Από την «τρύπα του Κούβελα» έως το Κτηματολόγιο του Λαλιώτη, έργα του προηγούμενου αιώνα δεν λένε να τελειώσουν…

 

Οι περισσότεροι Έλληνες -και σίγουρα όσοι είναι κάτω από 45 ετών- θυμούνται ελάχιστα έως καθόλου τον Σωτήρη Κούβελα και τον Κώστα Λαλιώτη, δυο πολυσυζητημένους πολιτικούς του παρελθόντος που συνέδεσαν το όνομα τους με δυο εμβληματικά έργα τα οποία ξεκίνησαν τον… προηγούμενο αιώνα, αλλά δεν λένε ακόμη να τελειώσουν.

Έχουν περάσει 37 ολόκληρα χρόνια αφότου ο Κούβελας ως νεοεκλεγμένος δήμαρχος Θεσσαλονίκης… εγκαινίαζε τα «έργα» για την κατασκευή Μετρό στην πόλη του. Τα «έργα» αυτά, βέβαια, δεν ήταν τίποτε περισσότερο από μια τρύπα την οποία άνοιξε κοντά στις εγκαταστάσεις της ΔΕΘ, στήνοντας στην πραγματικότητα μια παράσταση για το πολιτικό θεαθήναι, αφού ούτε μελέτες υπήρχαν, ούτε, πολύ περισσότερο, εξασφαλισμένη χρηματοδότηση.

Το αστείο της υπόθεσης, μάλιστα, ήταν ότι ο εμπνευστής της φιέστας υποστήριξε στα σοβαρά ότι το έργο θα ολοκληρωνόταν με πόρους από τα… κέρδη που θα απέφερε η λειτουργία του δημοτικού ραδιοφωνικού σταθμού που είχε ιδρύσει ο ίδιος λίγους μήνες νωρίτερα. Φυσικά, ο ραδιοσταθμός, δεν απέδωσε ούτε δεκάρα κέρδους και μοιραία η τρύπα, η οποία πήρε το όνομα του… δημιουργού της, έμεινε να χάσκει εκεί για πάνω από μια δεκαετία, στη διάρκεια της οποίας ο Κούβελας είχε εγκαταλείψει τον δήμο και είχε γίνει ξανά βουλευτής και μετέπειτα πρωτοκλασσάτος υπουργός.

Χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν δύο δεκαετίες για να ξεκινήσουν από νέα και πραγματική βάση, τον Ιούνιο του 2006, τα έργα του Μετρό. Η αρχική σύμβαση προέβλεπε ολοκλήρωση των εργασιών και κυκλοφορία των συρμών τον Οκτώβριο του 2012. Χρόνο με τον χρόνο, όμως, η μια παράταση διαδεχόταν την άλλη με διάφορες δικαιολογίες: από απρόβλεπτες τεχνικές δυσκολίες που εύρισκαν οι κατασκευαστές και απαιτούσαν αναθεωρήσεις του προϋπολογισμού έως τη διελκυστίνδα για τη διαχείριση των αρχαιοτήτων που βρέθηκαν στις σήραγγες που ανοίχθηκαν ή τις δικαστικές προσφυγές των κάθε λογής προστατών της πολιτιστικής κληρονομίας και της οικολογικής καθαρότητας.

Και, παρότι οι ιθύνοντες της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ έκαναν το 2018 εικονικά εγκαίνια σε μουσαμάδες και πήγαιναν βόλτα με… ακίνητα βαγόνια, το πιθανότερο είναι ότι οι πρώτοι πραγματικοί επιβάτες, σύμφωνα με τους τελευταίους υπολογισμούς και τις προ ημερών σχετικές δηλώσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, θα μπουν στους συρμούς τον προσεχή Νοέμβριο. Δηλαδή έξι χρόνια μετά τα ΣΥΡΙΖΑϊκά εγκαίνια, δώδεκα χρόνια μετά τις προβλέψεις της τρέχουσας σύμβασης και λίγο πριν να συμπληρωθούν τέσσερις δεκαετίες από το άνοιγμα της «τρύπας του Κουβέλα».

Αντίστοιχη, αν όχι και ακόμη μεγαλύτερη, βραδυπορία έχει και η πρόοδος του Κτηματολογίου, το οποίο από τις περισσότερες κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών έχει χαρακτηριστεί ως «το μεγαλύτερο μεγάλο έργο της χώρας». Όταν το μακρινό 1996 το σημαίνον στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και πανίσχυρος τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κώστας Λαλιώτης ανακοίνωνε το χρονοδιάγραμμα της κτηματογράφησης υπολογίζοντας ότι θα χρειαζόταν μια δεκαπενταετία για να πάψει η Ελλάδα να είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη χωρίς Κτηματολόγιο, η αντιπολίτευση της εποχής… χάλασε τον κόσμο επειδή θεώρησε υπερβολικό τον χρόνο που χρειαζόταν για την ολοκλήρωση του έργου.

