Τι(ς) πταίει; Οι δομές ή τα πρόσωπα;

«Δεν είναι θέμα προσώπων, είναι θέμα δομών», καταλήγει η επωδός με την οποία τοποθετούνται τα -λιγοστά είναι αλήθεια- κυβερνητικά στελέχη που διαθέτουν την τόλμη(;) να βγουν δημόσια και να μιλήσουν για τα πολύ μεγάλα προβλήματα που προκάλεσε στην πρωτεύουσα η κακοκαιρία η οποία ξέσπασε τη Δευτέρα, αλλά οι συνέπειες της είναι ορατές ακόμη και σήμερα, τέσσερις μέρες μετά, καθώς σε κεντρικές οδούς της πόλης παραμένουν εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα και τα περισσότερα πεζοδρόμια είναι αδιάβατα

Η αλήθεια είναι ότι η στάση των νυν κυβερνώντων συνιστά μια κάποια πρόοδο σε σχέση με τη συμπεριφορά κάποιων προκατόχων τους οι οποίοι στο πρόσφατο παρελθόν είχαν βρεθεί στη δίνη πολύνεκρων τραγωδιών και δήλωναν εντελώς αστόχαστα ότι έψαχναν να βρουν που έγινε το μεγάλο λάθος και δεν το εύρισκαν. Τώρα αναγνωρίζονται μεν τα λάθη, πλην όμως δεν προσωποποιούνται οι ευθύνες αφού ενοχοποιούνται οι δομές και όχι τα πρόσωπα.

Αρκεί, όμως, αυτό; Και κυρίως όσοι την επικαλούνται έχουν αναρωτηθεί αν αυτή η προφανής υπεκφυγή ισοπεδώνει και βάζει στο ίδιο τσουβάλι όσους με φιλότιμο έκαναν τη δουλειά τους με εκείνους που δείχνουν προκλητική αδιαφορία ή και ανικανότητα να ανταποκριθούν στοιχειωδώς στις υποχρεώσεις του ρόλου, της θέσης και του αξιώματος τους; Οι διαφορετικές, για παράδειγμα, εικόνες που βλέπουν όλοι οι πολίτες στους δρόμους ακόμη και όμορων Δήμων είναι το απόλυτο μέτρο που δείχνει ποιοι έκαναν τη δουλειά τους και ποιοι όχι.

Με άλλα λόγια, τις ίδιες δομές και πάνω κάτω τους ίδιους πόρους διαθέτουν όλοι οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης της ευρύτερης πρωτεύουσας. Το αν κάποιοι τοπικοί άρχοντες επιλέγουν να προμηθευτούν εκχιονιστικά μηχανήματα, πυροσβεστικά οχήματα, υδροφόρες και απορριμματοφόρα, την ίδια ώρα που άλλοι κατευθύνουν τον προϋπολογισμό τους στις προσκλήσεις δημοφιλών αοιδών ή σε άλλες δράσεις που δίνουν ευκαιρίες στον δήμαρχο να κάνει το… κομμάτι του, είναι κάτι το οποίο έχει να κάνει κυρίως με τα πρόσωπα.

Γιατί, άραγε, στην προκειμένη περίπτωση δεν ισχύει η περίφημη «ατομική ευθύνη» την οποία τόσες φορές επικαλέστηκαν όσοι τα ρίχνουν τώρα στις «δομές»; Άλλωστε, οι δομές της Πολιτικής Προστασίας άλλαξαν πριν από περίπου έναν χρόνο με νόμο που εισηγήθηκε στη Βουλή ο Νίκος Χαρδαλιάς, ο οποίος λίγους μήνες αργότερα άλλαξε και ο ίδιος επειδή ενέσκηψαν οι καταστροφικές πυρκαγιές του περασμένου Αυγούστου.

