολογικό στίγμα με τους… απερίσπαστους συνωμοσιολόγους της εποχής μας, θα είχε ενδιαφέρον, όταν τελειώσει ο εφιάλτης που ζούμε, να έδιναν λογαριασμό στους συμπολίτες μας που τους θαυμάζουν και τους ανέδειξαν σε πνευματικούς ταγούς. Λέτε να το κάνουν;

Οι κρίσεις απαιτούν ηγεσία και αποφάσεις!

Στα χρόνια που η οικονομική κρίση στην Ελλάδα ήταν στο αποκορύφωμά της συνήθιζα να επισκέπτομαι, για λόγους ρεπορτάζ, το γραφείο ενός αξιωματούχου της εποχής με κομβικό ρόλο στη διαμόρφωση της κυβερνητικής πολιτικής και δυνατότητα ισχυρής παρέμβασης στον τότε πρωθυπουργό.

Παρά τον σεβασμό που μου ενέπνεαν από τη μια η εμπιστοσύνη που μου έδειχνε και από την άλλη το ασκητικό και διόλου αλαζονικό πνεύμα που χαρακτήριζε την άσκηση της εξουσίας του, οι διαφωνίες μας ήταν συχνές κυρίως εξαιτίας της μεγάλης έκπληξη που αισθανόμουν κάθε φορά που μου εκμυστηρευόταν τις συνθήκες υπό τις οποίες διαμόρφωνε τις απόψεις του.

Τα περισσότερα σαββατοκύριακα, σύμφωνα με τις διηγήσεις του, επισκεπτόταν μονές ανά την ελληνική επικράτεια προκειμένου να αντιληφθεί το κλίμα που εισέπρατταν οι ηγούμενοι και οι λοιποί μοναχοί από το… χριστεπώνυμο ποίμνιο με τον οποίο έρχονταν σε επαφή. Ήταν εδραία η πεποίθησή του ότι οι μονές ήταν τα καλύτερα «βαρόμετρα» για να αντιληφθεί ο ίδιος –που δήλωνε «αμετανόητος αντιμνημονιακός»- για τις διαθέσεις της κοινής γνώμης και να τις μεταφέρει στο Μέγαρο Μαξίμου.

Δεν εμπιστευόταν ούτε τις δημοσκοπήσεις, ούτε τους βουλευτές ή τα στελέχη του κόμματός του. Θέσφατο για εκείνον ήταν αυτό που «λένε οι καλόγηροι», επειδή πίστευε ότι ήταν ανιδιοτελείς. Το επιχείρημα ότι αυτά που του μετέφεραν άνθρωπο απομονωμένοι από τον έξω κόσμο μπορεί να μην είχαν σχέση με την πραγματικότητα δεν τον έπειθε και ούτε τον απασχολούσε.

Ο πρωταγωνιστής της μικρής αυτής ιστορίας κάποια στιγμή βρέθηκε, για άλλους αλλά όχι πολύ διαφορετικούς λόγους, κακήν κακώς εκτός κυβέρνησης. Αλλά και η κυβέρνηση στην οποία συμμετείχε δεν είχε και καλύτερη κατάληξη. Ίσως και επειδή συνέχισε να ασκεί την πολιτική της ακολουθώντας αντίστοιχες νόρμες.

Ανέσυρα τούτες τις μέρες στη μνήμη του τα γεγονότα εκείνης της περιόδου, παρακολουθώντας τη διστακτικότητα της κυβέρνησης και των άλλων φορέων της Πολιτείας να πάρουν σαφή θέση και να πουν ξεκάθαρα για το μείζον ζήτημα της προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κορωνοϊό αυτό που χθες είπε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Το αυτονόητο, δηλαδή, σύμφωνα με το οποίο: «Ό,τι ισχύει για τις δημόσιες συναθροίσεις, ισχύει και για τις εκκλησίες μας».

Είναι η δεύτερη φορά μέσα σε δύο εβδομάδες που ο πρωθυπουργός αποφάσισε να «σπάσει αυγά» και να λάβει τις αποφάσεις που απαιτούσαν οι δύσκολες περιστάσεις με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπη η κυβέρνησή του. Η πρώτη ήταν όταν αντέδρασε άμεσα και αποτελεσματικά στην τεράστια πρόκληση του Τούρκου Προέδρου να αποπειραθεί να εκβιάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση, καταλύοντας τα σύνορα της Ελλάδας.

Η απόφαση για το κλείσιμο των συνόρων και η συνακόλουθη ριζική αλλαγή της παθητικής μεταναστευτικής πολιτικής που πέντε χρόνια τώρα ακολουθεί η χώρα μας, ήταν μια αποφασιστική κίνηση η οποία έδειξε ηγεσία. Το ίδιο έδειξε και η πρωθυπουργική πρωτοβουλία να αναλάβει ο ίδιος να μιλήσει στους πιστούς Χριστιανούς για το τι επιβάλλεται να κάνουν και τι όχι.

Σε μια καθοριστική στιγμή για αυτή καθεαυτή την υπόσταση της ελληνικής Πολιτείας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέλαβε δύο επιβεβλημένες πρωτοβουλίες που δεν ικανοποιούν απλώς το λαϊκό αίσθημα αλλά στέλνουν ένα ισχυρό μήνυμα για την κινητοποίηση και την εγρήγορση της ελληνικής κοινωνίας που βρίσκεται αντιμέτωπη με τεράστιους κινδύνους.

Οι Βελόπουλοι, οι Πολλάκηδες (για φαντασθείτε ο περί ου να ήταν ακόμη υπουργός αρμόδιος για τα θέματα της δημόσιας Υγείας και να χειριζόταν τη συγκεκριμένη κρίση;), οι Κραουνάκηδες, οι Αμβρόσιοι υπήρχαν από παλαιά και μάλλον θα υπάρχουν και στο μέλλον, βουτηγμένοι μέσα στη μικρότητα του «ελληναράδικου» περίγυρου τους…

Γι΄ αυτό και το ζητούμενο σε τέτοιες ώρες μεγάλων κρίσεων είναι οι δυνάμεις της λογικής και της υπευθυνότητας να ασκούν τον ρόλο τους, παίρνοντας ξεκάθαρες θέσεις χωρίς να αφήνουν στους κάθε είδους λαϊκιστές τον ζωτικό χώρο που διεκδικούν για να προμοτάρουν την -εμπορική, ιδεοληπτική ή όποια άλλη- «πραμάτειά» τους.

Οι ετερόκλητες δυνάμεις του παραλογισμού ανθούν εκεί που απέχουν οι εχέφρονες ταγοί. Και οι παρεμβάσεις τους βρίσκουν έδαφος όταν οι πολίτες αφήνονται έρμαια τους. Το βιώσαμε πολλές φορές στο απώτερο και το πρόσφατο παρελθόν. Η χώρα μπήκε σε μεγάλες περιπέτειες και οι Έλληνες πλήρωσαν βαρύ τίμημα κάθε φορά που πήραν το «πάνω χέρι» οι εμφορούμενοι από αυταπάτες, ψευδαισθήσεις και φαντασιώσεις.

Ας ελπίσουμε να μην ξανασυμβεί. Ούτε με τη μεταναστευτική κρίση. Ούτε με την κρίση της πανδημίας του κωρονοϊού. Οι κρίσεις και για να προληφθούν, αλλά και για να αντιμετωπιστούν, απαιτούν ηγεσία και αποφάσεις!