Μέχρι το 2001 που ο Λαλιώτης παρέδωσε το συγκεκριμένο υπουργικό χαρτοφυλάκιο, στο οποίο είχε μείνει επί οκτώ συναπτά χρόνια, δεκάδες φορές ακούστηκαν μέσα και έξω από τη Βουλή καταγγελίες για «διασπάθιση του δημόσιου χρήματος» και για «σημαντικές καθυστερήσεις στο έργο». Πολλοί από τους καταγγέλλοντες συμμετείχαν στις επόμενες κυβερνήσεις, πλην, όμως, οι ρυθμοί προόδου του έργου, αντί να επιταχυνθούν, μάλλον επιβραδύνθηκαν.

Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτές τις μέρες ο αρμόδιος υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κωνσταντίνος Κυρανάκης δήλωσε ότι «ο στόχος μας είναι τον (προσεχή) Ιανουάριο να έχουμε κτηματογραφημένο το 85% της χώρας». Εν ολίγοις, σε χρόνο υπερδιπλάσιο από τις αρχικές εξαγγελίες Λαλιώτη που έγιναν πριν από 28 χρόνια, για την περάτωση του έργου θα χρειαστεί να περιμένουμε κι άλλο.

Δεν είναι, όμως, το Μετρό Θεσσαλονίκης και το Κτηματολόγιο τα μόνα έργα που παραπέμπουν στον μύθο με το γεφύρι της Άρτας που «ολημερίς το χτίζανε» αλλά ποτέ δεν τελείωνε. Οι μεγάλες αποκλίσεις στα χρονοδιαγράμματα εκτέλεσης της συντριπτικής πλειονότητας των δημοσίων έργων αποτελούν, δυστυχώς, τον κανόνα.

Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς; Το νέο γήπεδο του Παναθηναϊκού που είχε εξαγγελθεί ότι θα ήταν έτοιμο το 2008, για να συμπέσει με την εκατονταετία από την ίδρυση της ομάδας, αλλά μόλις προχθές εκδόθηκε η οικοδομική άδεια για τις νέες εγκαταστάσεις στο Βοτανικό και την ανάπλαση στη λεωφόρο Αλεξάνδρας; Ή το περίφημο «κυβερνητικό πάρκο» που εξαγγέλθηκε πριν από πέντε χρόνια ότι θα γίνει στο παλαιό εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ Υμηττού, αλλά μέχρι στιγμής στον χώρο δεν έχει μπει ούτε καρφί, αφού βρίσκεται ακόμη στη φάση της διαγωνιστικής διαδικασίας;

Και αν ισχυριστεί κάποιος ότι αυτά δεν είναι έργα που συνιστούν προτεραιότητα, τι να πει για την απογοητευτική εξέλιξη που έχει η πρόοδος των εργασιών σε δύο από τους φονικότερους οδικούς άξονες της χώρας που είναι η Εθνική οδός Πατρών – Πύργου και ο διαβόητος Βόρειος Οδικός Άξονας της Κρήτης (ΒΟΑΚ); Η ολοκλήρωσή τους οδηγείται από αναβολή σε αναβολή αυξάνοντας τον αριθμό των ζωών που χάνονται άδικα στην άσφαλτο.

Η Ελλάδα του 2024 διαθέτει ανθρώπινους αλλά και οικονομικούς πόρους για να φέρει εις πέρας ακόμη και τα πιο σύνθετα τεχνικά έργα. Το επιστημονικό δυναμικό της χώρας είναι καταρτισμένο και έμπειρο, όπως αποδείχθηκε με την κατασκευή της γέφυρας Ρίου – Αντιρρίου, την Εγνατία οδό και τόσα άλλα μεγάλα έργα του πρόσφατου και του απώτερου παρελθόντος. Τα δημόσια ταμεία επίσης έχουν, χάρις και στη σημαντική ευρωπαϊκή συνδρομή, χρήματα που ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρχαν.

Τι φταίει λοιπόν και σπανίως τηρούνται τα χρονοδιαγράμματα αποπεράτωσης των έργων; Βιάζονται οι πολιτικές ηγεσίες να εξαγγείλουν έργα τα οποία δεν είναι «ώριμα» και δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς; Ή είναι οι… ακόρεστοι εργολάβοι που σπεύδουν να αναλάβουν έργα με μεγάλες εκπτώσεις προεξοφλώντας ότι στην πορεία θα τα αφήσουν ημιτελή με την εκβιαστική απαίτηση να αναθεωρηθεί ο προϋπολογισμός;

Τις προηγούμενες μέρες εγκαινιάστηκε η νέα ψηφιακή πλατφόρμα «erga.gov.gr» μέσα από την οποία δίνονται πληροφορίες για έργα με προϋπολογισμό άνω του ενός εκατομμυρίου που υλοποιούνται σε κάθε περιφέρεια και δήμο της χώρας με φορείς υλοποίησης την Κεντρική Κυβέρνηση, τις Περιφέρειες και τους Δήμους. Είναι μια καλοσχεδιασμένη πλατφόρμα που όποιος την επισκεφθεί βρίσκει ωραίες εικόνες και γραφήματα καθώς και ενδιαφέροντα στοιχεία για τη φάση στην οποία βρίσκεται καθένα από τα έργα.