Κανείς δεν μπορεί να υποτιμά τη σημασία που έχει η οργάνωση των υπηρεσιών του Δημοσίου, όπως και του ιδιωτικού τομέα, που είναι επιφορτισμένες με την αντιμετώπιση είτε των φυσικών καταστροφών είτε άλλων ζητημάτων που έχουν να κάνουν με την καθημερινότητα των πολιτών. Τα οργανογράμματα, τα καθηκοντολόγια και οι ξεκαθαρισμένες αρμοδιότητες αποτελούν την αναγκαία συνθήκη, η οποία, όμως, δεν είναι ικανή να δώσει αποτελεσματικές λύσεις. Αν ίσχυε, άλλωστε, το πρώτο, τα πράγματα θα ήταν πολύ απλά: θα αντέγραφε κάποιος τις καλές πρακτικές που εφαρμόζουν άλλες χώρες, θα τις προσάρμοζε στα ελληνικά δεδομένα και θα ήταν όλα τέλεια!

Όλα αυτά, όμως, είναι καλά στη θεωρία γιατί στην πράξη αυτός που κάνει τη διαφορά δεν είναι παρά ο ανθρώπινος παράγοντας και κυρίως όταν επιλέγονται οι κατάλληλοι άνθρωποι στην κατάλληλη θέση. Επιλογές που πρέπει να γίνονται με κριτήρια και όχι μόνον επειδή πρέπει να συμπληρωθούν τα κουτάκια στα power point που ετοιμάζουν ψυχαναγκαστικοί τεχνοκράτες.

Το μεγάλο πάθημα της πανδημίας, εξάλλου, θα έπρεπε να είχε γίνει μάθημα. Στη θεωρία έχουν πάει όλα καλά. Αντιγράψαμε τα πρωτόκολλα που ισχύουν διεθνώς και θεωρητικώς υπερδιπλασιάστηκαν οι ΜΕΘ που έφθασαν στα διεθνή πρότυπα. Μόνον, όμως, που πρόκειται για σκέτα κτίρια. Δομές, δηλαδή, που στην ουσία ήταν κουφάρια πολυτελείας, αφού ποτέ δεν στελεχώθηκαν με το κατάλληλο εξειδικευμένο προσωπικό (εντατικολόγους, πνευμονόλογους, αναισθησιολόγους κ.ά.).

Το αποτέλεσμα είναι ότι από τις ΜΕΘ, οι οποίες, με βάση τους αριθμούς που έδειχναν τα power point, ήταν υπεραρκετές, να έχουν εξέλθει μόλις 4.000 συνέλληνες που νοσηλεύθηκαν εκεί τους τελευταίους 23 μήνες με κορωνοϊό. Την ίδια περίοδο οι ανθρώπινες απώλειες από επιπλοκές της Covid-19 ήταν υπερπενταπλάσιες, αφού η θνητότητα στις υποστελεχωμένες ΜΕΘ του ελληνικού εθνικού συστήματος υγείας είναι από τις υψηλότερες στις προηγμένες χώρες.

Καλές, λοιπόν, και αναγκαίες είναι οι δομές. Καλύτεροι, όμως, και περισσότερο χρήσιμοι οι άνθρωποι που επιλέγονται και αξιολογούνται κάθε φορά αν είναι κατάλληλοι για το έργο που αναλαμβάνουν. Και ο νοών νοείτω!

Ίδιος είναι ο λαϊκισμός, δεξιός και αριστερός

            Ο «ξεσηκωμός» των κατοίκων του Βελιγραδίου που υποχρέωσε την πολιτική ηγεσία της Σερβίας να υπαναχωρήσει και με την ουρά στα σκέλια να ακυρώσει το νέο lockdown που είχε προαναγγείλει σε μια απέλπιδα προσπάθεια να ανασχέσει την τεράστια έξαρση του κορωνοϊού, αποτελεί ίσως την καλύτερη απόδειξη ότι ο λαϊκισμός είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες εξάπλωσης της πανδημίας.