Εκείνο, όμως, που δεν βρίσκει είναι εξηγήσεις γιατί πολλά από αυτά εξακολουθούν να κινούνται με ρυθμούς… χελώνας και σχεδόν ποτέ δεν ολοκληρώνονται στην ώρα τους.

Είναι καιρός να κλείσει η «σηπτική δεξαμενή»

Αναζητώ επιμελώς τις τελευταίες μέρες -και φυσικά δεν βρίσκω αρκετούς- ανθρώπους της πραγματικής ζωής, οι οποίοι εγκατέλειψαν τα προηγούμενα χρόνια το ΠΑΣΟΚ και κατευθύνθηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ, για να μου εξηγήσουν πόσο περήφανοι αισθάνονται με όσα ασύλληπτα για την πολιτική ζωή της χώρας βλέπουμε να εκτυλίσσονται πέριξ της Κουμουνδούρου.

Με εξαίρεση ελάχιστους, που ήταν και παραμένουν αφιονισμένοι, επειδή γοητεύονται από λαϊκίστικες υπερβολές και παραμένουν προσκολλημένοι σε συνωμοσιολογικές αναλύσεις της πραγματικότητας, οι περισσότεροι οπαδοί, φίλοι και ψηφοφόροι του πάλαι ποτέ κυβερνητικού ΣΥΡΙΖΑ δυσκολεύονται να κρύψουν άλλοι την αμηχανία και άλλοι τη δυσφορία που αισθάνονται για τα τεκταινόμενα σε έναν πολιτικό φορέα ο οποίος διαψεύδει καθημερινά τις φρούδες ελπίδες που καλώς ή καλώς καλλιεργήθηκαν στο θυμικό μιας διόλου ευκαταφρόνητης μερίδας του ελληνικού λαού.

Δεν είναι μόνον τα απερίγραπτα καμώματα του επιδειξία αρχηγού τους Στέφανου Κασσελάκη, πότε με τη «σηπτική δεξαμενή» -τον βόθρο, κατά το κοινώς λεγόμενο- που μετέτρεψε παράνομα σε πισίνα και πότε με τις προκλητικές διακοπές την ώρα που οι εργαζόμενοι στο κόμμα του παραμένουν απλήρωτοι.

Για να μην σχολιάσουμε την επιθυμία του να… ντυθεί, εκτός από γαμπρός με το… διαβόητο για τα δικά μας ήθη honeymoonfunding, και βουλευτής, εκβιάζοντας με προκλητικά αντιθεσμικό τρόπο την παραίτηση όσων προηγούνταν εκείνου στη λίστα Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ που ενέκριναν οι πολίτες πέρυσι τον Ιούνιο.

Είναι και πολλά ακόμη που δείχνουν ότι μπορεί ο βόθρος στη βίλα των Σπετσών να μετατράπηκε -έστω και χωρίς να ομολογηθεί- σε πισίνα, ο βόθρος της Κουμουνδούρου, όμως, παραμένει ανοικτός και αναδύει αφόρητη πολιτική και κοινωνική δυσοσμία και τοξικότητα που έρχεται από την περίοδο της αντιμνημονιακής υστερίας αλλά δεν συνάδει με την εποχή μας.

Κακά τα ψέματα, ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ παράγει περισσότερη χυδαιότητα και τοξικότητα από όση μπορεί να καταναλώσει η ελληνική κοινωνία.

-Πως αλλιώς μπορεί να χαρακτηριστούν οι αδιανόητες χυδαιολογίες του ΣΥΡΙΖΑίου ευρωβουλευτή που δεν αποδοκιμάστηκαν ποτέ από την κομματική ηγεσία και έδωσαν αφορμή στον Θάνο Πλεύρη να ζητά -αν είναι δυνατόν!- να ποινικοποιηθεί η λέξη «μπάτσος»;

-Και πως μπορεί να εξηγηθούν οι ίσες αποστάσεις ανάμεσα στην καθηγήτρια Αθηνά Λινού και στον γνωστό σκανδαλοθήρα Παύλο Πολάκη για τα κονδύλια που ισχυρίζεται ο δεύτερος ότι ενθυλακώνει η πρώτη μέσω ΜΚΟ;

-Γιατί, άραγε, ο αυτοπροβαλλόμενος ως παμμέγιστος οικονομολόγος κ. Κασσελάκης, που ανακάλυψε τα «μαύρα» τα οποία διακινούνταν επί της ηγεσίας του προκατόχου του Αλέξη Τσίπρα, δυσκολεύεται να αποφανθεί αν έχει δίκιο η Λινού ή ο Πολάκης, ο οποίος κάποτε επαίρονταν δημοσίως ότι ως δήμαρχος Σφακίων τηρούσε διπλά βιβλία;

-Μήπως εκείνο που τον εμποδίζει είναι ο βάσιμος φόβος του ότι ο «αψύς Σφακιανός», που τον επέβαλε στην περυσινή κούρσα για την ηγεσία, δεν θα αργήσει να του ζητήσει να του παραδώσει τα κλειδιά της Κουμουνδούρου, αφού οι πολακιστές αποτελούν πλέον πλειοψηφία στον εναπομείναντα ΣΥΡΙΖΑ;

Κατόπιν όλων αυτών είναι απορίας άξιον πως παραμένουν στο τύποις ακόμη «κόμμα Κασσελάκη» και οσονούπω «κόμμα Πολάκη» κάποια ελάχιστα στελέχη που έχουν την έξωθεν καλή μαρτυρία και διαθέτουν στοιχειώδη προσωπική και πολιτική αξιοπρέπεια. Είναι αλήθεια ότι δεν είναι πολλοί, αλλά, όσοι και να είναι, η παραμονή τους εκεί είναι πλέον απολύτως αδικαιολόγητη. Δεν χρειάζεται, για παράδειγμα, ο Αλέξης Τσίπρας να προσλάβει κι άλλους ξένους ειδικούς για να αντιληφθεί ότι κανένα rebranding δεν μπορεί να κάνει αν δεν πάρει εγκαίρως αποστάσεις από τον «βόθρο» που άφησε πίσω του στην Κουμουνδούρου.

Η παθητικότητα με την οποία αντιμετωπίζουν τις άμεσες και έμμεσες ύβρεις και λοιδορίες που εκτοξεύουν εναντίον τους ο Πολλάκης, ο Κασσελάκης και οι συν αυτοίς δεν τους απαλλάσσει από την ευθύνη την οποία έχουν να συμβάλλουν στο να κλείσει το συντομότερο δυνατόν η «σηπτική δεξαμενή» η οποία μπορεί να γνώρισε μέρες δόξης στους χαλεπούς μνημονιακούς καιρούς αλλά η διαιώνισή της μέχρι τις μέρες μας το μόνο αποτέλεσμα που έχει είναι να λειτουργεί ως βολικό άλλοθι για τις αστοχίες της σημερινής κυβέρνησης.

Υ.Γ.: Με την επιφύλαξη ότι δεν θα αλλάξει άρδην η εικόνα η οποία επικρατεί στο ΠΑΣΟΚ, η σύγκριση με όσα συμβαίνουν στον ΣΥΡΙΖΑ είναι συντριπτική. Μπορεί και τα δύο κόμματα μετά τα ατυχή αποτελέσματα που είχαν στις πρόσφατες ευρωεκλογές να μπήκαν στη δίνη της εσωστρέφειας, η ποιοτική διαφορά, ωστόσο, που τα χωρίζει είναι παραπάνω από εμφανής.

Την ώρα που στον ΣΥΡΙΖΑ αλληλομαχαιρώνονται δίχως κανόνες και χωρίς έλεος, στο ΠΑΣΟΚ, παρά την πληθώρα των υποψηφίων αρχηγών, η κούρσα για την ηγεσία γίνεται με τήρηση των κανόνων που επιβάλλουν τα καθιερωμένα πολιτικά ήθη μιας ευνομούμενης Πολιτείας. Αν τα πράγματα εξακολουθήσουν να κινούνται κατ΄ αυτόν τον τρόπο, τότε, ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει τον θώκο της Χαριλάου Τρικούπη στις 6 ή στις 13 Οκτωβρίου, οι πολίτες στις επόμενες εκλογές θα έχουν πιθανότατα την ευκαιρία να επιλέξουν μια αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση εξουσίας απέναντι στη σημερινή κυβέρνηση. Είναι αυτό που έχει περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο ανάγκη ο τόπος!

Πόσο θεμιτό είναι να διατίθενται αλλού κονδύλια, όταν δεν έχουμε νερό να πιούμε;

 

Κονδύλι ύψους 11,25 εκατ. ευρώ έθεσε τις προηγούμενες ημέρες στη διάθεση των δήμων το υπουργείο Εσωτερικών με στόχο την άμεση υλοποίηση δράσεων για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, όπως αναφέρεται στην απόφαση που υπέγραψε ο αρμόδιος υπουργός Θοδωρής Λιβάνιος.