            Θα θυμάστε, φαντάζομαι, στην αρχή της υγειονομικής κρίσης ότι σημαίνοντα στελέχη της εγχώριας αξιωματικής αντιπολίτευσης –με πρώτο και καλύτερο τον ίδιο τον αρχηγό της Αλέξη Τσίπρα- επιχειρούσαν με κάθε τρόπο να υποβαθμίσουν την αυταπόδεικτη σημασία που είχαν στην εξέλιξη της λοίμωξης στην Ελλάδα, αφενός, η έγκαιρη λήψη μέτρων που αποφάσισε η κυβέρνηση και, αφετέρου, η εμπιστοσύνη την οποία έδειξαν οι πολίτες στην υπεύθυνη και επιστημονικά τεκμηριωμένη ενημέρωση  που είχαν από τον καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα και τον Νίκο Χαρδαλιά.

            Το βασικό «επιχείρημα» που προέβαλαν για να διατηρήσουν τη μίζερη κριτική που ασκούσαν ήταν ότι εξίσου καλά με τη χώρα μας ήταν η κατάσταση που διαμορφωνόταν και στις χώρες που βρίσκονται στα βόρεια σύνορά μας, όπως η Αλβανία, η Βουλγαρία, η Βόρεια Μακεδονία, αλλά και η Σερβία. Αγνοώντας ότι η Ελλάδα δεν είναι συγκρίσιμη με τους γείτονες της, καθώς είναι ανοιχτή στον κόσμο όσο καμία άλλη χώρα της περιοχής, κατασκεύαζαν απίθανες θεωρίες περί –άκουσον, άκουσον- του… βαλκανικού DNA το οποίο, για ανεξήγητους λόγους, απεδείχθη, υποτίθεται, ανθεκτικό στους ιούς!

            Το μεγάλο ευτύχημα είναι ότι τους ασύστατους αυτούς ισχυρισμούς, οι οποίοι δεν απείχαν από αντίστοιχες συνωμοσιολογικές θεωρίες που αμφισβητούσαν την ύπαρξη του ιού, ουδόλως τις ενστερνίστηκαν οι Έλληνες. Εξ αυτού προφανώς σε όλες τις μετρήσεις της κοινής γνώμης, οι πολίτες αξιολογούν θετικά την κυβέρνηση, ενώ δεν κάνουν το ίδιο με την αξιωματική αντιπολίτευση, καθώς, παρά τα εμφανή προβλήματα της οικονομίας, η πλειονότητα έχει εδραία πεποίθηση ότι τα πράγματα θα είχαν εξελιχθεί πολύ χειρότερα αν ήταν στη διακυβέρνηση της χώρας ο ΣΥΡΙΖΑ.

            Το δυστύχημα, από την άλλη, είναι ότι τις λαϊκίστικης έμπνευσης θεωρίες περί… κοροϊδοϊού υιοθέτησαν μάλλον οι βόρειοι γείτονες μας. Με αποτέλεσμα το τελευταίο διάστημα να ζουν εφιαλτικές ώρες εξαιτίας του φρενήρους ρυθμού με τον οποίο αυξάνονται τα κρούσματα αλλά και οι θάνατοι από την πανδημία. Οι θρησκευτικές τελετές στις οποίες συμμετείχαν ανεξέλεγκτα οι πολυπληθείς μουσουλμανικές κοινότητες των βαλκανικών χωρών, σε συνδυασμό με τις προεκλογικές περιόδους στις οποίες βρέθηκαν αυτό το διάστημα η Σερβία και η Βόρεια Μακεδονία φαίνεται ότι ήταν οι μεγαλύτερες αφορμές για το ξέσπασμα της πανδημίας.