Κάθε δυνητικός δικαιούχος, όπως διευκρινίζεται στη σχετική ανακοίνωση, έχει δικαίωμα υποβολής μίας μόνο πρότασης μέχρι του ποσού των 150.000 ευρώ και αποκλειστικά για ανόρυξη νέων ή αναβάθμιση υφιστάμενων υδρευτικών γεωτρήσεων, όπως και για ενοικίαση συστημάτων αφαλάτωσης νερού.

Είναι βέβαιο ότι ο κ. Λιβάνιος εξάντλησε τις δυνατότητες που του παρέχει ο προϋπολογισμός του υπουργείου του. Πλην, όμως, αυτό δεν αναιρεί την αίσθηση η οποία δημιουργείται σε όποιον έχει επίγνωση της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί σε ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής επικρατείας, ότι, δηλαδή, τα εν λόγω ποσά δεν αποτελούν παρά… σταγόνα στον ωκεανό των προβλημάτων που έχει δημιουργήσει η παρατεταμένη ανομβρία. 

Παραπόταμοι και ποταμοί στερεύουν, σε λίμνες και λοιπούς ταμιευτήρες τα νερά υποχωρούν σε βαθμό εξαφανίσεως, όπως συνέβη ήδη στην Κορώνεια και στη Δοϊράνη. Ενώ από ορισμένες γεωτρήσεις αντλείται πλέον υφάλμυρο νερό που είναι ακατάλληλο για πόση και άρδευση. Το κόστος άντλησης αυξάνεται κατακόρυφα υποχρεώνοντας τους δήμους να αναπροσαρμόσουν την τιμή με την οποία χρεώνουν τους καταναλωτές. 

Οι αγρότες σε πολλές περιοχές της χώρας, όπως στη Βόρεια Ελλάδα, στην πολύπαθη Θεσσαλία, στην Πελοπόννησο, στην Κρήτη, στη Νάξο, κ.α., βρίσκονται σε απόγνωση. Εξαιτίας της έλλειψης νερού, υποχρεώνονται να μειώσουν σημαντικά την παραγωγή τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων, αλλά και το κόστος και την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της εγχώριας γεωργικής παραγωγής.

Ανοίγω εδώ μια παρένθεση για να θυμίσω ότι όταν πριν από 12 χρόνια, που η Ελλάδα βρισκόταν στη δίνη του Μνημονίου, μάς είχε επισκεφθεί ο πρόεδρος του Ισραήλ Σιμόν Πέρες, ο οποίος, στη συνάντηση που είχε με τον Έλληνα ομόλογό του Κάρολο Παπούλια, εξέφρασε την απορία και την έκπληξή του πως μια χώρα με τόσες λίμνες και τόσα ποτάμια είναι τόσο πολύ ελλειμματική στην αγροτοδιατροφική παραγωγή. 

Εν αντιθέσει, φυσικά, με τη δική του χώρα, η οποία διαθέτει ένα μοναδικό ποτάμι, τον ιστορικό Ιορδάνη, και παρά ταύτα, με βασικό όπλο τη βέλτιστη διαχείριση των λιγοστών υδάτινων πόρων που διαθέτει και τις καλλιεργητικές καινοτομίες που εφαρμόζει, είναι παγκοσμίως γνωστή για το «αγροτικό θαύμα» το οποίο έχει συντελεστεί στα εδάφη του κράτους του Ισραήλ τις τελευταίες επτάμισι δεκαετίες που παρήλθαν από την ίδρυσή του.

Την προηγούμενη φορά που η δική μας χώρα βίωσε, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ανάλογες με τις σημερινές συνθήκες ακραίας λειψυδρίας, είχε σημάνει συναγερμός και είχαν προγραμματιστεί πολλά έργα, όπως φράγματα, ταμιευτήρες και λιμνοδεξαμενές, που η ολοκλήρωσή τους θα περιόριζε τις επιπτώσεις από τυχόν μελλοντική επανάληψη του φαινομένου.

Δυστυχώς, όμως, αρκετά από τα προγραμματισμένα έργα έμειναν ημιτελή ή δεν κατασκευάστηκαν ποτέ, καθώς τα επόμενα χρόνια, που άρχισε να βρέχει κάπως συχνότερα, άλλαξαν οι προτεραιότητες. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι τα έργα που έχουν μακρόπνοο ορίζοντα δεν λειτουργούν ψηφοθηρικά. Με αποτέλεσμα τη θέση τους συχνά να παίρνουν άλλα που είναι «αμεσότερης» απόδοσης, όπως οι εισοδηματικές ενισχύσεις, οι αναθέσεις έργων σε ημέτερους, ακόμη και η… χρηματοδότηση πανηγυριών.

Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα είναι αποδέκτρια μιας χωρίς προηγούμενο ροής πόρων από την Ευρωπαϊκή Ένωση με προέλευση το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το ΕΣΠΑ που την περίοδο 2021-2027 υπολογίζεται να ξεπεράσουν το ιλιγγιώδες ποσό των 70 δισ. ευρώ. Υπό αυτή τη συνθήκη, η χώρα θα έπρεπε να θυμίζει ένα απέραντο «εργοτάξιο» στο οποίο τα έργα διαχείρισης των υδάτων θα ανέμενε κάποιος να αποτελούν βασική προτεραιότητα. Κάθε άλλο, όμως, παρά αυτό συμβαίνει, μάλλον διότι έχουν επικρατήσει άλλες προτεραιότητες.   

Πόσο θεμιτό είναι, για παράδειγμα, να διατίθενται ευρωπαϊκοί πόροι για να αλλάξουν κάποιοι συμπολίτες μας τις παλαιές οικιακές συσκευές, για την προμήθεια των οποίων τα χρήματα πηγαίνουν σε εισαγωγές; Ή γιατί πρέπει να γίνουν δωρεάν απογευματινά ιατρεία με κοινοτικά χρήματα και δεν χρηματοδοτείται με αυτά η πρόσληψη μόνιμου προσωπικού; Και, πολύ περισσότερο, ποια ανάγκη οδηγεί στο να εκπαιδευτούν δημόσιοι υπάλληλοι στην τεχνητή νοημοσύνη; 

Όλα αυτά θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν εφόσον νωρίτερα είχαν βρεθεί χρήματα για να κατασκευαστεί ένα φράγμα στη Νάξο που θα σώσει και το τουριστικό προϊόν αλλά και την αξιοσημείωτη παραγωγή του νησιού σε ονομαστά αγροτικά προϊόντα. 

Ανοίγω εδώ μια δεύτερη παρένθεση για να παραθέσω κάποια από όσα είπε σε μια πρόσφατη συνέντευξη του (στη «Βιομηχανική Επιθεώρηση») ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, μιλώντας για τον τρόπο με τον οποίο χρηματοδοτήθηκε η ανάπτυξη της χώρα μας μετά την κατάρρευση στην οποία την οδήγησαν η γερμανική κατοχή και ο εμφύλιος που ακολούθησε. 

«Στη Νομισματική Επιτροπή, κυβέρνηση και Τράπεζα της Ελλάδος λειτουργούσαν μαζί. Συμμετείχε ο υπουργός Συντονισμού μαζί με τον υπουργό Οικονομικών, τον υπουργό Βιομηχανίας, τον διοικητή της ΤτΕ: τις εισηγήσεις τις έκανε η ΤτΕ, αλλ’ επρόκειτο συνολικά για ένα όργανο κυβερνητικής πολιτικής. Λεγόταν Νομισματική Επιτροπή κατ’ ευφημισμόν, αλλά στην ουσία τα έκανε όλα», επεσήμανε ο κ. Στουρνάρας.

Όπως εξήγησε, η λεγόμενη Νομισματική Επιτροπή «κατένεμε πιστώσεις, όχι μόνον σε κλάδους, ακόμη και σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Μάλιστα τότε διευκρινιζόταν ότι το να είναι μια επιχείρηση κερδοφόρα δεν σήμαινε και ότι θα έπαιρνε δάνειο, έπρεπε “να είναι και παραγωγική”. Υπό τη διάσταση της εθνικής οικονομίας. Δεν θέλουμε να χρηματοδοτούμε κερδοσκοπικές λειτουργίες, αυτή ήταν η ιδέα».

Αν όλα αυτά συνέβαιναν σε μια περίοδο που οι πόροι τους οποίους είχε στη διάθεσή της η χώρα ήταν ασύλληπτα πενιχροί σε σχέση με τον σημερινό πακτωλό των διαθέσιμων κονδυλίων, εύλογα διερωτάται κάποιος αν εφαρμόζεται και στις μέρες μας το κριτήριο «να είναι παραγωγική» κάθε μια από τις επενδύσεις που χρηματοδοτούνται από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους.

Διότι, αν μάθουν τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης οι δημόσιοι υπάλληλοι, ενώ δεν θα έχουμε νερό να πιούμε και να ποτίσουμε τους κάμπους και τα δένδρα της αυλής μας, δεν νομίζω ότι μπορούμε να μιλάμε για παραγωγική ανάπτυξη.

Μάλλον δεν μας τα… είπε καλά ο Έκο για τις ειδήσεις τον Αύγουστο

Διάσημος καθηγητής της Σημειολογίας, αλλά και δημοσιογράφος, ο Ιταλός Ουμπέρτο Έκο άφησε πίσω του σπουδαίες πνευματικές παρακαταθήκες στη φιλοσοφική σκέψη, στη λογοτεχνία, στη γλώσσα, καθώς και στην ανάλυση του τρόπου λειτουργίας των μέσων ενημέρωσης και της επιρροής τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι. 