            Ειδικά στη Σερβία, η κύρια ευθύνη, όπως όλα δείχνουν, ανήκει στον λαϊκιστή Πρόεδρο της χώρας Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ο οποίος όχι μόνον χαλάρωσε αλλά μάλλον κατήργησε όλα τα περιοριστικά μέτρα κατά τις παραμονές της εκλογικής αναμέτρησης που έγιναν στις 21 Ιουνίου. Έφθασε μέχρι του σημείου να επιτρέψει την παρουσία οπαδών στους ποδοσφαιρικούς αγώνες, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα στο κλασικό ντέρμπι της 10ης Ιουνίου ανάμεσα στις δημοφιλείς ομάδες Παρτιζάν και Ερυθρός Αστέρας να βρεθούν στις κερκίδες του σταδίου του Βελιγραδίου 20.000 άτομα.    

Το αποκαλούμενο «Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα», του οποίου ηγείται ο αμφιλεγόμενος κ. Βούτσιτς, έκανε δέκα μέρες αργότερα εκλογικό περίπατο, συγκεντρώνοντας ποσοστό άνω του 63% σε μια αναμέτρηση, πάντως, από την οποία απείχαν οι μισοί ψηφοφόροι. Παρά την εμβληματική, ωστόσο, νίκη του απεδείχθη ότι δεν είναι παρά ένας ηγέτης που δεν χαίρει σεβασμού στη χώρα του. Οι Σέρβοι οι οποίοι είδαν στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου τον ίδιο τον Πρόεδρο της χώρας και τους συνεργάτες του –ορισμένοι από τους οποίους ανακοινώθηκε μετά τις εκλογές ότι νόσησαν- να μην τηρούν κανένα μέτρο προφύλαξης, αντέδρασαν βίαια όταν έγινε γνωστή η πρόθεση της κυβέρνησης να επαναφέρει το lockdown.

Το συμπέρασμα από όλα αυτά είναι ότι μπορεί το κόμμα του κ. Βούτσιτς με τις λαϊκίστικες επιλογές του να πέτυχε να αποσπάσει την ψήφο όσων Σέρβων που πείστηκαν να πάνε στην κάλπη, επ΄ ουδενί, όμως, δεν κέρδισε την εμπιστοσύνη των συμπατριωτών του, όπως τουλάχιστον έδειξε η προσπάθεια των διαμαρτυρόμενων διαδηλωτών να εισβάλουν στο Κοινοβούλιο που κατέληξε με την υπαναχώρηση της κυβέρνησης. Η σέρβικη ηγεσία συμβαίνει να είναι δεξιάς απόχρωσης, αλλά –μη νομίζετε…- η συμπεριφορά της δεν διαφέρει πολύ από τις άλλες λαϊκίστικες κυβερνήσεις του πλανήτη.

Από τον Τραμπ ως τον Μπολσονάρου και από τον Τζόνσον έως τον Ερντογάν, όλοι οι λαϊκιστές ηγέτες της υφηλίου ακολούθησαν λίγο ως πολύ το ίδιο μοτίβο. Στην αρχή αμφισβήτησαν τη σημασία της πανδημίας, καθυστερώντας να λάβουν τα μέτρα που πρότειναν οι ειδικοί. Στη συνέχεια έτρεχαν πανικόβλητοι να περιορίσουν τη ζημιά που οι ίδιοι είχαν προκαλέσει και με τα μηνύματα που μετέφεραν στους πολίτες του για τον πραγματικό κίνδυνο από τη νόσο. Αλλά και πάλι η σπουδή τους να αλλάξουν ρότα δεν ήταν επειδή μετανόησαν, βλέποντας το φως το αληθινό, αλλά μάλλον διότι αισθάνθηκαν ότι οι εξελίξεις θα τους κόστιζαν τον θώκο τους.

Συνοψίζοντας, λοιπόν και ενθυμούμενοι και τη δική μας περιπέτεια των προηγούμενων χρόνων, ας παραδεχθούμε, παραφράζοντας ένα παλαιότερο σύνθημα, ότι… ίδιος είναι ο λαϊκισμός, δεξιός και αριστερός!