Οι παλαιότερες γενιές δημοσιογράφων «μεγαλώσαμε» μελετώντας τα δοκίμιά του, όπως το «Κήνσορες και θεράποντες», και διαβάζοντας τα μυθιστορήματά του, όπως το ανυπέρβλητο «Το όνομα του Ρόδου», το οποίο πούλησε εκατομμύρια αντιτύπων σε ολόκληρο τον πλανήτη.   

Η τεράστια φήμη την οποία, χάρις στο σημαντικό έργο του, απέκτησε και στον εξωακαδημαϊκό κόσμο έχει ατονήσει τα τελευταία χρόνια, αν εξαιρέσει ίσως κανείς τον τίτλο ενός από τα βιβλία του σύμφωνα με τον οποίο «Τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις». Τίτλος ο οποίος έχει γίνει τα τελευταία πολλά χρόνια ένα από τα πιο δημοφιλή στερεότυπα σχεδόν κάθε καλοκαιριού.

Οι περισσότεροι, ωστόσο, που το επικαλούνται -και προφανώς ανάμεσά τους και ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανος Κασσελάκης, ο οποίος το χρησιμοποίησε σε μια χθεσινή ανάρτησή του από τη Μύκονο που αφορούσε την αρχειοθέτηση της υπόθεσης των υποκλοπών από την εισαγγελία του Αρείου Πάγου-, αγνοούν μάλλον τις συνθήκες υπό τις οποίες έγραψε ο Ιταλός διανοητής το επίμαχο κείμενο με το οποίο τιτλοφορήθηκε μια ολόκληρη συλλογή άρθρων του στον Τύπο. 

«Έμεινα μακριά απ΄ την Ιταλία από τις αρχές Αυγούστου μέχρι τα μέσα του Σεπτέμβρη και σε περιοχές που δεν ήταν δυνατόν να βρεις ιταλικές εφημερίδες», έγραφε προλογικά ο Έκο. Αμέσως μετά συμπλήρωνε ότι, όταν γύρισε, έπεσε με τα μούτρα να διαβάζει τις εκδόσεις των εντύπων, που είχαν κυκλοφορήσει όσο εκείνος ήταν σε διακοπές, και λυπήθηκε πληροφορούμενος ότι στο διάστημα αυτό είχαν πεθάνει τρεις αγαπημένοι φίλοι του. 

Γίνεται προφανές, λοιπόν, ότι η εποχή, κατά την οποία γράφηκε ότι «Τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις», δεν έχει καμία σχέση με το σήμερα. Στις σχετικά λίγες δεκαετίες που παρήλθαν έκτοτε, οι αλλαγές που συντελέστηκαν στις δυτικές -και όχι μόνον- κοινωνίες ήταν σχεδόν αδιανόητες την περίοδο που μεσουρανούσε ο Έκο.

Δεν είναι μόνον ότι στην εποχή μας σχεδόν ουδείς άνθρωπος, ο οποίος δεν είναι, εκ πεποιθήσεως, «αργόσχολος», μπορεί να κάνει διακοπές περισσότερο από έναν μήνα, καταφέρνοντας, μάλιστα, να βρεθεί σε καθεστώς πλήρους απομόνωσης σε βαθμό που να μην πληροφορηθεί ότι πέθαναν αγαπημένοι φίλοι του. Είναι κυρίως οι τρομακτικές διαφορές που έχουν μεσολαβήσει στον τρόπο με τον οποίο πληροφορούνται οι άνθρωποι τις ειδήσεις στις σημερινές συνθήκες της τεράστιας εξάπλωσης της κινητής τηλεφωνίας και του Διαδικτύου.

Δεν αποτελεί υπερβολή να ειπωθεί ότι, εκεί που παλαιότερα οι άνθρωποι έπρεπε να αναζητήσουν τις ειδήσεις και να πληρώσουν, αγοράζοντας την εφημερίδα ή οποιοδήποτε άλλο έντυπο της αρεσκείας τους, για να είναι ενημερωμένοι, στον σύγχρονο ψηφιακό κόσμο οι όροι έχουν μάλλον αντιστραφεί. 

Οι ειδήσεις, με σπάνιες εξαιρέσεις ελάχιστων μέσων που έχουν συνδρομή σε ένα μέρος του περιεχομένου τους, προσφέρονται πλέον δωρεάν, αφού τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης έχουν αποκλειστικά έσοδα από τη διαφήμιση. Άνετα επίσης μπορεί κάποιος να υποστηρίξει ότι οι ειδήσεις -οι παραγωγοί τους, δηλαδή- είναι που αναζητούν το αναγνωστικό κοινό. Το οποίο, όταν ανταποκρίνεται στην αναζήτηση, οδηγεί στην αύξηση των εσόδων των μέσων. 

Για να γίνει, μάλιστα, κανείς κοινωνός του περιεχομένου τους δεν χρειάζεται να μετακινηθεί, όπως συνέβαινε την εποχή του Έκο που η ενημέρωση γινόταν από τις εφημερίδες. Στο περιεχόμενο των νέων μέσων, είτε είναι επίκαιρο είτε αρχειακό, έχουν όλοι πρόσβαση, σχεδόν χωρίς κανέναν γεωγραφικό ή άλλον περιορισμό: από το σπίτι, το γραφείο, το αυτοκίνητο ή την παραλία και την ψηλή κορφούλα των διακοπών.

Υπό αυτή την έννοια, στους… σύγχρονους Έκο, ακόμη και αν κάνουν long play διακοπές, πολύ δύσκολα θα μπορούσε να τους διαφύγει η είδηση για τον θάνατο ενός αγαπημένου τους φίλου. Πόσω μάλλον αν ήταν τριπλή η απώλεια. Εκτός και αν έχει επιλέξει κάποιος να κάνει διακοπές σε συνθήκες ανάλογες με εκείνες του… μυθιστορηματικού Ροβινσώνα Κρούσου.

Οι αναρτήσεις του Κασσελάκη από τη Μύκονο είναι η καλύτερη απόδειξη ότι μάλλον δεν μας τα… είπε πολύ καλά ο Ιταλός διανοητής. Ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, αξίζει να προστεθεί ότι ήταν επιφυλακτικός και για την κινητή τηλεφωνία. Όταν πρωτομπήκε στις ζωές μας είχε υποστηρίξει ότι ήταν χρήσιμη μόνον για κάποιες ειδικότητες γιατρών και για τους δημοσιογράφους που, κατά την άποψή του, ήταν οι μόνες επαγγελματικές κατηγορίες που ήταν υποχρεωμένοι να βρίσκονται σε διαρκή επιφυλακή.

Δεν ξέρω αν ο Έκο μέχρι τις αρχές του 2016, οπότε εγκατέλειψε τα εγκόσμια, πρόλαβε να… εθιστεί με τη χρήση του κινητού τηλεφώνου, ως μέσου ενημέρωσης και επικοινωνίας. Δεν μπορώ, όμως, να φανταστώ ότι, αν ζούσε το 2024, θα περίμενε να γυρίσει από τις διακοπές του για να διαβάσει τα έντυπα του προηγούμενου διαστήματος και να μάθει αν ήταν εν ζωή όλοι οι φίλοι του.

Βλέποντας, άλλωστε, κατά βάση στη οθόνη του κινητού μας, όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας -στην εγχώρια πολιτική και κοινωνική ζωή, με τις αντιδράσεις για την αρχειοθέτηση της υπόθεσης των υποκλοπών, τον διορισμό του νέου Επιτρόπου και τις εξελίξεις στα μέτωπα της ακρίβειας και της ανεργίας, αλλά και διεθνώς, με τις εκλογές στις ΗΠΑ και την διαρκώς έκρυθμη κατάσταση στη Μέση Ανατολή- δύσκολα μπορεί να επιχειρηματολογήσει κάποιος ότι τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις. 

Για να μην ανατρέξουμε στο παρελθόν και να θυμηθούμε πόσα έκτακτα γεγονότα διέσπασαν βιαίως τη συνήθη θερινή ραστώνη του συγκεκριμένου μήνα. 

Μπορεί, λοιπόν, αρκετός κόσμος να είναι αυτή την περίοδο διακοπές και μαζί του και πολλοί επαγγελματίες της ενημέρωσης, αλλά ειδικά στις μέρες μας που η πληροφόρηση κινείται με ιλιγγιώδεις ταχύτητες από τη μια άκρη του πλανήτη ως την άλλη, δεν τίθεται ζήτημα ελλιπούς ενημέρωσης της κοινωνίας επειδή το ημερολόγιο δείχνει Αύγουστο.

Σίγουρα το timing έχει πάντοτε τη σημασία του, πλην, όμως, όταν μια είδηση είναι σημαντική για τις ζωές των ανθρώπων δεν πρόκειται να χάσει τη δυναμική της επειδή κυκλοφόρησε στο τέλος Ιουλίου ή στις αρχές Αυγούστου. 

Αργά ή γρήγορα, οι άνθρωποι θα γυρίσουν από τις διακοπές τους και, υπό τις σημερινές συνθήκες, θα είναι ενημερωμένοι, αφού αναμφίβολα -και σε πείσμα των απόψεων που διατύπωσε σε μια εντελώς άλλη εποχή ο Έκο- τα νέα θα τους… βρουν και εκεί όπου παραθερίζουν…